Μάθε με να φεύγω: Ένα κουήρ μελόδραμα από τον Άκη Δήμου και τον Γιάννη Σκουρλέτη

Ένα κουήρ μελόδραμα που διαδραματίζεται σαν φωτορομάντζο της δεκαετίας του 1960 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το νέο έργο του Άκη Δήμου, μέσω της σκηνοθετικής ανάγνωσης του Γιάννη Σκουρλέτη. Μόνο που ο πολυχρησιμοποιημένος πλέον όρος «κουήρ», εδώ, δεν περιορίζεται στην επί σκηνής παρουσία γκέι προσώπου ούτε στην υπόδυση του γυναικείου ρόλου του έργου από μουσάτο, αξύριστο άντρα ηθοποιό. Αλλά, μαζί με αυτά, «κουήρ» είναι όλη η ανατρεπτική προσέγγιση υψίστης αισθητικής που επιφυλάσσουν συγγραφέας και σκηνοθέτης στην αναπαράσταση της ιστορίας τους.

Ένα σαλόνι ξενοδοχείου με παλαιικά έπιπλα, λίγο παράταιρα μεταξύ τους, αλλά φέροντας όλα επάνω τους την πατίνα του χρόνου αποτελεί το λεπτοδουλεμένο σκηνικό που σχεδίασε ο Νίκος Παπαδόπουλος, χωρίς να λείπουν ωστόσο, πάνω στο τραπέζι, τα χαρακτηριστικά των παραστάσεων του Σκουρλέτη ριγμένα λουλούδια. Σε αυτό το δωμάτιο, η ιδιοκτήτρια του εγκαταλειμμένου, πλέον, ξενοδοχείου, η Αγνή ξεσκονίζει, αντί άλλων αναμνηστικών, ενθυμήματα από εραστές-ενοικιαστές του ξενοδοχείου διαφορετικών ηλικιών και καταγωγής. Δίνοντας την ηλικία και τις βασικές ιδιότητες του καθενός. Και τακτοποιώντας τα προσεκτικά, σε εξαντλητική επαναληπτικότητα, στο έπιπλο βιτρίνα. Σαν ηρωίδα αμερικανικού δράματος, αποτραβηγμένη από τα εγκόσμια, νευρωτική, ζώντας μόνο μέσα από τις αναμνήσεις της και τη μάταιη αναμονή ενός ξεχωριστού άντρα που κάποτε του δόθηκε ερωτικά για μια μοναδική νύχτα. Ως μια πιστή Πηνελόπη που αναμένει τον Οδυσσέα της, περιτριγυρισμένη από μνηστήρες (άλλους ενοίκους) ή ως γερασμένη θεία παλιού ελληνικού κινηματογράφου που αναμένει πάντα τον χαμένο αρραβωνιαστικό.

Μαζί της, φροντίζοντας τα στοιχειώδη, σε διαρκή σύγκρουση μαζί της, ο γκέι αδελφός της Ίων, ζώντας κι αυτός με την ανάμνηση ενός σφοδρού έρωτα που βίωσε με έναν λυρικό τραγουδιστή, τον οποίο αναγκάστηκε να δολοφονήσει, βοηθώντας τον ουσιαστικά να αυτοκτονήσει όταν αυτός, πάσχοντας από καρκίνο, έχασε τη φωνή του. 

Τα συνεχή, αδικαιολόγητα αλυχτίσματα σκυλιών που τόσο ενοχλούν την ευαίσθητη Αγνή προμηνύουν τελικά την παρουσία κάποιου αγνώστου, τον οποίο διακρίνει ο Ίων, θεωρώντας ότι παρακολουθεί εκείνον. Όμως, η είσοδός του, κάποια στιγμή, στον χώρο του ξενοδοχείου θα φέρει την πλήρη ανατροπή στη ζωή των δύο αδελφών, οδηγώντας, μέσα από σειρά λεκτικών παρεξηγήσεων, σε ένα ακόμη δραματικότερο τέλος.

