Αιμίλιος Χειλάκης: «Δεν είμαστε κατά φαντασίαν ασθενείς, είμαστε κοινωνικά ασθενείς»

«Είμαι Πυριφλεγέθων» (ένας από τους ποταμούς που διέρρεαν τον Άδη και ένας αστερισμός που αναφέρετε σε ποίημα του Ελύτη) μου λέει, «αυτοαναφλέγομαι». Θέλει να κάνει πράγματα και όταν δεν συμβαίνουν του έρχεται «να τα σπάσει όλα γύρω του», αλλά κρατιέται. Ο Αιμίλιος Χειλάκης είναι ανοιχτό βιβλίο, μιλάει με ειλικρίνεια για όλα. «Αν σου πω ότι αυτή τη στιγμή είμαι σε ένα “πέλαγος”, σε έναν μικρό “πανικό”... γιατί το σκηνικό της νέας μας θεατρικής παράστασης δεν είναι όπως θέλουμε –ο κατασκευαστής σκηνικού δεν το έχει φτιάξει όπως πρέπει και είναι απαραίτητο να αλλάξουμε αρκετά πράγματα μια εβδομάδα πριν την πρεμιέρα–, τι θα πεις;», λέει με τη χαρακτηριστική φωνή του. Aυτή η χροιά τον κάνει να ξεχωρίζει σε τηλεοπτικές διαφημίσεις, θεατρικούς και τηλεοπτικούς ρόλους, όπως ο ρόλος που τον έκανε ευρύτερα γνωστό στη σειρά της Μιρέλλας Παπαοικονόμου «Η ζωή που δεν έζησα», αλλά και άλλοι όπως στον «Κόκκινο κύκλο», τη «Λένη», το «Κλείσε τα μάτια», το «Έτσι ξαφνικά», την «Κλεμμένη Ζωή», «Το νησί», τις «Άγριες μέλισσες», με τελευταίο αυτόν του Ανδρέα Πανθέου στους «Πανθέους».

Η μεγάλη του αγάπη, βέβαια, αυτά τα τριάντα τέσσερα χρόνια πορείας παραμένει το θέατρο. Η στιγμή που αισθάνθηκε όντως ελεύθερος ήταν η στιγμή που αποφάσισε να σταματήσει να συνεργάζεται με τις «αυθεντίες» του θεάτρου και πήρε καλλιτεχνικά την ευθύνη του εαυτού του. Ξεχνάει τους ρόλους και θυμάται τις συνεργασίες. Συνεργασίες για τις οποίες χαίρεται αληθινά είναι αυτές που δημιούργησε με τον Μανώλη Δούνια και τη σύζυγό του, Αθηνά Μαξίμου, σταθερές και λειτουργικές. Τώρα σειρά έχει η διασκευή της εκρηκτικής κωμωδίας του Μολιέρου «Ο κατά φαντασίαν ασθενής», την οποία και σκηνοθετεί φέτος το καλοκαίρι μαζί με τον Μανώλη Δούνια, που κάνει πρεμιέρα τη Δευτέρα 8 Ιουλίου στο Θέατρο Βράχων. Ο Αιμίλιος ενσαρκώσει τον Αργκάν που θεωρεί τον εαυτό του το κέντρο του κόσμου και καταδυναστεύει τους γύρω του απαιτώντας να υπηρετούν τις παραξενιές και τα καπρίτσια του. 

Αιμίλιος Χειλάκης: Συνέντευξη με αφορμή την περιοδεία της παράστασης «Ο κατά φαντασίαν ασθενής»

Τι το διαφορετικό θα δούμε στον «Κατά φαντασίαν ασθενή» του Μολιέρου, ένα έργο που βάζει στο στόχαστρο τους τσαρλατάνους και τους κομπογιαννίτες που λυμαίνονται το ιατρικό επάγγελμα;
Όταν ψάχνουμε από την αρχή το διαφορετικό σε μια παράσταση λειτουργεί ως συντελεστής λάθους. Εμείς διαβάζουμε το έργο και ουσιαστικά το αντιλαμβανόμαστε. Η ερμηνεία άλλωστε είναι το πώς αντιλαμβάνομαι κάτι ως σκηνοθέτης και ηθοποιός σε σχέση με αυτό που πρέπει να ειπωθεί από τον τρόπο που το έχω διαβάσει. Το έργο του Μολιέρου μιλάει για έναν άνθρωπο που θεωρεί πως είναι άρρωστος διαρκώς. Εμείς διαβάσαμε για έναν άνθρωπο που θέλει και προκαλεί διαρκώς την προσοχή των άλλων. Πολλές φορές μας έχει τύχει να «αρρωσταίνουμε» γιατί θέλουμε φροντίδα και το κάνουμε αυτό και ως παιδιά και ως ενήλικες. Αυτό που είδαμε εμείς σε σχέση με το έργο του Μολιέρου είναι πως ένας άνθρωπος που έχει λεφτά αλλά όχι τίτλους –που στην εποχή του Διαφωτισμού πιστεύει στη νέα θρησκεία που έχει έρθει ως μεγάλη δύναμη στην Ευρώπη– πιστεύει τόσο άκριτα και τόσο αδόκητα, τόσο πολύ που οι κομπογιαννίτες γιατροί και οι ψευτογιατροί «βρίσκουν τρύπα» για να πάνε δίπλα του και να του «φάνε» τα χρήματα προσφέροντάς του αμφιβόλου ποιότητας εργασίες και θεραπείες.

