Ναταλία Τσαλίκη: Μια συζήτηση για το θέατρο και τη ζωή

Φέτος έκλεισε σαράντα χρόνια παρουσίας στο θέατρο. Είχε ξεκινήσει από το Εθνικό, εκεί όπου έπαιξε την πρώτη της παράσταση «Ένας μήνας στην εξοχή» του Τουργκένιεφ και τη σκηνοθέτησε ο Ζιλ Ντασέν. Της Ναταλίας Τσαλίκη όμως ποτέ δεν της άρεσε η δημοσιότητα. Ή, για την ακρίβεια, η άσκοπη δημοσιότητα. «Η όποια αντικοινωνικότητα, αγοραφοβία ή και συστολή, την οποία μπορεί να κουβαλάει κανείς από παιδί, μπορεί να μετουσιωθεί σε δημιουργικότητα, για να εκφράσει κάποιος την προσωπική του φωνή και να αναζητήσει την ταυτότητά του» μου λέει. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που δεν της αρέσει να εκτίθεται, παρά μόνο όσο είναι απαραίτητο για το επάγγελμά της. Άλλωστε δεν θεωρεί τον εαυτό της καριερίστα, με την έννοια ότι δεν θα έκανε τα πάντα για να «χτίσει» την καριέρα της. Η καριέρα της, άλλωστε, χτίζεται από μόνη της. Με υλικά τους ρόλους και τον χρόνο. Δεν ξεχωρίζει τη δουλειά από τη ζωή της τα θεωρεί αλληλένδετα, το ένα τροφοδοτεί το άλλο. Αν μάλιστα νιώσει ότι χρειάζεται ένα ταξίδι, μια δεδομένη χρονική περίοδο, θα το προτιμήσει από κάποια δουλειά. 

Το «FESTEN», η παράσταση στην οποία πρωταγωνιστεί φέτος είναι πολύ ιδιαίτερη. Ξεκίνησε κινηματογραφικά με τους κανόνες του δόγματος 95 και διασκευάστηκε για το θέατρο. Το έργο του Τόμας Βίντερμπεργκ, παίζεται στο Θέατρο Άλμα, σε θεατρική διασκευή των Μπο Χάνσεν και Μόγκενς Ρούκοφ, και σε δραματουργική επεξεργασία - σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, με τη Ναταλία Τσαλίκη σε πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ναταλία Τσαλίκη: Συνέντευξη με την ηθοποιό για τον ρόλο της στη παράσταση Festen, τη μητρότητα και τα σχέδια της

Τι σας συγκινεί στο «Festen»; Ποια σημεία του έργου θέλει να φωτίσει η δική σας παράσταση;
Η σκηνοθετική ματιά στοχεύει στην απεικόνιση της ωμής, γυμνής αλήθειας του έργου. Οι θεατές θα είναι οι «προσκεκλημένοι» μας στη γιορτή, συμμέτοχοι στη δράση. Επίσης το γεγονός ότι η παράσταση θα διεξαχθεί σε όλους τους χώρους του θεάτρου, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και γοητευτικό για εμάς τους ηθοποιούς, ως συνθήκη.

Συμπαθείτε την Έλσε, τη μητέρα, την ηρωίδα που υποδύεστε; Πώς θα την χαρακτηρίζατε;
Σημασία στο θέατρο δεν έχει να συμπαθείς τον ήρωα που υποδύεσαι, αλλά να τον κατανοείς. Ομολογώ ότι δυσκολεύτηκανα κατανοήσωτην ηρωίδα και να δώσω μια εξήγηση για τη στάση της. Είναι μια διαδικασία που τελικά γίνεται όχι τόσο με το μυαλό όσο με τη φαντασία και το ένστικτο. Για να αναφερθώ στο έργο, κατά τη διάρκεια της γιορτής ο μεγαλύτερος γιος, ο Κρίστιαν, αποκαλύπτει το μυστικό που κρύβει από την παιδική του ηλικία και που πιθανότατα υπήρξε ο λόγος αυτοκτονίας της δίδυμης αδελφής του. Άλλωστε συνήθως οι μεγαλύτερες «αποκαλύψεις», οι πιο ενοχλητικές συζητήσεις, γίνονται γύρω από ένα οικογενειακό τραπέζι. Τις περισσότερες φορές  όμως, αυτό που κάνουμε είναι να φοράμε τις μάσκες μας, να προσποιούμαστε ότι όλα είναι καλά,  να τα κρύβουμε κάτω από το χαλί και να λέμε ότι περάσαμε όμορφα. Το θέατρο έχει αποστολή να ρίχνει φως σε πράγματα που δεν λέγονταικαι να μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια.

