Μανώλης Εμμανουήλ: Τη στιγμή της απώλειας αυτό που τελικά μένει είναι η αγάπη

Ένα βραβευμένο θεατρικό έργο που θίγει με χιούμορ, ευαισθησία αλλά και με προκλητικό τρόπο επίκαιρα κοινωνικά θέματα, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε σε λίγες μέρες στην Αθήνα. Πρόκειται για το Next Fall του Geoffrey Nauffts, που με τον ελληνικό τίτλο «Κράτα με» θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στη χώρα μας, στο θέατρο Εν Αθήναις, σε σκηνοθεσία του Βασίλη Μυριανθόπουλου.

Η ομοφυλοφιλία, το coming out και οι προκλήσεις της κοινωνικής αποδοχής, ζητήματα που προκύπτουν από τη σύγκρουση ανάμεσα στη θρησκεία και τη σεξουαλική ταυτότητα, αλλά και υπαρξιακά θέματα, όπως την εσωτερική πάλη για αποδοχή του εαυτού και οι περίπλοκες οικογενειακές σχέσεις, βρίσκονται στην καρδιά της υπόθεσης. Ένα ανατρεπτικό κοινωνικό έργο που θέτει με χιούμορ πολλές άβολες ερωτήσεις, σχετικά με τη δέσμευση, την αγάπη, τη θρησκεία και την κόντρα ανάμεσα στους κοινωνικούς θεσμούς και την αλήθεια που αισθάνεται ο καθένας μέσα του.

Το «Next Fall» παίχτηκε για πρώτη φορά off-Broadway το 2009, μεταφέρθηκε στο Broadway το 2010 με παραγωγό τον Elton John για να συνεχίσει το ταξίδι του σε Αυστραλία και Ιταλία. Έχει προταθεί και αποσπάσει πολλά βραβεία, ανάμεσα στα οποία και Tony, Drama Desk Awards, Outer Critics Circle Awards και Broadway World Regional Awards.

Μεταφράσατε μαζί με τον Βασίλη Μυριανθόπουλο το έργο «Κράτα με» του Geoffrey Nauffts. Αυτό σας βοήθησε και με ποιον τρόπο να προετοιμαστείτε για τις συναισθηματικές και ψυχολογικές πτυχές του χαρακτήρα που υποδύεστε;
Το έργο αυτό, το διάβασα πριν 13 χρόνια και το λάτρεψα. Κατά καιρούς από τότε το ξαναέπιανα στα χέρια μου και κάθε φορά έλεγα πόσο πολύ θα ήθελα να το ανεβάσω στην Ελλάδα. Επομένως ήδη ήμουν πολύ εξοικειωμένος με την ιστορία και τον χαρακτήρα του Αντάμ. Φυσικά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της μετάφρασης με το Βασίλη, και επειδή φυσικά έπρεπε να διαβάζω και να σκέφτομαι κάθε φράση με λεπτομέρεια για να μεταφραστεί καλά αλλά και επειδή κάναμε πολλές συζητήσεις μεταξύ μας, γνώρισα τον χαρακτήρα πολύ καλύτερα και σίγουρα ήδη πριν τις πρόβες τον ένιωθα πιο δικό μου, καταλάβαινα το «ταξίδι» του. Εννοείται πως μέσα από τη διαδικασία των προβών, προέκυψαν και άλλες πτυχές του και πως υπήρξαν και πολλές αλλαγές στο πώς ερμήνευα στο κεφάλι μου σκηνές ή ατάκες και στο πώς τελικά θα είναι στην παράσταση.

Τα τελευταία χρόνια ζείτε και εργάζεστε στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα σας είδαμε στο «Alice at the Asylum» στο Μπάγκειον και τώρα στην παράσταση «Κράτα Με». Είναι όμως η πρώτη φορά που παίζετε θέατρο στα ελληνικά. Πώς αισθάνεστε για αυτό;
Μεγάλη χαρά και λαχτάρα. Και φυσικά και αγωνία. Θα με δουν φίλοι, γνωστοί και άνθρωποι του χώρου που δεν με έχουν δει ποτέ στο θέατρο και θα μιλάω στη μητρική μου γλώσσα! Ήταν κάτι που το ήθελα πολύ  και είμαι πολύ ευτυχισμένος που το κάνω με αυτό το έργο και αυτούς τους συνεργάτες.

Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδράσει το ελληνικό κοινό στις δύσκολες ηθικές και θρησκευτικές προκλήσεις που θίγει το έργο;
Καταρχάς, ελπίζω ότι θα ξαφνιαστεί με το πόσο θα γελάσει. Τα ζητήματα με τα οποία ασχολείται είναι πολύ σοβαρά αλλά όπως και στη ζωή, η συγκίνηση και το γέλιο εναλλάσσονται διαρκώς. Και το σημαντικό που θέλουμε να πάρει ο θεατής από το έργο είναι ότι τη στιγμή της απώλειας αυτό που τελικά μένει είναι η αγάπη. Και πως όλα τα άλλα ειλικρινά φαίνονται πολύ μικρά και ασήμαντα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ναι, θέτει ερωτήματα πολύ καίρια και σημαντικά: μπορεί να υπάρξει και να λειτουργήσει μια σχέση όταν ο ένας είναι θρήσκος και ο άλλος θέλει πάντα επιστημονικές αποδείξεις; Γιατί είναι σημαντικό μια γκει σχέση να μπορεί να επισημοποιηθεί νομικά; Πώς μπορούν δυο χωρισμένοι γονείς να πάρουν αποφάσεις ζωής για το παιδί τους; Τι θυσίες κάνουμε ώστε να μας αποδεχτούν οι άλλοι; Λίγο πολύ πιστεύω πως είναι ζητήματα που μας αφορούν όλους και το έργο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο για την Ελλάδα του 2024. Πολλά από αυτά τα ζητήματα συζητιούνται διαρκώς στα πάνελ και φυσικά και η αλλαγή της νομοθεσίας για την νομιμοποίηση των γκέι γάμων είναι ένα θέμα που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Ελπίδα μου είναι πως οι αντιδράσεις που ναι, πιθανώς θα προκαλέσει, θα οδηγήσουν σε εποικοδομητικές συζητήσεις.

Η ελληνική κοινωνία όμως είναι αρκετά συντηρητική. Αυτό και παρόμοια έργα μπορούν να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση του ελληνικού κοινού ή αφορά μόνο ένα μικρό μέρος; 
Αυτό ακριβώς είναι το βασικό που με τράβηξε και αγάπησα σε αυτό το έργο. Ότι αφορά τους πάντες. Είναι μια ανθρώπινη ιστορία στην οποία ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί με κάποιον από τους χαρακτήρες ή τις καταστάσεις. Πραγματικά ελπίζω να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι στην ευαισθητοποίηση του κόσμου και να τους κάνουμε να σκεφτούν παραμέτρους που δεν τους είχαν ίσως περάσει από το μυαλό. Θα έχουμε πετύχει το στόχο μας αν οι θεατές φύγουν και έχουν την ανάγκη να ανοίξουν συζητήσεις, να αναρωτηθούν τί τελικά είναι το σωστό και δίκαιο και ίσως και να αναθεωρήσουν πιθανές απόψεις που είχαν προηγουμένως.  Ένας από τους βασικούς ρόλους του θεάτρου είναι να ευαισθητοποιήσει και να αφυπνίσει συνειδήσεις, φυσικά όσο πιο συντηρητική είναι μια κοινωνία, τόσο πιο δύσκολο είναι να επιτευχθεί αυτό.

Φύγατε από Ελλάδα όταν γίνατε δεκτός σε μια από τις καλύτερες δραματικές του κόσμου, στο Central School of Speech and Drama και τα τελευταία 20 χρόνια ζείτε στο Λονδίνο. Πώς ήταν η εμπειρία από τις σπουδές εκεί;
Γνώριζα πως οι δραματικές της Αγγλίας είναι από τις καλύτερες του κόσμου και ήθελα πολύ να έχω την εμπειρία του να ζήσω κάποια περίοδο στο εξωτερικό. Φυσικά δεν είχα ιδέα πως θα κατέληγα να περάσω τη μισή ζωή μου εκεί!  Η οργάνωση και η πειθαρχία όσο ήμασταν στη σχολή είναι κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ, μετά από τέσσερα χρόνια στο παν/ιo της Αθήνας όπου πηγαίναμε σε όποιες διαλέξεις θέλαμε, φεύγαμε νωρίς για να πάμε για καφέ ή απογευματινή θέατρο και ακόμη κάπνιζαν και στις αίθουσες, στο Λονδίνο έζησα ακριβώς το αντίθετο. Και δυο λεπτά να καθυστερούσαμε, δεν μας άφηναν μέσα στην τάξη. Εκτός από καλούς ηθοποιούς, βασικός στόχος ήταν να μας κάνουν και σωστούς επαγγελματίες. Όποτε δεν ξέραμε λόγια ή ξεχνάγαμε βιβλία ή αντικείμενα που χρειαζόμασταν για το ρόλο, είχαμε κυρώσεις. Το βάρος της διδασκαλίας ήταν φυσικά στο θέατρο αλλά κάναμε και δουλειά με κάμερες για να μάθουμε τις διαφορές θεατρικού και τηλεοπτικού/κινηματογραφικού παιξίματος καθώς και μαθήματα ραδιοφώνου και σπηκάζ, που μου χρησίμευσαν πάρα πολύ μιας και έχω δουλέψει (και είναι και μια βασική πηγή εσόδων) πολύ με τη φωνή μου (σπηκάζ, ραδιοφωνικές διαφημίσεις, μεταγλωττίσεις, κτλ).