Ο Μολιέρος καταγγέλλει τον κομπογιαννιτισμό των λειτουργών της επιστήμης με λάγνο τρόπο, όπως τον κατήγγειλε και στα άλλα δύο του έργα, τον «Δον Ζουάν» και τον «Ταρτούφο», έργα που έχουν ασχοληθεί επίσης με τους κομπογιαννίτες της θρησκείας, με τίποτα όμως δεν καταγγέλλει την επιστήμη της ιατρικής. Γιατί ο κομπογιαννιτισμός και ο ψευτοθέσφατος λόγος ανήκει σε αυτούς που πουλάνε τον εαυτό τους ως αυθεντία. Εμείς καταγγέλλουμε στην παράσταση τον κομπογιαννιτισμό και τις πάσης φύσης αυθεντίες που προσπαθούν να μας κάνουν να τους πιστέψουμε γιατί μας δίνουν «λύση» στο πρόβλημα. Ο προβληματισμός που θέλουμε να αφουγκραστεί το κοινό έχει να κάνει με τις αυθεντίες. Οποιοσδήποτε δηλώνει αυθεντία θα πρέπει να ελέγχεται δις και τρις. Δεν μπορείς χωρίς καμία κλίση να δέχεσαι τον λόγο κάποιων που σου λένε ότι αυτή είναι η λύση των πραγμάτων. Το έχουμε πάρα πολύ ανάγκη αυτό γιατί αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη έχουμε έναν πολιτικό κομπογιαννιτισμό που έρχεται και λέει «δίνω εγώ λύση στο πρόβλημα του ευρωπαίου πολίτη», κανείς δεν πιστεύει σε αυτό τον κομπογιαννιτισμό όμως, εξού και το 60% της αποχής στις εκλογές του Ιουνίου.

Κάθε παράσταση είναι επίκαιρη γιατί υπάρχουν άνθρωποι που μιλάνε γι' αυτό που σκέφτονται. Η επικαιρότητα των πραγμάτων έχει να κάνει με την αντίληψή μας και το πόσο αυτό που λέμε έχει να κάνει ως κοινή σκέψη, ότι αποτελεί δηλαδή κοινό προβληματισμό και άλλων ανθρώπων. Κατά πάσα πιθανότητα θα θεωρήσουν και οι ίδιοι ότι έχουν ένα τέτοιο προβληματισμό γιατί ως γνωστόν η τέχνη δεν απαντά, θέτει ερωτήματα. Αυτό είναι που θέλουμε να κάνουμε και εμείς με την παράσταση, αυτό είναι ότι πιο σύγχρονο μπορούμε και εμείς να προσφέρουμε όντας άνθρωποι του σήμερα με την αισθητική του σήμερα και με την προβληματική του σήμερα.

Τι είναι αυτό που σας θυμώνει σε κοινωνικό επίπεδο γύρω σας;
Ο θυμός είναι το κύριο αίσθημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή, ίσως παγκοσμίως. Έχει τελειώσει η εποχή της ελπίδας, είμαστε στην εποχή του θυμού εδώ και περίπου μια εικοσαετία, απλώς ο θυμός τώρα γιγαντώθηκε, ακριβώς επειδή ήρθε σιγά σιγά, παρείσφρησε ο εθνικιστικός λόγος που νομίζουμε ότι δίνει λύση, αλλά δημιουργεί προβλήματα. Γιατί ο εθνικισμός έχει κάτι πολύ διαφορετικό από την εθνική ταυτότητα. Η εθνική ταυτότητα είναι «είμαι Έλληνας», ο εθνικισμός λέει «είμαι ο καλύτερος του κόσμου επειδή είμαι Έλληνας». Όπως καταλαβαίνετε, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ο διεθνιστικός χαρακτήρας που έχει η τέχνη, η οποία αφορά όλον τον κόσμο, είναι πολύ πιο πρόσφορος από ένα κλειστό εθνικιστικό βλέμμα στα πράγματα που δίνουν απαντήσεις. Αυτό πρέπει να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε, ότι είμαστε μέρη ενός κόσμου που δεν κοιτάει μόνο το πρόβλημα –απατηλό–, αλλά το πλήθος.

