Βίκυ Βολιώτη: Ο Φασμπίντερ αναδεικνύει την εξουσιαστική πλευρά του έρωτα

Δεν χρειάζονται συστάσεις για τη Βίκυ Βολιώτη. Την πρωτοσυναντήσαμε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στο θρυλικό «Λόγω Τιμής» και έκτοτε έχει διαγράψει μια σταθερή πορεία τόσο στο θέατρο όσο και σε τηλεοπτικές σειρές αλλά και σε θεατρικές εμφανίσεις. Φέτος πρωταγωνιστεί στο έργο «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» που ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο θέατρο ΕΛΕΡ, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων αλλά και στις «Λύκαινες» στο θέατρο Εμπορικόν. Με αφορμή τον ρόλο της στο έργο του Φασμπίντερ, συζητήσαμε για τον έρωτα και την εξουσία, τη διαφορετικότητα, τις ανησυχίες και τα άγχη μιας μητέρας σήμερα αλλά και τις στιγμές και τους ανθρώπους που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή της. 

Βίκυ Βολιώτη: Ο έρωτας ως σχέση εξουσίας στα «Πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ»

Στο έργο παρακολουθούμε τον έρωτα μεταξύ δυο γυναικών. Ωστόσο ο Φασμπίντερ τον προσεγγίζει με τον δικό του τρόπο για να παράσει τα δικά του μηνύματα. Όπως αναφέρει η Βίκυ Βολιώτη, «Πιστεύω ότι χρησιμοποιεί τον έρωτα των δυο γυναικών σε αυτό το έργο για δυο λόγους. Πρώτον γιατί έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Υπάρχουν αναφορές στον έρωτά του για έναν πολύ νεότερο άντρα. Και ένα κομμάτι έχει να κάνει με την έκπληξη και τη δυναμική που έχει αυτή η σχέση».  Και για τις δυο αυτές οι γυναίκες είναι η πρώτη φορά που κάνουν μια τέτοια σχέση. «Δεν είναι δυο συνειδητοποιημένες γκέι γυναίκες. Είναι δυο γυναίκες που βρίσκονται μπροστά σε μια καινούρια κατάσταση και ειδικά στην περίπτωση της Πέτρα είναι τόσο μεγάλη η έκπληξη που νιώθει που ένα κομμάτι της παραδίδεται σε αυτό το εξωτικο και διαφορετικό με τόση ορμή γιατί είναι πραγματικά κάτι άλλο. Νομίζω ότι για αυτό έχει βάλει δυο γυναίκες και όχι ένα αντρόγυνο». 

 «Θεωρώ ότι το θέμα του ομόφυλου έρωτα δεν απασχολεί καθόλου τον Φασμπίντερ σε αυτό το έργο»

Ωστόσο, αυτό που ενδιαφέρει πραγματικά τον Φασμπίντερ, που είναι και χαρακτηριστικό λίγο-πολύ στα έργα του, είναι η εξουσιαστική σχέση που υπάρχει στον έρωτα και το ερώτημα του ποιος είναι θύμα και ποιος θύτης. «Είναι πράγματι αυτός που έχει την υποτιθέμενη δύναμη, ισχύ, πλούτη και την προσωπικότητα, αλλά και την ηλικία στα χέρια του αυτός που κινεί τα νήματα;», αναρωτιέται.

Η Πέτρα φον Καντ είναι μια πολύ σκληρή, κυνική, δυναμική και αυταρχική γυναίκα που έχει καταφέρει να σταθεί στα πόδια της και να είναι ανεξάρτητη οικονομικά. Μάλιστα φέρεται πολύ απαξιωτικά στη βοηθό της, Μαρλέν, που την υπακούει δίχως να μιλάει. Όταν γνωρίζει την Καρίν τα πράγματα αλλάζουν. Χρησιμοποιεί ωστόσο αρχικά την εξουσία της και την οικονομική της ισχύ για να τη δελεάσει. Στη συνέχεια όμως το αρχικό «θύμα» γίνεται «θύτης» και αλλάζουν οι ισορροπίες μεταξύ τους, αφού πλέον η Καρίν κινεί τα νήματα.