Αν στην πρώτη του εμφάνιση δημιουργεί παραξένισμα το αμφίφυλο αυτό ον που εμφανίζεται στη σκηνή, με το σιθρού φανελάκι, το μποξεράκι, τις χρωματιστές καλτσούλες, τις παντόφλες και την πολύχρωμη ρόμπα σε στυλ γκέισας, με το αξύριστο πρόσωπο, το μουστάκι και τα βαμμένα χαρακτηριστικά, τις νευρικές κινήσεις που επαναλαμβάνονται υστερικά πανομοιότυπες και τη φωνή πληγωμένης, απεγνωσμένης από τα εγκόσμια ηρωίδας, γρήγορα αφήνεται κανείς να απολαμβάνει την ανατρεπτική αυτή εκδοχή της Αγνής, όπως την υποδύεται με πλήρη αφοσίωση στην «αλήθεια» της ο εδώ, χαρισματικός όσο ποτέ άλλοτε, Χάρης Χαραλάμπους-Καζέπης. Όταν, στην συνέχεια, θα εμφανιστεί με το παλ εμπριμέ διάφανο φόρεμα με τα τεράστια μανίκια, απολαμβάνει κανείς ακόμα περισσότερο τις πλαστικές κινήσεις των χεριών του που καταλήγουν σε μια χορογραφία των δαχτύλων του. Θα μπορούσε να είναι μια Λώρα που τακτοποιεί στη βιτρίνα της, αντί τα ενθυμήματα εραστών, τον «γυάλινο κόσμο» της ή μια πληγωμένη ερωτικά Μπλανς που, όμως, έχει ενσωματώσει τον νεκρό γκέι σύζυγό της. Ένας κόντρα ρόλος για τον Χαραλάμπους-Καζέπη που ανέδειξε τις εξαιρετικές υποκριτικές του δυνατότητες.

Στον επίσης κόντρα ρόλο σε σχέση με τις προηγούμενες ερμηνείες του, σε αυτόν του γκέι αδελφού Ίωνα, ο αφοπλιστικός Στέλιος Δημόπουλος, με το χαρακτηριστικό ντύσιμο και το επίσης έντονα βαμμένο πρόσωπο, δημιουργεί ερμηνευτικά μια άλλης ποιότητας υστερία, τόσο φωνητικά όσο και κινησιολογικά, με μια διαρκή υπερκινητικότητα, αλλά και υπερβολή στις όποιες αντιδράσεις του. Υπερβολή που βρίσκει το αντίστοιχό της και στην ερμηνεία του πολύ καλού Θανάση Δήμου, στον ρόλο του απρόσμενου επισκέπτη, που μοιάζει να ασφυκτιά στο κιτς χρωματικά κοστούμι του: βαμμένα άσπρα πρόσωπα, έντονα κόκκινα μάγουλα, όπως αυτά των κλόουν, φανταχτερά κοστούμια που σχεδίασε επιτυχημένα η Βασιλική Σύρμα, σε αντίστιξη με την κλασική σκηνογραφία, σε συνδυασμό με την πληθωρική κινησιολογία και τον πομπώδη λόγο οδηγούν την όλη παράσταση σε μια ολική αποδόμηση του κλασικού μελοδράματος, εμπεριέχοντάς το στον μέγιστο βαθμό.

Οι φωτισμοί του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη δημιούργησαν έντεχνα όλη την αναγκαία ατμόσφαιρα ντεκαντάνς που υπονοεί το έργο. Κι αν στον παρελθόντα εξωσκηνικό χωροχρόνο του δραματικού κειμένου εμφανίζεται η Έντα Γκάμπλερ, στον παρόντα σκηνικό χωροχρόνο θα επαληθευτεί η ρήση του Τσέχωφ, όταν έλεγε ότι η παρουσία ενός όπλου επί σκηνής σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα εκπυρσοκροτήσει, δίνοντας το δραματικό φινάλε. Αν και, η μη αποκάλυψη ενός ημερολογίου που είχε, ωστόσο, εμφανιστεί επί σκηνής, οδήγησε στο αιματηρό τέλος.

Ο Γιάννης Σκουρλέτης, έχοντας σκηνοθετήσει ήδη αρκετά έργα του Άκη Δήμου, γνωρίζει πλέον καλά πώς να τους δώσει την κατάλληλη σκηνική υπόσταση και να αναδείξει όσο, ίσως, κανείς άλλος, τον υφέρποντα σαρκασμό τους απέναντι σε παραδοσιακές δραματικές γραφές και υποκριτικές ερμηνείες. Δημιουργώντας έτσι μια κουήρ παράσταση με την έννοια των διακειμένων και των ανατροπών, αποσπώντας ταυτόχρονα από τους ηθοποιούς του λεπτοδουλεμένες ερμηνείες.

Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι της Εβίτας Σκουρλέτη και του Αλέξανδρου Σκουρλέτη.