Ως μητέρα εσείς κάνετε πράγματα που πιστεύατε ότι δεν θα τα κάνατε ποτέ;
Ως μητέρα, προσπάθησα και προσπαθώ να αντιμετωπίζω τα λάθη μου. Να μην αποφεύγω την αλήθεια, όσο επώδυνη κι αν είναι. Αυτό είναι κάτι που χρειάζονται και τα παιδιά, αλλά και εμείς, για να πάμε παρακάτω. Το να μην κάνεις λάθη  ως γονιός, είναι κάτι που ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας, γιατί, πολύ απλά, είμαστε άνθρωποι. Αυτό δεν μας απενοχοποιεί, απλώς μας βάζει μπροστά στις ευθύνες μας και μας καλεί να τις αντιμετωπίσουμε. Με ειλικρίνεια και αγάπη. Απέναντι στα παιδιά μας, αλλά και στον εαυτό μας. Εκείνο που χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, είναι να κάνεις μια γενναία βουτιά στον εαυτό σου και να πετάξεις ό,τι νιώθεις ότι δεν σου χρειάζεται, ό,τι σου κάνει κακό. Όχι να το χρησιμοποιείς ως δικαιολογία για τα όποια λάθη σου. Το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν – δεν μας βοηθάει να το κουβαλάμε. Ούτε να το ακουμπάμε πάνω στα παιδιά μας για να ξεπεράσουμε τα τραύματά μας. Απλώς, χρειάζεται, με αγάπη, να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, να παραδεχτούμε και να αποδεχτούμεκαταστάσεις οι οποίεςμας οδηγούν σε συγκεκριμένες μας συμπεριφορές.

Είχατε πει σε παλιότερη συνέντευξή σας: «Δεν άκουσα το "σ’ αγαπώ" στην παιδική μου ηλικία και μου έκανε κακό για μεγάλο διάστημα». Εσείς πώς εκδηλώνετε την αγάπη σας;
Λέω το «σ’ αγαπώ» όσο συχνά το νιώθω, καμιά φορά ίσως και παραπάνω από ό,τι θα χρειαζόταν να το ακούσει ο άλλος. Αλλά και το «συγνώμη» είναι μια λέξη που από νωρίς έμπαινε στο στόμα μου, γιατί, πολύ απλά, γονείς δεν μας διδάσκει κανείς να γίνουμε. Μαθαίνουμε στην πορεία. Η ζωή έχει αξία και γοητεία όταν την ανακαλύπτεις μόνος σου. Αυτό είναι κάτι που επεδίωκα κι εγώ ως νέα. Άρα αναγνωρίζω πόση σημασία έχει για το παιδί να ψάχνει, να κάνει λάθη, να πέφτει και να σηκώνεται μόνο του.Μόνο έτσι μπορεί να ανακαλύψει τον κόσμο, να μάθει τον εαυτό του, να αναγνωρίσει τα όπλα του και να ωριμάσει. Έτσι, θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση και  θα απολαμβάνει τις κατακτήσεις του.

Υπάρχει κάτι που εσείς δεν έχετε πει ακόμη στην κόρη σας ή που θα θέλατε να πείτε στη μαμά σας;
Δεν μου αρέσει να μοιράζομαι δημόσια προσωπικά μου θέματα. Νομίζω, άλλωστε, ότι αυτό έχει φανεί χρόνια τώρα. Εκείνο που μου αρέσει να μοιράζομαι είναι τρόποι που βοήθησαν εμένα να ξεπεράσω καταστάσεις και να πάω παρακάτω. Κάποια εργαλεία τα οποία ίσως βοηθήσουν και κάποιον άλλον που ακούει και που τα έχει ανάγκη. Με ενδιαφέρει πολύ το ενδεχόμενο να μπορέσει κάποιος να εμπνευστεί από τα λεγόμενά μου. Μου δίνει χαρά το να βλέπω ανθρώπους να ανακαλύπτουν το παιδί που κρύβουν μέσα τους, να συμφιλιώνονται με τον εαυτό τους και να ηρεμούν.Είναι τόσο τραχιά και εξουθενωτικά πιεστική η εποχή μας, που θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μας να βρίσκουμε τρόπους να αμυνόμαστε και να διατηρούμε την ψυχική μας ηρεμία.

