Ο Γιάννης Νιάρρος και η Kate Κουτρουμπούση μιλούν για το «ΝΥΞ. Λος Ιστορίας Περίεργας»

Θα μπορούσε να είναι ένα μικρό Μοναστηράκι, ένα ιδιοσυγκρασιακό παλαιοπωλείο όπου κούκλες βιτρίνας στολισμένες με ετερόκλητα μπιχλιμπίδια, σκελετοί και φιγούρες από τον κόσμο του θεάτρου σκιών και των κόμικς συνυπάρχουν με βιβλία του Νίτσε, του Σελίν και του Ντίκενς, σιδερένια σπαθιά, ένα ζευγάρι τσαρούχια (αγορασμένα στα Γρεβενά και φορεμένα στο… Κολωνάκι) και μια ασύλληπτη συλλογή με δωράκια από τα αυγά kinder έκπληξη! Είναι, όμως, το σπίτι όπου έζησε ο Πάνος Κουτρουμπούσης (1937-2019) στη Χαριλάου Τρικούπη το σκηνικό αυτής της συνάντησης, την οποία πυροδοτεί όχι ένα βιβλίο ή μια έκθεσή του αλλά η παράσταση «ΝΥΞ. Λος Ιστορίας Περίεργας» που από τις 15 Ιανουαρίου παρουσιάζεται στο θέατρο Σημείο.

Ανάμεσα σε παλιές φωτογραφίες και έργα αυτής της θρυλικής μορφής του ελληνικού underground, η Kate Κουτρουμπούση, συνοδοιπόρος του στη ζωή για πάνω από μισό αιώνα, και ο Γιάννης Νιάρρος συζητούν με την οικειότητα δυο παλιών φίλων ανταλλάσσοντας αστεία και πειράγματα. Κι όμως, πρωτοσυναντήθηκαν σ’ αυτό το sui generis καθιστικό μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν ο γνωστός ηθοποιός την αναζήτησε για να μοιραστεί την ιδέα του να αφηγηθεί από σκηνής ταχυδράματα του συζύγου της, μαζί με ιστορίες του Χούλιο Κορτάσαρ και δικά του κείμενα.

«Τι θα φοράς, Γιάννη;», τον ρωτά με ύφος ψαρωτικό. «Θα είμαι σέξυ, Κέιτ. Θα προσπαθήσω να ντυθώ ανάλογα και θα αλλάξω πολλά ρούχα» έρχεται η απάντηση με ανάλογο παιγνιώδες βλέμμα και η εκδηλωτική Ιταλοουγγαρεζοαγγλίδα δεν θέλει και πολύ για να αρχίσει να ξετυλίγει με νόημα ιστορίες παλιές –όπως για εκείνη τη μέρα του 1971 στη Λαμία όταν δεν πρόλαβαν ατυχώς να φωτογραφίσουν «έναν τύπο, εντελώς βλάχο, με ψηλά τακούνια και καδένες»…

Γιατί, όμως, εμπιστεύθηκε στον 32χρονο ηθοποιό –από τους πρωταγωνιστές στους σπιντάτους «Παίχτες» που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Κουτλής και συνδημιουργός του «Σπιρτόκουτου-Το μιούζικαλ» στη Στέγη– τα ταχυδράματα του Κουτρουμπούση; Κείμενα που, κατά πως σημειώνουν, δεν έχουν ακουστεί από το θεατρικό σανίδι, παρά μόνο σε συναυλίες του Δημήτρη Πουλικάκου και του Ζωρζ Πιλαλί ή στο ραδιόφωνο από τον Κωνσταντίνο Τζούμα.

«ΝΥΞ. Λος ιστορίας περίεργας»: Ο Γιάννης Νιάρρος και η «συνάντηση» με τον Πάνο Κουτρουμπούση

«Δεν γνωρίζω τίποτα για το θέατρο εδώ. Βλέπω τηλεόραση και νομίζω ότι είναι χάλια. Δεν ξέρουν να παίζουν, μόνο ουρλιάζουν ο ένας στον άλλο. Ο Γιάννης, όμως, είναι τελείως τρελός οπότε είναι εντάξει. Το δέχομαι. Και είναι τοξότης στο ζώδιο, παρότι επιμένει ότι είναι σκορπιός».