Πόσο δύσκολο είναι για έναν ηθοποιό να ερμηνεύει σε μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του;
Αν και τα αγγλικά μου εδώ και χρόνια είναι όσο καλά όσο και τα ελληνικά μου, ποτέ δεν θα μπορούσα να πείσω ότι είμαι γέννημα-θρέμμα Άγγλος. Για κανέναν ηθοποιό δεν είναι εύκολο να εργαστεί και να ζήσει από τη δουλειά του σε μια ξένη χώρα, να κάνει καριέρα σε ένα επάγγελμα στο οποίο η γλώσσα είναι βασικό εργαλείο, το ζωτικό όργανο. Στην Ελλάδα ως ηθοποιός θα μπορούσα να παίξω τα πάντα, στην Αγγλία αναγκαστικά τυποποιήθηκα. Στις οντισιόν και στα κάστινγκ με διάλεγαν όταν ήθελαν έναν μεσογειακό/λατίνο τύπο. Αυτό ήταν κάτι που έπρεπε να αποδεχθώ και να προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω ως πλεονέκτημα. Το να παίζω στα αγγλικά πάντως, μετά από λίγο καιρό στο Λονδίνο, όταν πλέον σκεφτόμουν και σε αυτή τη γλώσσα, ήταν κάτι που μου έβγαινε φυσικά και χωρίς κόπο.

Τελικά είναι δύσκολο να μπεις στον χώρο και να κάνεις καριέρα στο εξωτερικό ή έξω είναι πιο αξιοκρατικά τα πράγματα;
Το σύστημα λειτουργεί διαφορετικά, αυτό είναι σίγουρο. Στην Ελλάδα από τη λίγη εμπειρία που έχω εδώ, ακόμα ο χώρος λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό μέσω γνωριμιών. Και μόλις τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πιο επίσημη η ανάμιξη των casting directors και δεν υπάρχουν ουσιαστικά και ατζέντηδες. Στην Αγγλία, όλα πάνε μέσω ατζέντη. Αυτοί κλείνουν τις οντισιόν, αυτοί διαπραγματεύονται τις αμοιβές. Το ζήτημα εκεί είναι να σε πάρει καλός ατζέντης, όσο πιο μεγάλο το όνομα, συνήθως τόσο και πιο δυνατές οι επαφές του/της στον χώρο και τόσο πιο high profile οι οντισιόν. Οι ηθοποιοί λοιπόν είμαστε σε διαρκή αναζήτησή καλύτερου ατζέντη για να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο της καριέρας μας. Στο θέατρο τα πράγματα είναι λίγο πιο εύκολα, γίνονται ακόμη κάποιες ανοιχτές ακροάσεις ή μέσω σάιτ που μπορείς να επικοινωνήσεις ο ίδιος. Αλλά για δουλειές στη μικρή και μεγάλη οθόνη, χρειάζεσαι τον ατζέντη σου.

Μια και αναφέρατε τη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, έχετε συμμετάσχει στο «Greed» του Μάικλ Γουίντερμποττομ δίπλα σε μεγάλα ονόματα αλλά και στην πολύ ωραία σειρά «The Durrells» (Οικογένεια Ντάρελ). Μπορείτε να μας μιλήσετε για αυτή την εμπειρία;
Το Greed είναι σίγουρα το highlight της μέχρι τώρα καριέρας μου. Το να σε σκηνοθετήσει ένας από τους κατά τη γνώμη μου, μεγαλύτερους εν ζωή σκηνοθέτες, ο Michael Winterbottom, και να παίξω δίπλα σε  πολύ μεγάλα ονόματα όπως ο Steve Coogan, η Isla Fisher, ο Stephen Fry, ο Asa Butterfield, η Shirley Henderson, και ο David Mitchel ήταν εμπειρία ζωής. Τα γυρίσματα έγιναν στη Μύκονο για 2 περίπου αξέχαστους μήνες - δεθήκαμε πολύ τόσο με το καστ όσο και με τους υπόλοιπους συντελεστές. Ξαναβρεθήκαμε όλοι μαζί όταν πήγαμε Τορόντο για την παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ και μετά ξανά στην Ευρωπαϊκή, στο Λονδίνο και με αρκετούς κρατάμε ακόμη επαφή. Ο  Michael είναι ένας πολύ ευφυής άνθρωπος που συνεχώς σκέφτεται και συνεχώς αλλάζει πράγματα στη ροή της δουλειάς. Έμαθα πολλά από εκείνον. Όσο για τους Ντάρελ, έχω πολύ γλυκές αναμνήσεις από τη συμμετοχή μου στη σειρά, ήμουν σε κάποια επεισόδια της πρώτης σεζόν και δεν είχαμε ιδέα πόσο πετυχημένη- παγκοσμίως- θα γινόταν η σειρά. Όταν πρωτοπαίχτηκε στο ITV, «χτύπαγε» κοινό 9-10 εκατομμυρίων τηλεθεατών ανά επεισόδιο!! Και ήταν και η πρώτη φορά που συνεργάστηκα και με Έλληνες ηθοποιούς στην τηλεόραση.