Πώς είναι η δουλειά του ηθοποιού; Έχετε συναντήσει εμπόδια που σας στεναχώρησαν;
Είναι πολύ δύσκολη. Είναι μια διεργασία κυρίως εσωτερική, γι’ αυτό πολλοί μπορεί να θεωρούν ότι «δεν κάνουμε τίποτα». Απλώς λέμε κάποια λόγια. Με το να εκφέρεις όμως τον λόγο κάποιου «αλλού», σημαίνει ότι πρέπει να βρεις μία στέρεη βάση για να ακουμπήσεις. Έναν καμβά, απαλλαγμένο από μικρότητες, εγωισμούς και ναρκισσισμό, ώστε να είναι καθαρό αυτό που θες να πεις. Αυτό προϋποθέτει βαθιά, καθημερινή ενδοσκόπηση και ειλικρινή σχέση με τον εαυτό σου. Είναι εργαλεία αόρατα, που δεν ενδιαφέρουν τον άλλον ώστε να τα ξέρει. Οφείλεις όμως, ως καλλιτέχνης, να τα εφευρίσκεις και να τα ακονίζεις καθημερινά. Αλλιώς, δεν μπορείς να πείσεις κανέναν θεατή να σε πιστέψει. Ο λόγος του «άλλου» ακούγεται ψεύτικος. Τα όποια «εμπόδια» λοιπόν, συνήθως τα βάζεις εσύ στον εαυτό σου επειδή δεν προσπαθείς αρκετά. Και μετά κατηγορείς τους «άλλους». Κανένας «άλλος» στην πραγματικότητα, δεν μπορεί να σου κλείσει τον δρόμο και να σου βάλει εμπόδια, αν ξέρεις τι θέλεις, αν έχεις γνήσιο ταλέντο και αν δουλεύεις καθημερινά και με προσήλωση. Αν αποφασίσεις να εκτεθείς, όπως είσαι, με τις αρετές και τις αδυναμίες σου, το φως και τα σκοτάδια σου. Στη σκηνή, αλλά και στη ζωή. 

Στα social media τοποθετήστε για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα. Σας αρέσει αυτή η διαδικτυακή επικοινωνία με τον κόσμο;
Το διαδίκτυο γενικά είναι χρήσιμο, όταν το χρησιμοποιούμε και δεν μας χρησιμοποιεί. Συγκεκριμένα τα κοινωνικά δίκτυα δημιουργούν εθισμό και σε παρασύρουν σε ένα άσκοπο χάσιμο  χρόνου. Είναι επίσης τοξικά, με την έννοια ότι βγάζουν προς τα έξω μια λειτουργία σου για την οποία δεν θα έπρεπε να νιώθεις και πολύ υπερήφανος. Γίνεσαι επικριτικός, δηκτικός, μπαίνεις στη διαδικασία της σύγκρισης, προσπαθώντας να δείξεις μια εικόνα επίπλαστη, πολύ μακριά από την αλήθεια σου. Γι’ αυτό και προσπαθώ να απέχω όλο και περισσότερο και να περιορίζομαι στην ενημέρωση για θέματα δουλειάς.

Σας επηρεάζουν οι «ειδήσεις»; Ενημερώνεστε καθημερινά;
Εννοείται ότι ενημερώνομαι, μέχρι το σημείο όπου αισθάνομαι ότι προσπαθούν να με τρομοκρατήσουν. Γιατί, δυστυχώς, βλέποντας ειδήσεις στην τηλεόραση, συχνά νιώθεις ότι πέφτεις θύμα ενός προσχεδιασμένου πανικού.