Δεν μπορούμε να κοιτάμε μόνο το πρόβλημα του Έλληνα όταν το αυτό είναι το ίδιο με του Ευρωπαίου ή Αμερικανού πολίτη, του οποίου αυτή τη στιγμή τα εργασιακά δικαιώματα έχουν καταστρατηγηθεί, αλλά έχουν κερδηθεί με απεργίες, αγώνες και διαδηλώσεις που έφτασαν ακόμη και σε εκτελέσεις. Δεν πρέπει να τα ξεχνάμε όλα αυτά. Θα μου πεις «εξαιρετικά κομμουνιστικός ο λόγος σας, κύριε Χειλάκη» αλλά όχι, δεν είναι κομμουνιστικός, είναι απλά αυτό το οποίο αντιβαίνει της βαρβαρότητας, η αντίληψη πως ο άνθρωπος που ανήκει στη γραμμή της παραγωγής μπορεί και ο ίδιος να αγοράσει το παραγόμενο προϊόν. Αυτό είναι που χάνεται αυτή τη στιγμή, αυτός είναι ο θυμός που υπάρχει στην Ευρώπη σήμερα, ότι δεν μπορεί κάποιος να αγοράσει το προϊόν που παράγει στον τόπο εργασίας του. Υπάρχει μια φτώχεια που απλώνεται και θα γιγαντωθεί, η οποία φέρει τη λύση του εθνικισμού. Με φοβίζει όλο αυτό που σας λέω.

Ο ρόλος που θα υποδυθείτε τι πρεσβεύει;
Θα υποδυθώ τον Αργκάν, τον άνθρωπο που δηλώνει πως είναι άρρωστος σε όλους και απαιτεί να τον προσέξουν και να τον φροντίσουν, να τον κανακέψουν. Και το χειρότερο που κάνει –εκεί είναι και το μεγάλο θέμα του έργου– είναι να προσπαθεί να παντρέψει την κόρη του με έναν γιατρό για να έχει απλώς έναν γιατρό στο σπίτι του. Πέρα της εγωπάθειας που έχει, είναι και αντίστοιχα φιλάργυρος. Αυτή η παράσταση είναι όλα τα έργα του Μολιέρου σε ένα. Υπάρχει ο «Μισάνθρωπος», ο «Κατά φαντασίαν ασθενής», ο «Ταρτούφος», ο «Φιλάργυρος», ο «Δον Ζουάν», υπάρχει πλήθος των έργων του Μολιέρου σε αυτό. Μετά από αυτό το έργο, μάλιστα, πέθανε ο Μολιέρος. Ήταν σαν να το ήξερε. Είχε μαζέψει όλα τα χαρακτηριστικά του στρεβλού ανθρώπου της εποχής του σε ένα έργο.

Ποια από αυτά τα χαρακτηριστικά δεν αντέχετε με τίποτα στην προσωπική σας ζωή;
Αυτά και άλλα 25 θα πω, αφήστε (γέλια).

Ξεχωρίσατε κάποια ατάκα από το κείμενο;
Δεν μπορώ να σας αποκαλύψω γιατί θα είναι σαν να σας πω το τέλος του έργου στη διασκευή που έχουμε κάνει. Το τέλος έχει να κάνει με την προσωπική μας γνώμη για τα πράγματα. Φυλάξτε την περιέργειά σας για να δείτε το τέλος της παράστασης και θα καταλάβετε.

Σήμερα κατά πόσο «Κατά φαντασίαν ασθενείς» είμαστε;
Δεν είμαστε κατά φαντασίαν ασθενείς, ασθενούμε. Άλλο το να πιστεύουμε ότι πρέπει όλοι να μας προσέξουν, το καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι δυνατό. Δεν είμαστε κατά φαντασίαν ασθενείς, είμαστε κοινωνικά ασθενείς, ασθενούμε πολιτιστικά. Ο πολιτισμός πανευρωπαϊκά έχει δεχθεί πολύ μεγάλο πλήγμα, όπως για παράδειγμα τα χρήματα που θα έπρεπε να παρέχονται στον κλάδο μας. Απαξιώνεται ο πολιτισμός. Να σας θυμίσω ότι τα θέατρα ήταν μη απαραίτητες κρατικές δομές την περίοδο της πανδημίας. Τον θυμάστε αυτόν τον όρο; Ξαφνικά είναι μη απαραίτητη κρατική δομή μια δομή που προσφέρει δημιουργικές ερωτήσεις για το πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις το καθετί που έρχεται στη ζωή σου. Άρα το να είσαι άνθρωπος του πολιτισμού αυτά τα χρόνια είναι μια πολύ μεγάλη γενναιότητα που μπορείς να προσφέρεις αυτή τη στιγμή στην κοινωνία. Και, φυσικά, μεγάλη γενναιότητα αφού πρέπει να προσφέρεις και τα προς το ζην στον εαυτό σου.

