«Manolis- καρδιά σε 4 χορδές»: το πρωτότυπο έργο για τον Μανώλη Χιώτη παίζεται στη Μονή Λαζαριστών, στο ΚΘΒΕ
Όλες οι αλήθειες για τη ζωή, την ψυχή, την τελειομανία και τη δεξιοτεχνία του Μανώλη Χιώτη σε μια παράσταση με τον τίτλο «Manolis- καρδιά σε 4 χορδές», σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη. Το κείμενο το υπογράφει η ίδια μαζί με τον Άρη Ασπρούλη.
Σε ένα κατάμεστο θέατρο παρακολούθησα την παράσταση την επόμενη μέρα των Χριστουγέννων. Αν και η Μονή Λαζαριστών είναι ένα θέατρο εκτός κέντρου, στην περιοχή της Σταυρούπολης -που συνήθως δεν γεμίζει- το έργο φαίνεται να έχει κερδίσει την αποδοχή των Θεσσαλονικιών. Και όχι αδίκως. Είναι μια δουλεμένη παράσταση, που προέκυψε έπειτα από έρευνα 2 ετών περίπου, ώστε να αποδοθεί σε βάθος η ψυχή του μεγάλου συνθέτη.
Είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει στο θέατρο ένα έργο για τη ζωή του Μανώλη Χιώτη. Ο Διαμαντής Χιώτης, ο γιος του, που έχει και τα πνευματικά δικαιώματα, αγκάλιασε με θέρμη την πρωτοβουλία της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη, που είχαν την τύχη να τον συναντήσουν, να συνομιλήσουν μαζί του και να αντλήσουν και από εκείνον πολύτιμες λεπτομέρειες για τη ζωή του πατέρα του. Μάλιστα, επέλεξε να προλογίσει το βιβλίο τους που έχει ήδη κυκλοφορήσει από την Καπα Εκδοτική. Ο ίδιος αναφέρει εκεί: «Γίνονται αναφορές μέσω ενός ονείρου σε κάποιες καταστάσεις που ήταν “απείραχτες”, με ευγένεια, χωρίς να προσβάλει».
Αυτός μαζί με τον Δημήτρη Μανιάτη, τον δημοσιογράφο, που είναι και ο επιστημονικός συνεργάτης του βιβλίου, υπήρξαν οι πιο σημαντικές πηγές που είχαν η Ανδρεάδη και ο Ασπρούλης ώστε να φτιάξουν το θεατρικό τους έργο. Ο τίτλος «Manolis- καρδιά σε τέσσερις χορδές» είναι ενδεικτικός του τι περιμένουμε να δούμε: ένα έργο που παρουσιάζει την προσωπικότητα του μεγάλου μουσικού και παράλληλα τον ίδιο τον άνθρωπο, με τα θετικά του και τα αρνητικά του. Και φυσικά το μεγάλο του μουσικό μεγαλείο και τη σύνδεσή του με τη μουσική, που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξή του.
25 τραγούδια του Χιώτη που σιγοτραγουδάμε μαζί με τους ηθοποιούς
Οι συγγραφείς του έργου συμπεριέλαβαν 25 τραγούδια του Χιώτη, τα οποία συνδέουν με στιγμές της ζωής και της πορείας του. Από το «To χρήμα δεν το λογαριάζω», το «Ο πασατέμπος», το «Θεσσαλονίκη μου μεγάλη φτωχομάνα» μέχρι και το «Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω», το «Απότομα, μου την κοπάνησες απότομα», ακούμε τόσα τραγούδια, που δεν γνωρίζαμε ίσως ότι όλα τα έχει γράψει ο Χιώτης. Και φυσικά τα «Ηλιοβασιλέματα» -που τραγούδησαν όλοι στην κηδεία του Χιώτη, σε μια πολύ συγκινητική σκηνή, με προεξάρχοντα τον Βασίλη Τσιτσάνη. Παρακολουθώντας την παράσταση, σου έρχεται σίγουρα να σιγοτραγουδήσεις κι εσύ μαζί με τους ηθοποιούς, αλλά ακούς και τους γύρω σου που κάνουν το ίδιο…
Στο θέμα της σκηνογραφίας, η σκηνοθέτις του έργου, Ιόλη Ανδρεάδη, ζήτησε από τη σκηνογράφο να αναπαραστήσει όσο γίνεται πιο πειστικά το σύμπαν του Μανώλη Χιώτη. Εκείνη (Δήμητρα Λιάκουρα) εμπνεύστηκε από το μαγαζί όπου τραγουδούσε ο Μανώλης Χιώτης, το Πίγκαλς και έφτιαξε μια αναπαράστασή του επί σκηνής, όπως φαίνεται και από την παρακάτω φωτογραφία.