Πέρυσι παίξατε και στη σειρά «Όρκος» της ΕΡΤ. Τελικά, θέατρο, κινηματογράφος ή τηλεόραση, τι σας ταιριάζει πιο πολύ;
Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να επιλέξω. Τίποτα δεν συγκρίνεται με την αμεσότητα του θεάτρου και την εμπειρία του χειροκροτήματος στη σκηνή, όταν ξέρεις ότι το κοινό αγάπησε, γέλασε ή συγκινήθηκε με αυτό που έχεις μόλις κάνει. Την ίδια στιγμή, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος είναι αυτά που μένουν και ξέρεις ότι θα μπορεί ο κόσμος να τα δει και για χρόνια μετά. Και φυσικά είναι αυτά που βοηθούν πολύ πιο πολύ στο να πάει η καριέρα σου σε κάποιο άλλο επίπεδο. Την μεγάλη διαφορά την ένιωσα μετά το Greed, οι casting directors με αντιμετώπιζαν διαφορετικά αφού είχα κάνει μια μεγάλη ταινία.

Τι σας λείπει από την Ελλάδα και τι απ’ το Λονδίνο;
Η μισή μου καρδιά είναι στην Αθήνα και η άλλη μισή στο Λονδίνο. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι πως όταν είμαι στη μια πόλη, μου λείπουν οι αγαπημένοι μου που ζουν στην άλλη. Επιπλέον, όταν είμαι Ελλάδα μου λείπει η πολυπολιτισμικότητα του Λονδίνου, η οργάνωση, η ταχύτητα με την οποία μπορώ να κάνω πράγματα που στην Αθήνα δεν είναι αυτονόητα, η προοδευτική σκέψη και ο σεβασμός στην καθημερινότητα μας. Από την Ελλάδα μου λείπουν ο καιρός, οι τρόποι διασκέδασης, η ευκολία του να μπορώ να κανονίσω κάτι τελευταία στιγμή, η ζεστασιά των κατοίκων, η μουσική και φυσικά πουθενά στον κόσμο τα καλοκαίρια δεν συγκρίνονται με τα καλοκαίρια στα ελληνικά νησιά.

«Κράτα με» του Geoffrey Nauffts: Λίγα λόγια για την υπόθεση

Ένα ατύχημα αλλάζει τα δεδομένα όλων των ηρώων και τους φτάνει στην οριακή στιγμή που θα πρέπει να λάβουν σημαντικές αποφάσεις ζωτικής σημασίας: Ο Λουκ είναι σε κώμα. Ο Άνταμ, ο επί πέντε χρόνια σύντροφος του, είναι έξω από την εντατική και βρίσκεται αντιμέτωπος με τους γονείς του Λουκ, οι οποίοι δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για τη σχέση τους. Οι γονείς του, διαζευγμένοι πια, θα πρέπει να κάνουν χρήση του δικαιώματος τους ως κηδεμόνες. Οι φίλοι του Λουκ βρίσκονται ανάμεσα τους, ανήμποροι να γεφυρώσουν τις δύο μεριές.

Όλοι τους πραγματικοί άνθρωποι με σύγχρονους προβληματισμούς για την πίστη, την αφοσίωση, τη συντροφικότητα, τα όνειρα για μια απλή ζωή χωρίς καταστολές. Κανείς δε δικάζεται, αλλά όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με θέματα που ίσως έχουμε ακούσει ή βιώσει οι ίδιοι. Κανείς δε μπορεί να πει με ασφάλεια ποιος έχει δίκιο σε αυτήν την πάλη με την ηθική, η οποία στις μέρες μας αλλάζει πρόσωπο πολύ συχνά.

Η αγάπη είναι ο καταλύτης. Η αγάπη για το παιδί σου, που μπορεί πια να μην το ξέρεις επειδή έχει ακολουθήσει το δικό του δρόμο. Η αγάπη για τον σύντροφό σου που η σχέση σας μπορεί να έχει νομιμοποιηθεί ή όχι. Η αγάπη για τον φίλο σου που τον σπρώχνεις να βρει τον καλύτερο εαυτό του και τον κρατάς όταν παραπατάει.