Ο έρωτας της Μαρλέν
Η Μαρλέν είναι η πιστή βοηθός της Πέτρα που υπομένει στωικά τα πάντα χωρίς να διαμαρτύρεται και χωρίς να μιλάει, ενώ φαίνεται ότι είναι ερωτευμένη με την Πέτρα, αλλά εκείνη δεν της δίνει καμία σημασία. Η Βίκυ Βολιώτη αναφέρει σχετικά: «Και η Μαρλέν είναι υπό. Και σε πολλά σημεία η Πέτρα την αντιμετωπίζει με μια απαξία παρόλο που εξαρτάται πλήρως από αυτήν. Σε κάποια σημεία βλέπει μια κατάρρευση ενός προσώπου που έχει την εξουσία και γελοιοποιείται και μάλιστα μπροστά στα μάτια ενός κατώτερου κοινωνικά ανθρώπου. Οπότε πάλι θέτει αυτό το ζήτημα του ποιος είναι ο ανώτερος, κατώτερος κλπ. Νομίζω ότι αυτό που τον ενδιαφέρει τελικά είναι πώς αποδομείται ένας άνθρωπος της ανώτερης κοινωνικής τάξης». Τώρα γιατί αποφασίζει να φύγει;  «Ο λόγος που αποφασίζει να φύγει είναι γιατί υπάρχει τελικά ένα όριο. Αυτή που συνεχώς υπομένει εξευτελισμούς είναι τελικά η μόνη που παίρνει την πιο ώριμη απόφαση για τον εαυτό της. Είναι η μόνη που φέρεται αξιοπρεπώς σεβόμενη τον εαυτό της».

Όσο για την επιλογή του Αντώνη Καρναβά για τον ρόλο της Μαρλέν, η Βίκυ Βολιώτη σχολιάζει: «Η επιλογή της Έφης (Ρευματά) να είναι ένας άντρας αλλά ως Μαρλέν, δηλαδή μιλάμε για ένα άφυλο πλάσμα, δίνει ένα μυστήριο και μια γοητεία στον ρόλο που το βρίσκω φοβερά ενδιαφέρον αυτό». 

Τι είναι έρωτας για σένα;

«Αυτό που νιώθει η Πέτρα για την Καρίν για μένα δεν είναι έρωτας. Κάποιοι το λένε έρωτα. Για μένα δεν είναι έρωτας. Έχω μια εντελώς διαφορετική αντίληψη για τον έρωτα. Δεν μου έχει συμβεί και ποτέ να πέσω στα πατώματα και να πεθάνω ή να εξευτελιστώ για έναν έρωτα. Έχω κάνει πράγματα για τον έρωτα. Όταν όμως αισθανθώ ότι είναι μονόπλευρο, αποχωρώ. Με έχει φυλάξει ο Θεός, η φύση, οι γονείς μου- δεν ξέρω σε ποιον να το χρεώσω- αλλά δεν είμαι από αυτούς που κολλάνε όταν ο άλλος δεν θέλει. Το θεωρώ αναφαίρετο δικαίωμα ο άλλος να μη θέλει. Και να του περάσει επίσης. Δεν υπογράφουμε συμβόλαιο με κανένα. Από τη στιγμή που δεν θέλει κάποιος, μου περνάει και μένα. Δεν παθαίνω τέτοια τρέλα. Οπότε έχω γλιτώσει από τέτοιες αντιδράσεις». 

«Δεν καταλαβαίνω την έννοια “διαφορετικό”»

Η παράσταση αυτή θίγει το ζήτημα της διαφορετικότητας, αφού εντέλει οι δυο γυναίκες συνάπτουν μια ερωτική σχέση μεταξύ τους, ενώ μάλιστα, όπως φαίνεται από τη σκηνή των γενεθλίων που προβάλλεται σε οθόνη, δεν είναι και πολύ αποδεκτή μια τέτοια σχέση από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον της Πέτρα φον Καντ. «Είσαι ερωτευμένη με γυναίκα;», απορεί η μητέρα της. Ρωτώντας την πώς αντιλαμβάνεται το θέμα της διαφορετικότητας, το πρώτο αυθόρμητο πράγμα που της ήρθε στο μυαλό ήταν «Δεν καταλαβαίνω την έννοια διαφορετικό». Ίσως βέβαια διότι η ίδια αντιμετωπιζόταν ως διαφορετική. Γεννήθηκε στη Γερμανία, ήρθε στην Ελλάδα γύρω στα 5 της, πήγε σε Γερμανικό σχολείο. Ωστόσο εκείνη ως παιδί αντιμετωπιζόταν από τους άλλους ως «Γερμανάκι». «Και στην Ελλάδα υπήρχε μια φοβερή προκατάληψη για τους Γερμανούς». Όπως μου ανέφερε «καταλάβαινα ότι υπάρχουν διαφορετικές εμφάνσεις της ανθρώπινης φύσης αλλά το θεωρούσα φυσιολογικό».