Το καλοκαίρι του 2023 βρίσκει τον Γιάννη Νιάρρο στην Ερεσό. Αποφασισμένο να μην κάνει τη νέα σεζόν μια μεγάλη θεατρική δουλειά αλλά επιθυμώντας σφόδρα να συνεργαστεί με τον Γιάννη Παπαδόπουλο, τον Δημήτρη Κλωνή και τον Γιώργο Μυζήθρα, τρεις μουσικούς που εκτιμά απεριόριστα, σε μια παράσταση αφηγηματικού θεάτρου σαν συναυλία, με δυνατή μουσική, και μια προσέγγιση ντανταϊστική, μακριά από βαρυσήμαντα και βαρύγδουπα κείμενα.

Με οδηγό ένα τέτοιο αντικομφορμιστικό πνεύμα, βρέθηκε να διαβάζει διηγήματα του Αργεντινού συγγραφέα –«μια συγγραφική διάνοια που έχει έναν τρόπο στη γραφή του να αλλάζει το πρίσμα από το οποίο βλέπει την ιστορία με όρους πολύ αντιλογοτεχνικούς». Αναζητώντας μια ανάλογη φωνή στα εγχώρια πράγματα –«δεν γίνεται, όταν έχουμε τόσο χιούμορ ως λαός και είμαστε τόσο τραγικοί και αστείοι ταυτόχρονα, να μην υπάρχει ένας άνθρωπος που να μην το έχει αποτυπώσει αυτό συγγραφικά», σκεφτόταν– ήταν θέμα χρόνου να μάθει για τον Κουτρουμπούση.

Στη δημιουργική ματιά του τον κεντρίζει η παιδικότητα: «είναι ένα μωρό, όπως και η Kate κατά κάποιον τρόπο. Είναι πιο “γεια σου”, πιο “καμένοι” από μένα και είναι πολύ ωραίο να συναντάς ανθρώπους με τους οποίους να μπορείς να επικοινωνήσεις χωρίς να υπάρχει το εμπόδιο της ηλικίας». Μπαίνοντας στο σπίτι τους ξεφυλλίζει επί ώρες τα άλμπουμ με τα σκίτσα του κι ανακαλύπτει τον απόφοιτο του Κολλεγίου, που μεγάλωσε με αμερικανική κουλτούρα, αγαπούσε τα κόμικς, τον τρόμο αλλά και τις ιστορίες που ολοκληρώνονταν γρήγορα –γνωρίσματα που νιώθει να τους συνδέουν.

Με το πενάκι ή το μολύβι, σε σχέδια και σελίδες βιβλίων, η τέχνη του σε παρασύρει σε έναν διασκεδαστικό, φανταστικό κόσμο, με βρικόλακες, τέρατα και αλλόκοσμα όντα, επισημαίνουν και οι δυο βρίσκοντας πως, όπως κι αν προτιμά να εκφραστεί κάθε φορά, τα έργα του Κουτρουμπούση «σου προκαλούν ένα χαμόγελο πρώτα απ’ όλα, ανεξάρτητα από τη θεματολογία, όπως κάνεις όταν βλέπεις κάτι που έχει ζωγραφίσει ένα παιδί».

«ΝΥΞ. Λος ιστορίας περίεργας»: η παράσταση στο θέατρο Σημείο

Μια βόλτα με ιπτάμενο δίσκο που θα φέρει μια παρέα βαριεστημένων νεαρών εξωγήινων μπροστά στα έκθαμβα μάτια των αρχαίων Αθηναίων· ένας επιθεωρητής που καλείται να εξιχνιάσει μια υπόθεση με δεκάδες σώματα που κείτονται χωρίς σημεία ζωής· η παραγγελία ενός καφέ και η πολιτική διάστασή της· μια άφθαστη βραδιά κλασικής μουσικής με θεατές πραγματικά βαμπίρ της τέχνης: σύντομες, αυτόνομες ιστορίες συνθέτουν επί σκηνής αυτό το «συνειρμικό ντόμινο, ένα αξεδιάλυτο μείγμα πραγματικότητας και φαντασίας».

Με τίτλο «ΝΥΞ» –νύχτα δηλαδή– η παράστασης αφορά τη «σχέση του ονείρου με την πλήξη και τη ματαιότητα» διευκρινίζει ο Νιάρρος, που σ’ αυτή τη δουλειά συμμετέχει τόσο ως ερμηνευτής όσο και υπογράφοντας το κείμενο και τη σκηνοθεσία. «Ο χαρακτήρας, αν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει, είναι ο ονειροπαρμένος, ο άνθρωπος που το υποσυνείδητό του μπορεί να μετατρέψει πάρα πολύ γρήγορα οτιδήποτε σε μια φανταστική ιστορία (κάτι που κάναμε πολύ συχνά όταν ήμασταν παιδιά αλλά πλέον σπάνια, πέρα από τον ύπνο μας). Και αυτό έχει και γελοίες και τραγικές εκφάνσεις. Δηλαδή μπορείς να δεις τον εαυτό σου να πετάει αλλά και νεκρό, να σε κλαίνε. Σ’ ένα όνειρο, όμως, βυθίζεσαι απόλυτα και τα συναισθήματα είναι 100% αληθινά.