Ας πούμε πως τώρα έχουμε πρόβλημα με αυτόν τον άνθρωπο που δεν είναι συνεπής, κάτι που δεν αποτελεί εξαίρεση. Η ασυνέπεια έχει αρχίσει να γίνεται ο κανόνας γιατί δεν υπάρχει κανένα κοινό παράδειγμα ότι το ασυνεπές δεν προσφέρει τίποτα στο γενικό σύνολο. Θεωρούμε ότι το κοινωνικό σύνολο και η ασυνέπειά μας είναι δύο διαφορετικά πράγματα αλλά δεν είναι έτσι, όσο πιο ασυνεπής είσαι κάποιον επηρεάζεις, κάτι «ανατινάζεις», αλλά αυτό πρέπει να το μάθουμε μέσω των ταινιών, των τραγουδιών, του θέατρου... λέγε λέγε έρχεται η γνώση. Αυτό έχει κάνει ο πολιτισμός γιατί είναι η διάχυση της γνώσης. Είναι αυτή η στιγμή που μια ιδέα διαχέεται μέσα από μια θεατρική παράσταση, μουσική, ποίημα, ένα λογοτεχνικό κείμενο στις ψυχές των ανθρώπων που είναι εκεί για να τις δεχθούν.

Και πώς μπορούμε να το επαναφέρουμε αυτό;
Εσείς από το μετερίζι σας να επικοινωνείτε διαρκώς για τις παραστάσεις που γίνονται όχι σαν μια μικρή είδηση, αλλά σαν ένα γεγονός. Καλό θα ήταν εσείς οι δημοσιογράφοι να μην τα αντιμετωπίζεται όλα σαν ένα ακόμη κομμάτι που θα γράψετε γιατί είναι μέρος της δουλειάς σας. Δεν κατηγορώ εσάς, προς Θεού, απλά πρέπει κάποια στιγμή να πανηγυρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν θέατρο στην Ελλάδα.

Μπορείτε να μας διηγηθείτε κάποια ιστορία ή λόγια ανθρώπου που σας έβαλαν σε σκέψεις κατά τη διάρκεια των προβών σας;
Υπήρχε μια κοινή ανάγκη να ειπωθεί η προσωπική άποψη των ηθοποιών για το τέλος του έργου – και αυτό ήταν από τα πιο όμορφα πράγματα που έχουν συμβεί στην παράσταση. Όλος ο θίασος μπορούσε να έχει τη δική του άποψη γι' αυτό που έρχεται και που θα στηθεί, είναι ο συγκερασμός αυτών των απόψεων που θα δείτε στη σκηνή. Δεν πρόκειται για στερεοτυπική αδυναμία, αντιθέτως είναι σκηνοθετική επιμέλεια ανθρώπων που είναι έξυπνοι, μορφωμένοι, με γνώση και γνώμη, και εμείς μπορούμε να διαχειριστούμε ακριβώς αυτό που τους έχει «γεννηθεί». Αυτό που «γεννήθηκε» από τους υπέροχους συνεργάτες του θιάσου με εξέχουσες τη Μυρτώ Αλικάκη και την Αθηνά Μαξίμου, δύο υπέροχες κυρίες του θεάτρου, τη Βίκυ Διαμαντοπούλου, νεότερη συνάδελφος, και τον Θοδωρή Ρωμανίδη, Νίκο Γκέλια, Κωνσταντίνο Μαγκλάρα, Γιώργο Ζυγούρη, Δημήτρη Φιλιππίδη, όλα αυτά τα παιδιά τα οποία τα βλέπω να κάνουν πρόβα και ζηλεύω τη δυνατότητα που έχουν. Θα ήθελα και εγώ να την έχω όσο μεγαλώνω, ακόμη περισσότερο. Όλοι είναι εκεί παρόντες και δημιουργήσαμε μια σκηνή στην πρόβα που θα την θυμόμαστε για πάντα.

Υπάρχει κάποια στιγμή στην καριέρα σας που θα πατούσατε ένα stop και θα σταματούσατε εκεί για λίγο ξανά… Γιατί ήταν για εσάς σημαντική;
Δεν έχει να κάνει με μία παράσταση, ένα έργο, αλλά με εκείνη τη στιγμή που αποφασίσαμε με την Αθηνά και τον Μανώλη να κάνουμε παραστάσεις μαζί, να έχουμε τη δική μας άποψη για τα πράγματα. Νομίζω ότι η στιγμή εκείνη που έγινε το κλικ και αποφασίσαμε να δουλεύουμε πια διαρκώς οι τρεις μας είναι η αρχή της καριέρας μου. Μπορεί να συνέβη στον 20ό χρόνο της καριέρας μου, αλλά είναι νομίζω το σημείο καμπής των πραγμάτων.