Τι πιστεύει για την αντιμετώπιση της διαφορετικότητας σήμερα; «Έχουν προχωρήσει αρκετά τα πράγματα. Και εκφράζονται πλέον πολλές ενδιαφέρουσες απόψεις. Έχουν ειπωθεί πράγματα που παλιότερα δεν μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι θα εκφράζονταν ανοιχτά. Σαφέστατα και έχουμε κάνει βήματα μπροστά. Αλλά όχι, δεν νομίζω ότι καταφέρνουμε να αποδεχθούμε το διαφορετικο. Ωστόσο, πάντα ό,τι είναι διαφορετικό και ανοίκειο οι άνθρωποι το φοβούνται. Νομίζω ότι όλα οφείλονται στον φόβο και την ανασφάλεια Δεν είναι εύκολο να σβηστούν στερεότυπα με τα οποία έχουμε όλοι μεγαλώσει. Περνούν γονιδιακά μέσα μας και χρειάζονται γενιές για να σβήσουν».

Τη ρώτησα αν τη βοήθησε καθόλου στη συγκεκριμένη παράσταση η γερμανική της καταγωγή και η αλήθεια είναι ότι δεν είχε κάτι επιπλέον να της δώσει καθώς ο Φασμπίντερ είναι πολύ ιδιαίτερος και το έργο -παρόλο που εκτυλίσσεται στη Γερμανία- δεν αφορά ζητήματα της χώρας. Ωστόσο, όπως μου ανέφερε, «τη γερμανική μου πλευρά την αγκάλιασα ξανά με τον θάνατο της μητέρας μου. Τόσα χρόνια στην Ελλάδα, το στοιχείο αυτό της ταυτότητάς μου είχε ατονίσει. Έκτοτε, έχω ασχοληθεί με πάρα πολλα γερμανικά έργα και τα περισσότερα όχι από δική μου υπαιτιότητα. Είναι λίγο σαν να ήρθε να με βρήκε κιόλας». 

Τι σε αγχώνει περισσότερο ως μητέρα σήμερα, Βίκυ Βολιώτη;

Η Βίκυ Βολιώτη έχει μια κόρη 10 ετών. Σαφώς και φοβάται το bullying, αλλά δεν είναι αυτός ο μεγαλύτερος φόβος της. «Άλλωστε, συνέβαιναν παλιότερα φρικτά πράγματα στα σχολεία. Κάποια πράγματα θεωρούνταν φυσιολογικές καταστάσεις μεταξύ παιδιών. Αυτό τώρα έχει αλλάξει, καθώς μιλάμε γι αυτό». Αυτό που την αγχώνει περισσότερο ως μητέρα είναι η απάντησή της στο «γιατί» της κόρης της, ερωτήματα του τύπου «τι έχει αλλάξει; γιατί τόση βία;». Πιστεύει ότι «δεν πρέπει να απαντάμε βιαστικά σε τέτοια ερωτήματα. Προσπαθώ να της εξηγήσω όλους τους παράγοντες που μπορεί να έχουν οδηγήσει σε αυτό. Το πρόβλημα θα είναι βαθιά κοινωνικό». Αυτό που θέλει για την κόρη της είναι «να  τη μάθω να είναι δυνατός ανεξάρτητος άνθρωπος, χωρίς όμως να γίνει κυνική και σκληρή ούτε άδικη αλλά παρ' όλ' αυτά να μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της, τις αξίες της, τις ιδέες της και να μη φοβάται. Αυτά με απασχολούν εμένα. Το πώς θα γίνει ένας δυνατός ενήλικας με όλα όσα εγώ θεωρώ προσόντα σε έναν ενήλικα. Θέλω να είναι ένας καλός άνθρωπος αλλά δεν θέλω και να την πατάνε. Οπότε προσπαθώ μέσα από παραδείγματα της ζωής της να της δείξω το όριο».

Τώρα το πότε βλέπει την κόρη της; Αυτό είναι ένα πρόβλημα που προσπαθεί πάντα να βρίσκει λύσεις. «Οι ποιοτικές μας ώρες είναι συνήθως στο αυτοκίνητο, από και προς το σχολείο και τις δραστηριότητές της». Την ξυπνάει το πρωί και προσπαθεί να τη βάζει εκείνη για ύπνο. Επίσης έχει αναλάβει την οργάνωση του διαβάσματός της, καθώς και το παιδί έχει πολύ απαιτητικό πρόγραμμα. Είναι σε αγωνιστικό τμήμα στη ρυθμική γυμναστική και έχει 4,5 ώρες προπόνηση την ημέρα... 

