Θεατρο - Οπερα

«Ματιέ»: Η υπό συνθήκη καταδίκη της βίας

παράσταση εντυπωσιάζει με την άρνησή της να διαχωρίσει τους χαρακτήρες σε «καλούς» και «κακούς»

Γιάννης Κωνσταντινίδης
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

«Ματιέ»: Η θεατρική διασκευή της ομώνυμης νουβέλας της Αγγελικής Σπανού για την υπό συνθήκη καταδίκη της βίας

Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που δεν τολμούμε να θέσουμε νοερά στον εαυτό μας, ακόμα και αν περνιόμαστε για ενημερωμένοι ή για κοινωνικά ευαίσθητοι. Ποιος τελικά δολοφόνησε τον Γιώργο Λυγγερίδη, τον αστυνομικό που δέχθηκε τη μολότοφ στον μηρό του στη διάρκεια των επεισοδίων έξω από το γήπεδο του Ρέντη; Ποιος έβαλε τη φωτιά στην Τράπεζα Marfin της Σταδίου στις 5 Μάϊου του 2010, όταν κάηκαν ζωντανοί οι τρεις νέοι υπάλληλοι; Πότε στα αλήθεια ενδιαφερθήκαμε για τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν στα Πετράλωνα από τα μέλη της Χρυσής Αυγής; Υπάρχουν επίσης κυνικά ερωτήματα γύρω μας που μας οργίζουν, ακόμα και αν περνιόμαστε για δύσπιστοι ή σκληροί. Τι δουλειά είχε 16 χρονών παιδί να ρίχνει πέτρες στο περιπολικό του Κορκονέα; Τι είχε πιει αυτός ο Ζακ την ώρα που έμπαινε στο κοσμηματοπωλείου και γιατί βαφόταν και φόραγε φτερά τα βράδια; Η βία δεν καταδικάζεται τελικά πάντα, αλλά μόνο όταν πληρούνται οι προσωπικά προσδιορισμένες για τον καθένα μας συνθήκες. Για κάποιους, ένας αστυνομικός ή ένας καλοπληρωμένος μισθωτός που έχει ξεπουληθει στον καπιταλισμό δεν είναι ποτέ θύματα βίας. Για κάποιους άλλους, ένας μετανάστης ή ένας «μπαχαλάκης των Εξαρχείων» ή μία τρανς προκάλεσαν τους θύτες τους με τη διαφορετικότητά τους. Υπάρχει τελικά πάντα μια δικαιολογία για τους προσωπικούς όρους που θέτουμε προκειμένου να καταδικάσουμε τη βία.

Η παράσταση «Ματιέ», μια θεατρική διασκευή της ομώνυμης νουβέλας της Αγγελικής Σπανού από τον Σπύρο Στεριάδη, πραγματεύεται αυτήν ακριβώς την ποικιλομορφία των αντιδράσεών μας σε ένα περιστατικό βίας. Ένας ληστής λιντσάρεται μετά τον τραυματισμό του κατά τη διάρκεια της ληστείας και οκτώ άνθρωποι που βρίσκονται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, γύρω του τη στιγμή εκείνη αποτυπώνουν με την αντίδρασή τους τα όριά τους στην αποδοχή της βίας. Κάποια διαμαρτύρεται, κάποιος κρύβεται, κάποια επευφημεί, κάποιος αδιαφορεί. Δεν είμαστε όλοι και όλες διατεθειμένοι να κάνουμε τα πάντα για να αποτρέψουμε τη βία σε βάρος κάποιου με τον οποίο δεν ταυτιζόμαστε. Κάποιες φορές δεν το παραδεχόμαστε, κάποιες άλλες δεν διστάζουμε να επιχειρηματολογήσουμε για τα όριά μας στην προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή και υπόστασης.

Και αν προσωπικά δεν μπορώ να συμφιλιωθώ με την κατά συνθήκη καταδίκη της βίας, η παράσταση εντυπωσιάζει με την άρνησή της να διαχωρίσει τους χαρακτήρες σε «καλούς» και «κακούς» βάσει των αντιδράσεών τους στο λιντσάρισμα. Οι ήρωες παρουσιάζονται πολύπλοκοι και οι αντιδράσεις τους σχεδόν δικαιολογημένες σε βαθμό που η παράσταση δείχνει να μοιράζεται χαρακτηριστικά μιας αξιολογικής ουδετερότητας που συναντάς σε επιστημονικά κείμενα. Και είναι πραγματικά χρήσιμο για μια κοινωνία να κατανοήσει τα «γιατί» των στερεοτύπων της χωρίς κραυγές προτού επιχειρήσει συστηματικά να τα εξαλείψει. Να συνειδητοποιήσει ότι ο θάνατος ενός αστυνομικού ξεχνιέται από κάποιους με τον ίδιο τρόπο που ο θάνατος ενός μετανάστη ξεχνιέται από κάποιους άλλους. Τελικά, το «καλό θέατρο» -που συνήθως βρίσκεται μακριά από τα πολλά φώτα και τις τηλεοπτικές κάμερες- μπορεί να παράγει χρήσιμα κοινωνικά και πολιτικά μηνύματα.

Σημείωση: Η παράσταση παρουσιάζεται από τις 25/2 και κάθε Κυριακή έως τις 14/4 στις 20:00 στο Ρεκτιφιέ – Κέντρο Έρευνας Μικτών Παραστατικών Τεχνών, Κωνσταντινουπόλεως 119, Γκάζι.