Τι είναι αυτό που θαυμάζετε στον καθένα από τους δύο στενούς συνεργάτες σας;
Ένα κοινό που έχουν είναι ότι μου σπάνε τα νεύρα γι' αυτό τους αγαπάω πολύ, αλλά νομίζω ότι το καταφέρνω και εγώ αντιστοίχως (γέλια). Δεν έχουμε προσωπική ατζέντα, διαφωνούμε αλλά διαφωνούμε δημιουργικά υπέρ του στόχου. Κάποια στιγμή έχουμε την εξυπνάδα να κάνουμε πίσω όταν ακούμε από τον άλλον ότι αυτό που προτείνει είναι πράγματι το πιο σοφό για να γίνει. Στο κάτω κάτω δεν θες ανθρώπους που να συμφωνούν μαζί σου όταν κάνεις τέχνη, θες ανθρώπους που να δημιουργείτε ώσμωση, όχι απλά αφομοίωση. Με τα παιδιά είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι που κρατούν τη διαφορετικότητά τους και συνεργάζονται. Είμαστε μια οικογένεια πέρα από την οικογένεια που έχω ήδη με την Αθηνά. Ο Μανώλης είναι ένας άνθρωπος που δεν μπορώ να φανταστώ να περάσει μέρα και να μην έχω νέο του, να μην τηλεφωνηθούμε έστω και για τα πιο «χαζά».

Ποια ήταν η τελευταία κουβέντα που ανταλλάξατε και με τους δύο;
Η τελευταία κουβέντα μας είναι ότι πρέπει, παρά τις δυσκολίες των ημερών, να είμαστε πολύ συγκεντρωμένοι και να ανταπεξέλθουμε. Πρέπει να γίνει η δουλειά. Το πιο ιερό είναι να γίνει η δουλειά η ίδια, όχι εσύ που δουλεύεις ή εγώ. Το ιερό είναι η παράσταση, ο ηθοποιός είναι το εργαλείο. Θα μου πείτε, για τον ηθοποιό πάμε σε μια παράσταση, ναι, αλλά το σημαντικό είναι ότι θα δούμε και τη δουλειά άλλων είκοσι ανθρώπων, δεν είναι σπουδαίο; Μπορεί ένας να είναι ο ντελάλης της δουλειάς αλλά θα απολαύσει κανείς τη δουλειά άλλων τόσων ανθρώπων, αυτό είναι το σημαντικό, τίποτε άλλο. Εμείς θα φύγουμε κάποια στιγμή, το θέατρο όμως θα συνεχίσει να υπάρχει.

Κάνατε λάθη στην πορεία της καριέρας σας;
Πάρα πολλά! Ένας άνθρωπος με μια καριέρα 34 χρονών δεν μπορεί να κάνει πάντα σωστά, κάνει κυρίως λάθη γιατί από τα λάθη μαθαίνει. Τα περισσότερα λάθη είναι, ειδικά λάθος συνεργασίες και επιλογές, μερικές φορές εμπιστεύεσαι παραπάνω τους ανθρώπους από όσο πρέπει. Αλλά γίνεται και αλλιώς; Πώς θα κάνεις τη δουλειά αν δεν εμπιστευτείς τους συνεργάτες σου; Πρέπει να ξεκινάς με το θετικό πρόσημο ακόμη και αν αναιρείται στην πορεία. Να αναγνωρίζεις στους άλλους την καλή τους πρόθεση ακόμη και αν τελικά είναι κακή - εκεί θα κριθούν αργότερα. Εγώ πάντα ξεκινάω με την καλύτερη των προθέσεων.

Για παράδειγμα, αν ακούσετε κάτι αρνητικό για κάποιον συνάδελφο δεν θα έχετε αρνητική προκατάληψη για την επικείμενη συνεργασία σας;
Αν ακούσεις κάτι αρνητικό για κάποιον συνάδελφο, θα προσέξεις να μην πάθεις τα ίδια κι αυτό είναι φυσιολογικό γιατί μεταξύ μας οι καλλιτέχνες συνομιλούμε, ξέρουμε για τις συμπεριφορές των ανθρώπων. Μερικές φορές όμως καταλαβαίνουμε ότι τα λεγόμενα και οι φήμες δεν ισχύουν πάντα. Πολλές φορές έχει αποδειχθεί ότι ο συνεργάτης ήταν μια χαρά σε σχέση με αυτά που λέγονταν. Πάντα υπάρχει βέβαια μια προσωπική ατζέντα για τα πράγματα. Εμείς το παρακάμπτουμε αυτό, πηγαίνουμε και παίρνουμε τους ανθρώπους που χρειαζόμαστε για να κάνουμε τις δουλειές που θέλουμε και από εκεί και πέρα, αν επιβεβαιωθεί η φήμη, λέμε «παιδιά, την πατήσαμε και εμείς, ήταν ένας κακός συνεργάτης».