Πώς καταφέρνει να συνδυάζει πολλούς και διαφορετικούς ρόλους;

Φέτος μπορούμε να την βρούμε να παίζει όχι μόνο στα «Πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» –που ολοκληρώνουν τις παραστάσεις τους μέσα στον Δεκέμβριο- αλλά και στις «Λύκαινες».  Όταν έχει 2 ή περισσότερους ρόλους να υποδυθεί σε διαφορετικά έργα, η δύσκολη περίοδος είναι αυτή που κάνουν πρόβες, όταν προσπαθεί να κτίσει τον ρόλο της. Παρόλο που το έργο του Φασμπίντερ ήταν επανάληψη από την περσινή σεζόν, οπότε είχε χτίσει τον ρόλο της και πάλι η περίοδος των προβών ήταν εξαντλητική. «Πρέπει να έχεις φοβερά αντανακλαστικά και να είσαι σε ετοιμότητα για να μεταπηδήσεις από το ένα κείμενο στο άλλο, κυρίως επειδή ήταν και εντελώς διαφορετικοί ρόλοι. Δεν ήθελα επουδενί ο ένας ρόλος να επηρεάσει τον άλλο. Οπότε έπρεπε να σκέφτομαι εντελώς διαφορετικά για το ένα και εντελώς διαφορετικά για το άλλο. Τώρα που αυτά έχουν μπει σε μια ράγα και τρέχουν είναι πιο εύκολο. Παρόλο που και η διάρκεια των παραστάσεων είναι μια κατάσταση που ανακαλύπτεις διάφορα πράγματα». 

«Χαίρομαι πάντα όταν τελειώνει μια δουλει, δεν έχω κλάψει, δεν έχω στενοχωρηθεί ποτέ»

Τι απαντά στην ερώτηση αν υπήρχε κάποιος ρόλος που δεν θα ήθελε ποτέ να τελειώσει. Περιμένει πάντα να ξεκινήσει η επόμενη δουλειά, δεν της έχει συμβεί ποτέ να κλάψει. Δεν θέλει πολύ να γυρίζει πίσω, ακόμα και αν νοσταλγεί τις συνθήκες, το κλίμα, την ένταση, τη δυναμική, την επιτυχία κάποιων παραγωγών.

Εκεί δεν κρατήθηκα να τη ρωτήσω για το «Λόγω Τιμής, 20 χρόνια μετά». Τι μου απάντησε; «Ήταν σίγουρα πολύ παράξενο και πολύ συγκινητικό αυτό που συνέβη. Γιατί γυρίσαμε πίσω σε μια συνθήκη πρώτης νιότης μιας τεράστιας επιτυχίας που την αγαπήσαμε πάρα πολύ. Είχε μια φοβερή προσμονή και μια συγκίνηση αλλά ξέραμε ότι ήταν και ένα ρίσκο αυτό που γίνεται».

Βίκυ Βολιώτη: οι καθοριστικοί άνθρωποι στην καριέρα της και τα σχέδιά της για το μέλλον

«Καθοριστική στη ζωή μου και στη δουλειά μου υπήρξε η Μάγια Λυμπεροπούλου.Έπειτα, ο Γιώργος Μιχαηλίδης και το Ανοιχτό Θέατρο, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Νίκος Μαστοράκης. Καθοριστική δουλειά ήταν και το "Λόγω τιμής". Παρ' όλ' αυτά πάρα πολλές δουλειές, τις θυμάμαι ώς ένα βήμα παρακάτω, οτι έκανα κάτι καινούριο εγώ, που μου άρεσε. Αυτό άλλωστε αποζητώ και ως άνθρωπος. Να πηγαίνω πάντα ένα βήμα παρακάτω και να εξελίσσομαι συνεχώς και να συνεργάζομαι με καινούριους ανθρώπους».

Όσο για τα επόμενα σχέδια της, η γνώση δεν σταματά ποτέ για τη Βίκυ Βολιώτη. Στα άμεσα σχέδιά της είναι να ολοκληρώσει τις σπουδές της στο ΕΚΠΑ (είναι τελειόφοιτη στο τμήμα Θεατρολογίας). Τώρα που τελειώνει αυτή τη σχολή, σκέφτεται πώς θα συνεχίσει. Μια σκέψη είναι άλλο ένα προπτυχιακό, πιθανότατα Ιστορικό- Αρχαιολογικό. Δεν αποκλείεται μάλιστα να επιστρέψει και στο Πάντειο κάποια στιγμή για να τελειώσει το πρώτο της πτυχίο, που το άφησε στη μέση, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαικών Σπουδών. Μια άλλη σκέψη είναι να κάνει ένα Μεταπτυχιακό ή να πάρει την Άννα, να πάνε στη Γερμανία και να κάνει εκεί ένα Μεταπτυχιακό.