Το έργο ξεκινά με ιδιαίτερη μνεία στον Μίκη Θεοδωράκη, για να τονίσει κιόλας τους δεσμούς που ένωναν τους δυο μουσικούς. Βασισμένο σε αληθινό γεγονός, ο Μανώλης Χιώτης είχε επισκεφθεί τον Μίκη στον Ωρωπό, λίγες μέρες προτού πεθάνει. Οπότε το πρώτο τραγούδι της παράστασης είναι το «Σε πότισα ροδόσταμο» του Θεοδωράκη. Στη συνέχεια ο Μίκης είναι εκείνος που διαβάζει την είδηση στην εφημερίδα ότι «έφυγε» ο Μανώλης Χιώτης. Και εκείνος, επιβλητικός και αρχοντικός -και πάντα καλοντυμένος- κάθεται στη γωνία της σκηνής και παρακολουθεί τη ζωή του.
Οι δυο πρωταγωνιστές: ο μικρός και ο μεγάλος Μανώλης Χιώτης
Η παράσταση ξεκινά από το τέλος και καταλήγει σε αυτό κυκλικά αφού μας έχει εισάγει σε ένα «όνειρο» του Μανώλη Χιώτη, όπου περνά από μπροστά του όλη του η ζωή. Στον ρόλο του μεγάλου Χιώτη ο Γιάννης Καραμφίλης, μια εμβληματική φιγούρα επί σκηνής που ακόμα και όταν σε πολλές στιγμές απλώς στέκεται στη γωνία και παρακολουθεί «τη ζωή» του, συνεχίζει να μας τραβά την προσοχή. Ψηλός, επιβλητικός, έχει διδαχθεί σκηνοθετικά πώς να κρατάει σωστά το μπουζούκι για να μας θυμίζει τον Χιώτη, θα λέγαμε ότι επί σκηνής έχει μια στάση πολύ αρχοντική, «λεβέντικη». Και επειδή γνωρίζει μπουζούκι παίζει κανονικά όλα τα τραγούδια, κάτι που μας κάνει πολλές φορές να νομίζουμε ότι ακούγεται το μπουζούκι του, ξεγελώντας το μάτι και μας κάνει να αναρωτιόμαστε πολλές φορές αν παίζει μαζί με τον μουσικό επί σκηνής, τον Παύλο Παφρανίδη, του οποίου το μπουζούκι είναι αυτό που ακούγεται πραγματικά.
Από την άλλη έχουμε τον νεαρό Μανώλη Χιώτη, τον Χρίστο Στυλιανού, που έχει και πολύ ωραία φωνή και στέκεται ως ισότιμος σκηνικά συνομιλητής, ενώ είναι και εκείνος σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης επί σκηνής. Έχει ψυχή, ζει έντονα τον ρόλο και ακόμη περισσότερο τα τραγούδια όταν τραγουδά.
Οι γυναίκες της ζωής του Μανώλη Χιώτη: Η Μαίρη Λίντα και η Ζωή Νάχη
Οι δυο σημαντικότερες γυναίκες της ζωής του ήταν η Ζωή Νάχη και η Μαίρη Λίντα. Η Ζωή Νάχη (η συγκινητική Ελένη Θυμιοπούλου), κατά κόσμον Ζωή Γρυπάρη, ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Χιώτη, αλλά η κοινή πορεία τους δεν θα κρατήσει πολλά χρόνια. Ωστόσο, είναι η πρώτη παρτενέρ, σύζυγός του και μητέρα των παιδιών του. Παράλληλα, στο έργο μαθαίνουμε στοιχεία για τη μετέπειτα στιχουργική πορεία της, καθώς έφυγε από τη ζωή μόλις το 2022, σε ηλικία 91 έτών και συνεργάστηκε και με πολλά σύγχρονα γνωστά λαϊκά «αστέρια», όπως ο Αντώνης Ρέμος, η Αντζελα Δημητρίου και πολλοί ακόμα. Από την άλλη, η ηθοποιός που υποδύεται τη Μαίρη Λίντα (Δήμητρα Αντωνακούδη) ξεχωρίζει για την καλή φωνή της και την απόδοση των τραγουδιών του Χιώτη. Μάλιστα, στην παράσταση παρακολουθούμε και μια πολύ τρυφερή και συγκινητική σκηνή με τη Μαίρη Λίντα -που φαίνεται να μην ξέχασε ποτέ τον Μανώλη της- από το Γηροκομείο, όπου βρίσκεται τώρα. Από τις ερμηνείες και των δυο ηθοποιών, φαίνεται πώς και οι δυο αγάπησαν πολύ τον Μανώλη και δεν τον διέγραψαν ποτέ από τη ζωή τους, ακόμα και αν οι δρόμοι τους χώρισαν. Εκείνος από την άλλη, ήταν πέρα και πάνω από όλα, απόλυτα αφοσιωμένος στον σκοπό της μουσικής του. «Πολλή δουλειά μωρέ Μανώλη, κουράστηκα», του λέει κάποια στιγμή η Μαίρη Λίντα κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Στο σημείο αυτό, δεν πρέπει να αμελήσουμε να αναφέρουμε και τη μάνα του. Η ηθοποιός που την υποδύεται (Φωτεινή Τιμοθέου) έχει και υπέροχη φωνή, καθώς τραγουδά σε αρκετά σημεία της παράστασης.