Ποια είναι η πιο δύσκολη απόφαση που έχετε πάρει μέχρι τώρα στην καριέρα σας;
Πάρα πολλές, συνήθως οι πιο δύσκολες αποφάσεις είναι εκείνες που, παρά τις δυσκολίες, συνεχίζεις και κάνεις την δουλειά. Όλες οι συνθήκες σού λένε να μην κάνεις τη δουλειά και εσύ συνεχίζεις και την κάνεις. Από τις δέκα φορές που μου συνέβη αυτό, μόνο τη μια δεν πήγε πράγματι καλά. Και το σημαντικό είναι ότι είχαν και εμπορική επιτυχία, πράγμα ζητούμενο.

Θέατρο ή τηλεόραση;
Θέατρο.

Αν μπορούσατε να περιγράψετε με μια φράση πώς ήταν η εμπειρία σας στους Πανθέους, τι θα λέγατε;
Εξαίρετοι συνάδελφοι, εξαίρετη παραγωγή σε ένα πεδίο που δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί το προϊόν.

Από τον ρόλο σας και όσα ζήσατε εκεί τι κρατάτε πιο έντονα; 
Τον ξεχνάς τον ρόλο, δεν σε νοιάζει, δεν σε ενδιαφέρει. Το θέμα είναι πάντα με ποιον έχεις παίξει. Εγώ πέρασα υπέροχα με την Μελία, τον Μιχάλη, την Ελένη Καρακάση. Ήταν η πρώτη φορά που δούλεψα με την Κάτια Δανδουλάκη, μεγάλο δώρο να δουλεύεις με αυτό τον άνθρωπο, είναι η ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Μόνο να ακούσεις την Κάτια να μιλά για τους ανθρώπους με τους οποίους έχει συνεργαστεί είναι έπος. Όλοι οι συνάδελφοι που ήμασταν μαζί στο γύρισμα ήταν άνθρωποι εξαίρετης πάστας και ποιότητας. Τώρα αν αυτό το προϊόν δεν μπει στη σωστή βιτρίνα, δεν θα πει τίποτα.

Μου αρέσει αυτό που είπατε πριν, ότι ξεχνάτε τους ρόλους και θυμάστε τις συνεργασίες.
Μόνο τις συνεργασίες θυμάμαι. Νομίζεις πως θυμάμαι τι έπαιξα πέρυσι; Η στιγμή της πραγμάτωσης της θεατρικής πράξης είναι εγγενής, γεννιέται και πεθαίνει. Το θέμα είναι ποια μάτια κοίταζες, με ποιον συνάδελφο έπαιξες καλά και με ποιον θες να ξαναδουλέψεις. Θα ήθελα πολύ να ξεκινήσουμε πάλι με αυτή την υπέροχη ομάδα που παίζαμε στην περσινή παράσταση, να ξαναπαίξουμε με την Ευγενία Ξυγκόρου, την Ελένη Καρακάση κ.ά, αυτό είναι το σπουδαίο. Η καριέρα δεν είναι ζωή. Η ζωή είναι οι συνάδελφοί σου.

Υπήρχε κάποιος που σας είπε «Αιμίλιε, δεν μπορείς να τα καταφέρεις»; Πέρα από το πρώτο έτος της σχολής σας.
Όταν ένα παιδί πηγαίνει στη σχολή δεν ξέρει πού του πάνε τα τέσσερα. Σοφά θα πει ο διευθύνοντας «παιδιά, δεν κάνει γι' αυτό, μήπως να δοκιμάσει να κάνει κάτι άλλο στη ζωή του;». Ευτυχώς εμένα με κρατήσανε και κατά πάσα πιθανότητα σωστά με κρατήσανε γιατί μέχρι τώρα καλά τα έχω πάει. Είμαι ένας άνθρωπος που δεν έχω δυσκολέψει άλλους. Και μαζί με τον Μανώλη και την Αθηνά δίνουμε δουλειά σε είκοσι οικογένειες κι αυτό είναι το σημαντικότερο.

Μετά τη σχολή υπήρξε κάποιος;
Αμέ, και κοίταξα ποιος μου το έλεγε. Εγώ είμαι ακόμη εδώ. Όσοι μου το είχαν πει δεν βρίσκονται σήμερα στον χώρο.

Αν έπρεπε να προσδιορίσετε στη ζωή σας μια στιγμή που αισθανθήκατε όντως ελεύθερος, ποια θα ήταν αυτή;
Νομίζω η στιγμή που αποφάσισα να σταματήσω να συνεργάζομαι με τις «αυθεντίες» του θεάτρου μας. Τη στιγμή που είπα προτιμώ να κάνω τα δικά μου λάθη παρά να υποπέφτω στα λάθη των άλλων. Όταν πήρα την ευθύνη του εαυτού μου καλλιτεχνικά.