Στη διάρκεια της ημέρας, και περισσότερο της νύχτας, συμβαίνουν γεγονότα που τραβάνε την προσοχή σαν στιγμιαίοι ηλεκτρικοί σπινθήρες και γίνονται αφετηρίες ιστοριών. Βγαίνεις από το σπίτι σου και δυο-τρία πράγματα, φαινομενικά ασύνδετα, που θα “πιάσεις” στον δρόμο –π.χ. το να δεις ένα γατάκι νεκρό κι έναν τσακωμό στην πλατεία–, όταν κλείσεις τα μάτια σου, μπορεί να ενωθούν σε μια ιστορία –το γατάκι να μπαίνει στον τσακωμό και να τους σφάζει όλους ενώ εσύ ίπτασαι και τα παρακολουθείς όλα αυτά».

Ο ήρωας που ερμηνεύει κρατά πολλαπλούς ρόλους, προσώπων από τις ιστορίες αλλά και του αφηγητή. Υποκριτικά ακούγεται σίγουρα αβανταδόρικο, θέτει όμως και ένα στοίχημα. Αυτό, όμως, είναι που βρίσκει ο Γιάννης Νιάρρος συγκινητικό στο θέατρο: τη φαντασία, το παιχνίδι πέρα από το να ακολουθείς την πορεία ενός χαρακτήρα.

Οι υπερθετικοί δεν λείπουν όταν αναφέρεται στους συνεργάτες του που επιμελήθηκαν τη σύνθεση, οι οποίοι κινούνται στο πεδίο της τζαζ και της αυτοσχεδιαστικής μουσικής. Άλλωστε, η μουσική σταθερά κατέχει σημαντική θέση στις θεατρικές προτάσεις του. «Είναι το πιο γρήγορο μέσο για να φτάσεις είτε σε ένα συναίσθημα είτε σε μια εικόνα και λόγω της φύσης των ιστοριών. Πάντα ακούω μια μουσική υπόκρουση σε οποιαδήποτε ιστορία αφηγούμαι ως ηθοποιός. Αυτό μπορεί να μου δώσει την κατεύθυνση για το πώς θα μιλήσω, το πώς θα περπατήσω. Στη συγκεκριμένη περίπτωση βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Είναι τόσο –καλώς εννοούμενη– περιγραφική που δεν θα λειτουργούσε η παράσταση χωρίς αυτή. Γιατί τα παιδιά έχουν μπει στη δημιουργική διαδικασία από πάρα πολύ νωρίς. Έχουμε ανταλλάξει ιδέες ως προς το τι θα άκουγε ένας άνθρωπος στην κηδεία του όταν την αφηγείται ή στη συνάντησή του με βρικόλακες. Ο ήχος στο “ΝΥΞ” κυμαίνεται από horror μέχρι τέκνο και old school rock» αποκαλύπτει, με την Kate να του επισημαίνει και τις προτιμήσεις του Πάνου Κουτρουμπούση: «Του άρεσε το πανκ, ενώ στην κηδεία του ήθελε να παίζει Ζυλιέτ Γκρεκό»…

Στην σκηνή δεν θα μπορούσε να μην έχει θέση η εικαστική κατάθεση του beat δημιουργού, με τα σχέδιά του να τροφοδοτούν τα βίντεο της παράστασης, τα οποία είναι audio reactive, δηλαδή επηρεάζονται από τον ήχο –τα πλήκτρα, τα ντραμς και τη φωνή του ερμηνευτή.

