Τιάγκο Ροντρίγκες στη Στέγη: Όσα είπε ο Πορτογάλος καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν, με αφορμή την παράστασή του «Ο χορός των εραστών»
Ο Τιάγκο Ροντρίγκες, o Πορτογάλος σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν συνεργάζεται για ακόμη μια φορά με τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση σκηνοθετώντας για πρώτη φορά σε μια γλώσσα που δεν μιλάει. «Ο χορός των εραστών» είναι το πρώτο θεατρικό κείμενο που έγραψε o Τιάγκο Ροντρίγκες το 2006 και θίγει το ζήτημα του έρωτα και του χρόνου. Το 2020 επανήλθε στο πρώτο του έργο, προσθέτοντας ένα ακόμη μέρος, ουσιαστικά συνέχισε την ιστορία από εκεί που την άφησε. Όταν κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με τον θάνατο αγαπημένου του προσώπου, τότε αρχίζει να βλέπει τη ζωή του αλλιώς. Αναπολεί καλές και κακές στιγμές, σκέφτεται πώς θα άλλαζε καταστάσεις που φθείρουν το ζευγάρι, παλεύει με τις σκέψεις του και τον χρόνο αλλά και τον κίνδυνο να γίνει το «μαζί για πάντα» «ποτέ πια». Το κείμενο έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία και γι΄αυτό ξεκίνησε να το γράφει, για να διηγηθεί τα όσα έζησε. Το δεύτερο μέρος, που προσέθεσε πολλά χρόνια μετά είναι η δική του υπόθεση για το πώς συνέχισε να ζει το ζευγάρι μετά την περιπέτεια που είχε. Ο Τιάγκο Ροντρίγκες «συνθέτει» ένα σύγχρονο ποίημα, έναν ύμνο στην αγάπη.
Ο Τιάγκο Ροντρίγκες μιλάει για την παράσταση «Ο χορός των εραστών»
Ένα ζευγάρι μέσα στη νύχτα. «Δεν μπορώ να αναπνεύσω», λέει εκείνη, «Δεν μπορεί να αναπνεύσει», επαναλαμβάνει εκείνος. Δυο παράλληλοι μονόλογοι που ηχούν ως ένας, καθώς οι δυο πρωταγωνιστές μιλούν σαν να ακολουθούν ο ένας το καρδιοχτύπι και την ανάσα του άλλου. Διηγούνται –ο καθένας με τον δικό του τρόπο- την ιστορία αγάπης που τους ενώνει, τη στιγμή που ο ένας από τους δυο κινδυνεύει να πεθάνει. Από τη μια έχουμε την ισχυρή τους συναισθηματική σχέση και από την άλλη την έντονη απειλή του θανάτου, που φορτίζει τις στιγμές τους και δίνει ένταση στο κείμενο. Γεμάτο επαναλήψεις, παρηχήσεις αλλά και μια μουσικότητα μεταφέρει στον θεατή την αγωνία των πρωταγωνιστών, την πάλη τους με τον χρόνο και τον θάνατο. Μέσα σε όλα αυτά, ένα είναι εκείνο που τους ενώνει: η αγάπη. Για τον Ροντρίγκες άλλωστε «αγάπη είναι να νιώθεις τον κόσμο μέσα από την ευαισθησία του άλλου».
Το έργο αναλύει ζητήματα που όλοι λίγο-πολύ έχουμε σκεφθεί. Πόσες στιγμές με αγαπημένα μας πρόσωπα δεν χάνουμε επειδή μας "ρουφάει" η καθημερινότητα; Ποια πράγματα θα καναμε διαφορετικά αν τα ζούσαμε από την αρχή, θέτοντας άλλες προτεραιότητες; Πώς η αγάπη αποτελεί ανάχωμα στα δύσκολα; Γι’ αυτό άλλωστε και στη νέα «ανάγνωση» του πρώτου του κειμένου προσέθεσε ένα δεύτερο μέρος, «το μετά» του ζευγαριού, τι αλλαγές έφερε στη ζωή τους η μεγάλη περιπέτεια που πέρασαν. Πόσο ισχυρό είναι για τον Ροντρίγκες το «μαζί για πάντα»; Πεθαίνει η αγάπη με τον θάνατο; Η απάντηση του στο ερώτημα αυτό είναι κάθετη και μονολεκτική: «όχι, η αγάπη δεν πεθαίνει όταν κάποιος φύγει από τη ζωή. Είναι πέρα από τον θάνατο».
Τιάγκο Ροντρίγκες για την ελληνική γλώσσα
Ο Ροντρίγκες αγάπησε αμέσως τη μουσικότητα της ελληνικής γλώσσας που του θυμίζει τη μητρική του και τον κάνει να αισθάνεται περισσότερο σαν το σπίτι του από ό,τι στη Γαλλία. Ο ήχος των ελληνικών λέξεων προσφέρει μια δυναμική που το κείμενό του χρειάζεται. «Η ελληνική γλώσσα είναι ταυτόχρονα και γλυκιά αλλά και δυναμική» και αυτό τον βοηθά πολύ καθώς δουλεύει με τους ηθοποιούς. «Ξέρω περί τίνος μιλούν αλλά δεν καταλαβαίνω ακριβώς τι λένε», ομολογεί. Μάλιστα αγαπά τόσο πολύ τους ήχους της γλώσσας που μας ανέφερε: «Κάθε πρόβα είναι σαν να δοκιμάζω μια τούρτα».