Όταν πιέζεστε με κάτι απομονώνεστε; Έχετε τάσεις φυγής;
Το μοιράζομαι με την Αθηνά και με τους κοντινούς μου ανθρώπους, είναι το πιο σοφό αυτό για μένα. Ζούμε σε μια κοινωνία ανθρώπων που είναι η κόλαση και ο παράδεισός μας. Ας μην κυνηγάμε μόνο τον παράδεισο, είναι βαρετός ο παράδεισος. Είναι σαν να τρως κάθε μέρα το πιο ωραίο φαγητό του κόσμου. Ας κυνηγάμε και την κόλασή μας, να δούμε τη στιγμή εκείνη που τα πράγματα που δεν λειτουργούν, πώς αντιδρούμε εμείς σε αυτά. Άλλωστε η ετοιμότητα δεν αποδεικνύει την ετοιμότητα του ανθρώπου και του επαγγελματία με την σύνδεση της επιτυχίας, αποκαλύπτει την έννοια της αποτυχίας. Η αποτυχία είναι κάτι που μπορεί να μην ξέρει καν ο κόσμος και δεν μιλάμε μόνο για μια καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία. Επιτυχία είναι ακόμη και τη στιγμή που έχεις φτιάξει κάτι, αν έχεις καταφέρει όντως να αποτυπώσεις αυτό που πραγματικά σκεφτόσουν. Ο κόσμος δεν το ξέρει αλλά εσύ που ξέρεις τι ήθελες ξέρεις πως δεν έχεις πετύχει.

Μετά από όλα αυτά τα χρόνια ποια είναι τα συναισθήματα που σας δημιουργεί η τόσο έντονη επικοινωνία με τον κόσμο; Το κοινό που λέει θα πάω στην παράσταση για να ακούσω τη φωνή του Αιμίλιου Χειλάκη, το κοινό που λέει θα πάω για τον Χειλάκη.
Νιώθω μεγαλύτερη ευθύνη τώρα γιατί όταν έχεις πείσει τον κόσμο ότι αυτό που κάνεις είναι συνεπές, οφείλεις να είσαι παρών σε αυτό το ραντεβού με αυτό που έχεις πει ότι θα κάνεις. Άρα εγώ κάθε φορά που κάνω μια παράσταση πρέπει να είμαι συνεπής στο ραντεβού μου με τους ανθρώπους που έρχονται να απολαύσουν μια ερμηνεία, μια άποψη στερεοτυπική, μια ολοκληρωμένη παράσταση, μια ψυχαγωγική στιγμή στη ζωή τους όπου θα γελάσουν ή θα κλάψουν, ανάλογα με το τι έρχονται να δουν.

Ο Γιάννης Μπέζος, που είναι η πατρική μου φιγούρα σε αυτή τη δουλειά, μου λέει «τα θέατρα ξέρεις πότε αρχίζουν να αδειάζουν; Την στιγμή που γέμισαν γιατί εσύ δεν ήσουν παρών». Αν πάψεις να είσαι παρών, ο κόσμος δεν θα ξανάρθει. Άρα όταν γεμίζεις ένα θέατρο πρέπει να χαρείς μετά, στο τέλος, όχι κατά τη διάρκεια, τότε το μόνο που χρειάζεται είναι να παίξεις, γιατί τότε μπορεί να αρχίσει η αλαζονεία να λειτουργεί στη παράσταση. «Α, γέμισα το θέατρο, α είμαι ο καλύτερος» και μετά δεν παίζεις τον ρόλο. Όλοι το παθαίνουν αυτό, όλοι θα υποπέσουμε στο σφάλμα της αλαζονείας που είναι για μένα ένα κοινωνικό αμάρτημα. Αν νομίζεις πως είσαι καλύτερος από μένα, πρέπει να μου το αποδείξεις. Κι επίσης, τι θα πει καλύτερος από μένα; Καλύτερος και για μένα μπορείς να είσαι; Αυτή η κοινωνικότητα λείπει. Ξέρεις τι ζούμε; Ζούμε από τον λεγόμενο σοσιαλισμό στη βαρβαρότητα, τη βαρβαρότητα αυτή τη στιγμή.

Και σοσιαλισμός δεν είναι μόνο το φιλοσοφικό ζήτημα που τίθεται για τη γραμμή της παραγωγής, είναι κοινωνισμός, είναι η προσωπική συμπεριφορά στο κοινωνικό σύνολο, αυτό που λέμε το κράτος δικαίου, αυτό που λέμε το κοινωνικό κράτος. Δεν υπάρχει πια αυτό γιατί δεν βολεύει να υπάρχει. Ας ξαναγυρίσουμε στους –ισμους, αυτούς που έχουμε εξετάσει γιατί θεωρούμε ότι πέθανε η ιδεολογία. Η ιδεολογία είναι εδώ παρούσα, έχουμε ανάγκη κάποιον να φροντίσει για εμάς, γιατί είμαστε παρόντες σε αυτό που συμβαίνει στο κράτος μας. Για παράδειγμα, παίζουμε την παράστασή μας για να γαλουχηθεί ο κόσμος, εσύ πού είσαι όμως για να προστατεύσεις τον πολιτισμό; Αυτό είναι το ζήτημα. Ζούμε τη βαρβαρότητα και θα την πληρώσουμε πολύ ακριβά. Επίσης, όταν ένας άνθρωπος έχει κάνει λάθος να του το λες, να του λες ότι έχει σφάλει και αν χρειαστεί να συγκρουστείς μαζί του γιατί κάποιο δώρο του κάνεις εκείνη την στιγμή. Του εφιστάς την προσοχή ότι πρέπει να προσέξει πως δεν είναι χρήσιμος σε αυτό που πάει να συμβεί.