Στο έργο υπάρχει ένας ρόλος που αποκαλείται «μουσικός» και τον ενσαρκώνει ο Χρήστος Μαστρογιαννίδης. Ο ίδιος μάλιστα υποδύεται κάποια στιγμή και τον Κώστα Χατζηχρήστο, που ήταν ο παλιός παρτενέρ της Ζωής Νάχη στο θέατρο, προτού εκείνη ερωτευτεί τον Χιώτη και αποφασίσει να εγκαταλείψει το θέατρο για τη μουσική. Ο ηθοποιός αυτός τραγουδά πολλά τραγούδια σε όλο το έργο, το στηρίζει πολύ μουσικά και δικαίως κατέχει αυτόν τον ρόλο.
Στο μπουζούκι από την άλλη, βρίσκεται ο Παύλος Παφρανίδης, αριστοτέχνης του είδους, ο οποίος έχει αναλάβει και τη διδασκαλία της μουσικής. Μοναδικός ο ήχος του μπουζουκιού που ακούμε καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Με αυτόν τον τρόπο τονίζεται η δεξιοτεχνία του Μανώλη Χιώτη αλλά και η ψυχή που έβαζε όταν ερμήνευε τα κομμάτια του. Πίσω από τον Παύλο Παφρανίδη υπάρχει μια 5μελής ορχήστρα που γεμίζει ωραία τον ήχο, αφήνοντας λίγο παραπάνω χώρο στο μπουζόυκι που είναι ο πρωταγωνιστής της παράστασης.
Manolis: η παράσταση που μας εισάγει μαγικά και μουσικά στον κόσμο του Χιώτη
Μια ιδιαίτερα καλοδουλεμένη παράσταση που μας ταξιδεύει μουσικά και ψυχικά στον κόσμο του Χιώτη μέσα από τα τραγούδια του, τους σταθμούς που σημάδεψαν την πορεία του, αλλά και τους δικούς του ανθρώπους. Ένα ωραίο κείμενο, πολύ εύστοχες επιλογές τραγουδιών, εύστοχη επιλογή ηθοποιών, συγκινητικές ερμηνείες, πολύ ωραία σκηνογραφία: αυτά είναι κάποια από τα πολύ καλά στοιχεία της παράστασης «Manolis-καρδιά σε τέσσερις χορδές». Ήταν λογικό που η Ιόλη Ανδρεάδη και ο Άρης Ασπρούλης επέλεξαν να ανέβει στη Θεσσαλονίκη, λόγω της καταγωγής στου Μανώλη Χιώτη. Ωστόσο, θα άξιζε να ανέβει στην Αθήνα, ώστε να την παρακολουθήσει και το αθηναϊκό κοινό.
Κλείνοντας θα αναφερθούμε σε μια φράση του Διαμαντή Χιώτη στον πρόλογο του βιβλίου «Manolis»: «Αν βγάλουμε από την εικόνα της υπέροχης λαϊκής πίτας τους πρωτοπόρους συνθέτες, τα μεγαλύτερα κομμάτια της θα έλειπαν. Αν όμως βγάλεις τον Μανώλη Χιώτη, τότε το δέντρο της ελληνικής μουσικής δεν θα ήταν το ίδιο»...
Ο γνωστός Ιταλός σκηνοθέτης αναλαμβάνει για πρώτη φορά να σκηνοθετήσει Έλληνες ηθοποιούς, προσεγγίζοντας τον «Γυάλινο κόσμο» μέσα από μια δική του, «πειραγμένη», και γι’ αυτό καλοδεχούμενη, οπτική
Πόση βία κρύβουν οι σχολικές τάξεις; Μπορούμε να διδάξουμε με τη βία; Γιατί είναι σημαντικό να δουν εκπαιδευτικοί και μαθητές την παράσταση «Η Μέρα της Φούστας»;
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
10°