Βλέπετε το «Άκρως οικογενειακόν» σε επαναλήψεις στην τηλεόραση;
Τον εαυτό μου σπάνια τον παρακολουθώ σε παλιές σειρές, γιατί θέλω να προχωράω υποκριτικά και αυτό δεν βοηθάει.

Υπάρχει κάποιος ρόλος που θα μπορούσε να σας ιντριγκάρει, κάποια συνθήκη ή ένας σκηνοθέτης για να επιστρέψετε στην τηλεόραση;
Υπάρχουν πολλοί καλοί σκηνοθέτες πια που κάνουν τηλεόραση, όπως και πολύ καλοί συνάδελφοι, που παλιότερα έπαιζαν μόνο στο θέατρο. Η τηλεόραση έχει και καλές σειρές και φυσικά θα με ενδιέφερε να συμμετέχω. Φέτος, είχα αρκετές προτάσεις, και για κωμικές και για κοινωνικές σειρές, αλλά για διάφορους λόγους δεν ευοδώθηκαν.

Τι σημαίνει ο Γιάννης Μπέζος για τη ζωή σας;
Ο άντρας μου είναι ο συνοδοιπόρος και ο συνομιλητής μου στη ζωή. Τον ανακαλύπτω κάθε μέρα και νιώθω την εκτίμηση και τον θαυμασμό μου για εκείνον να μεγαλώνει. Είναι ο άνθρωπος που, μαζί με την κόρη μου, θα ακουμπήσω την εμπιστοσύνη μου και θα λάβω πολύ σοβαρά υπ’ όψιν μου την άποψή του για όλα.

Με ποιον φόβο έχετε έρθει πιο βαθιά αντιμέτωπη;
Ο μεγαλύτερός μου φόβος είναι να μη χάσω το κέντρο μου. Τον πυρήνα μου. Να μην απομακρυνθώ από τον αληθινό  εαυτό μου. Είναι κάτι που το προσπαθώ και το πολεμάω κάθε μέρα. Είναι η πιο δύσκολη μάχη και που δεν τελειώνει ποτέ.

Το «τι θα πει η κοινωνία» σας επηρέαζε ποτέ;
Όσο πιο πολύ εντείνεται η προσπάθεια να μείνεις πιστός στον εαυτό σου, στη δική σου αλήθεια, τόσο λιγότεροσε απασχολεί το «τι θα πουν οι άλλοι». Όταν συνειδητοποιείς ότι οι «άλλοι» είναι άνθρωποι σαν κι εσένα, που έχουν κι αυτοί τις αγωνίες τους, τότε αρχίζεις να ηρεμείς μέσα σου. Τους κατανοείς και τους συν-χωρείς.

Υπάρχουν πράγματα που ονειρεύεστε να κάνετε και δεν τα έχετε τολμήσει;
Κάποια στιγμή θα ήθελα να σκηνοθετήσω μια παράσταση. Όχι επειδή θεωρώ ότι είναι ένα σκαλοπάτι καλλιτεχνικής ανέλιξης, απλώς επειδή σε πολλές δουλειές μου νιώθω ότι με κάποιο τρόπο το έχω κάνει, χωρίς να πάρω ουσιαστικά όλη την ευθύνη πάνω μου. Και είναι κάτι με το οποίο θα ήθελα να αναμετρηθώ ολοκληρωτικά.

Ποια ήταν η στιγμή στη ζωή σας που αισθανθήκατε πιο ελεύθερη από ποτέ;
Ελεύθερη νιώθω κάθε φορά που είμαι σε επαφή με τον βαθύ, αληθινό εαυτό μου. Και, ευτυχώς, είναι αρκετά συχνές πια, αυτές οι φορές.

Μια ευχή για το μέλλον;
Εύχομαι να υπάρχει σύμπνοια, κατανόηση και αγάπη γύρω μας. Λείπουν πολύ από τους θυελλώδεις καιρούς μας. Να βρούμε χρόνο και τρόπο για λίγη ησυχία μέσα μας. Μακριά από αντιπαλότητες, ανταγωνισμούς και συγκρίσεις.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Festen στο City Guide της Athens Voice