Από τα εργαλεία του Γιάννη Νιάρρου, ωστόσο, δεν λείπει ο αυτοσχεδιασμός. «Στις παραστάσεις πάντα μου αρέσει να υπάρχουν ανοιχτά σημεία κάθε μέρα. Είναι ωραίο και για τους ηθοποιούς και για το κοινό. Είμαστε, λοιπόν, έτοιμοι και εδώ οι συντελεστές να αυτοσχεδιάσουμε, ο καθένας μέσα από την τέχνη του. Σε πολλά σημεία παίζω μουσική και εγώ με πολλούς τρόπους ενώ και οι μουσικοί έχουν θεατρική υπόσταση. Όταν σε μια παράσταση σταματά να γίνεται κάτι που ξέρεις ότι θα συμβεί ακριβώς με έναν συγκεκριμένο τρόπο, τότε προκύπτουν τα πιο όμορφα δημιουργήματα. Ο αυτοσχεδιασμός ενέχει έναν πολύ ωραίο φόβο, όπως όταν βλέπεις μια ταινία τρόμου, είτε θα καταστραφεί η σκηνή και θα είναι συγκλονιστικά κακός είτε θα είναι συγκλονιστικά ζωντανός και αληθινός. Κάθε παράσταση θα έπρεπε να λειτουργεί έτσι. Ακόμα και σε κείμενα κλασικά, στα οποία δεν επεμβαίνεις, μπορείς να αυτοσχεδιάσεις στο μέτρο του δυνατού. Ο τρόπος που θα το πεις και θα αντιδράσεις να είναι καινούργιος».

Τα υλικά που χρησιμοποιεί είναι πραγματικά mainstream, δηλώνει, «εμπορικά με την καλή έννοια, δεν έχουν κάποια δυσνόητη υπόσταση. Είναι πολύ καλή μουσική, πολύ ωραία κείμενα, που για μένα έπρεπε να είναι ήδη γνωστά. Θα έπρεπε να είναι “γραφικό” το ότι κάνω μια παράσταση με αυτούς τους μουσικούς, τον Γιάννη Παπαδόπουλο και τον Δημήτρη Κλωνή, και κείμενα του Πάνου Κουτρουμπούση. Νιώθω μεγάλη ανυπομονησία να έρθει το κοινό και να πει: “ρε φίλε, τι ήταν αυτά τα κείμενα και τα σκίτσα και η μουσική”; Πέρα από το να περάσει καλά και να ψυχαγωγηθεί, μέλημά μου είναι να γουστάρει και να έρθει σε επαφή με αυτούς τους καλλιτέχνες».

Και οι δυο συνομιλητές μου νιώθουν ότι το έργο του Κουτρουμπούση δεν είχε την ευρύτερη αναγνώριση που θα του άξιζε στην ελληνική πολιτιστική σκηνή. «Δεν ήμασταν, βέβαια, συνέχεια στην Ελλάδα. Τα πρώτα χρόνια ιδιαίτερα κινούμασταν μεταξύ Λονδίνου και Αθήνας, αλλά και στην Αμερική, το Μεξικό. Όμως, δεν τον ένοιαζε κιόλας. Δεν ήθελε να μπει σ’ αυτόν τον κύκλο» υπογραμμίζει η σύζυγός του.

«Σίγουρα είχε καταλάβει ότι το παιχνίδι της καριέρας δεν οδηγεί πουθενά», υπερθεματίζει ο δραστήριος ερμηνευτής και σκηνοθέτης. «Θα έχανε την αθωότητα και την ειλικρίνειά του. Γι’ αυτό συνδέθηκα και με την ψυχική στάση του απέναντι στην τέχνη. Η συγκεκριμένη παράσταση είναι ίσως από τα πιο δημιουργικά πράγματα που έχω κάνει επειδή γνώμονα έχει να αρέσει σ’ εμένα, στους φίλους μου που δουλεύουμε μαζί, να άρεσε στον Πάνο και να αρέσει στην Kate και όχι το να προκύψει μια νέα φόρμα θεάτρου ή να συρρέει ο κόσμος στο θέατρο. Γιατί αυτό με έχει απασχολήσει πάρα πολλά χρόνια και με έχει κουράσει. Τώρα κάνω ένα διάλειμμα. Το “ΝΥΞ” είναι οι χαρούμενες διακοπές μου. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι είναι ξεκούραστο. Είναι ίσα ίσα πιο αβέβαιο, δύσκολο και προκλητικό».

Αν έβλεπε ο Πάνος Κουτρουμπούσης την παράσταση, τι θα ευελπιστούσατε να πει;, τους ρωτώ. «Χάρηκα που αυτά τα τέσσερα μαλακισμένα ασχολήθηκαν μαζί μου και παίξανε τα έργα μου. Δε νομίζω ότι ένας τόσο ακομπλεξάριστος τύπος, θα ήταν επικριτικός. Σίγουρα, όμως, θα είχε την άποψή του και θα έλεγε κάτι που δεν θα του άρεσε. Αλλά νομίζω ότι γενικά θα χαιρόταν». Χαμογελώντας η Kate μου λέει: «νομίζω ότι θα του άρεσε γιατί ακούγεται τελείως σαν το έργο του: άνω κάτω».