Σε μια κοινωνική κουβέντα με ακραία πολιτική αντίληψη από τον συνομιλητή, θα μπείτε στη διαδικασία του αντίλογου;
Βέβαια θα το πω. Κοιτάς πρώτα πόσο ακούει ο άλλος και του μιλάς αναλόγως.

Αν δείτε ότι δεν ακούει;
Δεν είσαι καρφί στο μυαλό, είσαι ένας άνθρωπος που του λέει κάτι. Δεν ψάχνουμε ανθρώπους που δεν θέλουν να δώσουν. Απλά θα δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ανθρώπων που θέλουν να ακούν; Για να δούμε εμείς τι κάνουμε; Παραστάσεις κάνουμε. Δημιουργούμε περιβάλλοντα που λένε ιστορίες σε ανθρώπους που κατά βάση θέλουν να τις ακούσουν. Εμείς είμαστε παρόντες στη συνείδηση της ιστορίας για να την πούμε; Τώρα το να εξηγήσεις σε κάποιον ότι σοσιαλισμός και εθνικισμός είναι δυο ασύμβατες έννοιες χρειάζεται να ξέρει και τι είναι το καθένα από αυτά. Εθνικιστικός σοσιαλισμός, δηλαδή ψωμί μόνο για Έλληνες όταν δίπλα σου πεθαίνει ο άλλος επειδή είναι Σύριος ή μετανάστης και δεν πρέπει να φάει είναι γελοίο. Δεν υπάρχει πιο ηλίθια έννοια από τον εθνικιστικό σοσιαλισμό αλλά τώρα πρέπει να ξέρεις τι θα πει η κάθε λέξη. Θα μου πεις, βέβαια, όταν οι κυριότεροι εκφραστές του σοσιαλδημοκρατικού έχουν πάρει τα υπουργεία και είναι το σοβαρό πρόσωπο της ακροδεξιάς, αυτή είναι η δεύτερη γελοιότητα που ζούμε, τι να κάνουμε τώρα.

Από έρωτα ή από επιλογή;
O έρωτας έχει βαθιά ρίζα, ισχυρή. Από έρωτα. Η ρίζα της λέξης βέβαια είναι πολύ πιο σημαντική από αυτή που αντιλαμβανόμαστε γιατί ο έρως είναι πολύ σκληρός θεός, κάτι είχε πει η Διοτίμα, η ιέρεια από τη Μαντίνεια στο Συμπόσιον, ας θυμηθούμε.

Είπατε πρόσφατα σε μια συνέντευξή σας πως το σημαντικότερο πρόσωπο στη ζωή σας είναι η γυναίκα σας.
Δεν έχω πει κάτι απλώς για να ακουστεί. Είναι το προφανές, είκοσι χρόνια τώρα αυτό αποδεικνύουμε ο ένας στον άλλον καθημερινά. Η Αθηνά είναι για μένα το πιο σημαντικό πρόσωπο της ζωής μου.

Ποιο είναι το επόμενο πράγμα που αισθάνεστε την ανάγκη να επικοινωνήσετε μέσω του θεάτρου;
Δεν ξέρω τι άλλο να κάνω για να επιβιώσω. Εφόσον έχω ένα βήμα και ο κόσμος έρχεται για να δει τις παραστάσεις μας, το προτιμώ, λέω τη γνώμη μου άφοβα και χωρίς να πιστεύω ότι προσβάλω κάποιον.

Πώς θέλετε να δείτε την εξέλιξη της παράστασης αυτής;
Θέλω να έχει την επιτυχία που της αξίζει! Αυτό σημαίνει πως αν κάτι δεν έχει πάει καλά, θα είναι αυτό που της άξιζε. Νομίζω όμως ότι η αξία της παράστασης έχει να κάνει με το τι φτιάξαμε και είμαι πολύ περήφανος για τους ανθρώπους που είναι εκεί παρόντες και παίζουν στην παράσταση. Μιλάμε για μια παράσταση που κάτι σου λέει, κάτι σου υπενθυμίζει, έχει άποψη, δεν είναι καιροσκοπικός ο λόγος. Δεν έχει να κάνει με την πανδημία αλλά με το πώς αντιμετωπίζουμε τις αυθεντίες και πρέπει να τις ανακρίνουμε!

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» και την περιοδεία στο City Guide της Athens Voice