Ο Νίκος, η Μαρίσσα και η Αργυρώ με βοηθούν να χτίσω αυτό το έργο.
Δεν έγινε τυχαία η επιλογή των συντελεστών του έργου. Έπειτα από κάποιες συζητήσεις με τη Στέγη, του πρότειναν τον Νίκο Καραθάνο και τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου. Άνθρωποι που ήξεραν και το δικό του έργο αλλά και την πορεία των δυο πρωταγωνιστών ήταν επίσης πολύ θετικοί σε αυτή τη συνεργασία. Όταν οι δυο πλευρές συναντήθηκαν, τότε η χημεία φάνηκε εξ αρχής. Και από ό,τι μας ανέφερε, η συνεργασία τους είναι πολύ δημιουργική και φοβερά πλούσια. Άλλωστε ο ρόλος του ηθοποιού είναι πολύ σημαντικός για την ερμηνεία ενός έργου.
«Εγώ γράφω λέξεις ενώ οι ηθοποιοί γράφουν την ουσία του κειμένου και προσθέτουν στο έργο, κάνοντάς το δικό τους». Όπως μας ανέφερε, και οι δυο πρωταγωνιστές έχουν προσθέσει κάποια δικά τους κομμάτια στο κείμενο, σε σημεία που εκείνος δεν φανταζόταν και αυτό το κάνει μοναδικό. Για παράδειγμα, ο Νίκος Καραθάνος προσέθεσε ένα κομμάτι στην αρχή του έργου. «Κάθε φορά που τον ακούω να το ερμηνεύει, συγκινούμαι», ομολογεί ο Ροντρίγκες. Από την άλλη, η Μαρίσσα καταφέρνει να ελαφρύνει τις πιο δραματικές στιγμές του έργου, προσθέτοντας κάποια αστεία. Άλλωστε, αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να:«γράφω για τους ηθοποιούς ώστε να συναντήσουν το κοινό».
Πέρυσι ανέβασε στη Στέγη το «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες», που ήταν ένα αμιγώς πολιτικό κείμενο ενάντιο στον φασισμό. Τι σχέση έχει η πολιτική με το θέατρο; Εκείνος, ως καλλιτεχνικός διευθυντής δεν θα μπορούσε ποτέ να αποκλείσει έναν ηθοποιό από μια παράσταση γιατί δεν είναι πολιτικοποιημένος ούτε κάνει θέατρο για να κάνει πολιτική. Ωστόσο, ο ίδιος, ως καλλιτέχνης και πολίτης είναι βαθιά πολιτικοποιημένος. Παράλληλα, ως πολίτης του κόσμου και ως πολιτικό ον, απεχθάνεται τις γενικεύσεις και τις ταμπέλες. Οπότε εξηγεί για το συγκεκριμένο έργο ότι μπορεί η πολιτική διάσταση εδώ να είναι λιγότερο έκδηλη, αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Άλλωστε, η αγάπη είναι ίδια παντού. Και αν ήθελε να γράψει κάποια μότο για την πρόσοψη της Στέγης θα μπορούσε να αναφέρει τα εξής: «Η αγάπη είναι πιο δυνατή από την πολιτική» ή «Χρειαζόμαστε την αγάπη στην πολιτική».
Πάντοτε ήθελα να διηγούμαι ιστορίες
Τι έχει αλλάξει στη δική του ζωή από τότε που ξεκίνησε να γράφει θεατρικά έργα μέχρι και σήμερα; Όπως ομολογεί, «Η σχέση μου με τον χρόνο είναι πολύ περίεργη. Θεωρώ ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει από όταν ήμουν 12 ετών. Μπορεί να παντρεύτηκα, να εχω 3 σπίτια, να πήρα το διδακτορικό μου, αλλά η προσωπικότητά μου δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα». Άλλωστε «πάντοτε ήθελα να διηγούμαι ιστορίες». Το ότι έγινε διευθυντής στο Festival d' Avignon, είναι τιμή για εκείνον. Είναι περισσότερο αναγνωρίσιμος, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που επιζητά και ενδεχομένως δεν του αρέσει και πολύ. «Είναι σημαντικό ότι κάνω μια δουλειά που αγαπώ και δεν εργάζομαι σε κάτι που μου δίνει τα μέσα για να κάνω αυτά που σγαπω». Και αφού διαχειρίζεται κονδύλια για να γίνουν παραγωγές, του αρέσει πολύ που βοηθά τους άλλους να πραγματοποιήσουν τα δικά τους όνειρα.
INFO Στέγη Ιδρύματος, Ωνάση, Μικρή Σκηνή, Συγγρού 107, 2111981784 10-10-2024- 19-01-2025 Κείμενο και Σκηνοθεσία:Τιάγκο Ροντρίγκες Ερμηνεύουν οι: Νίκος Καραθάνος και η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου
Μετάφραση: Μαρία Παπαδήμα
Καλλιτεχνική συνεργάτρια: Αργυρώ Χιώτη
Το κείμενο θα εκδοθεί στα ελληνικά από το Ιδρυμα Ωνάση (Onassis Publications)
22°
