Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος τιμάται στην Κύπρο

Από τις 23 ως τις 27 Νοεμβρίου, το Θέατρο Ριάλτο, υπό τη διεύθυνση της Γεωργίας Dötzer, και η Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, με τη συνεργασία του Κυπριακού Κέντρου Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, τίμησαν τον διεθνή έλληνα σκηνοθέτη Θεόδωρο Τερζόπουλο με μια σειρά εκδηλώσεων στη Λεμεσό.

Από το 2017, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος συνομιλεί με τους Κύπριους, με το μεταβαλλόμενο κοινωνικό, πολιτισμικό και θεατρικό γίγνεσθαι της νήσου, που λόγω της ιδιαίτερης πολιτικής ιστορίας της και της γεωπολιτισμικής θέσης της αλλά και χάρη σε αυτές, αναζητάει εδώ και κάποια χρόνια να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της, τις σχέσεις της με το παγκόσμιο γίγνεσθαι, όπως και τη θέση της στο σύγχρονο, διεθνές θεατρικό στερέωμα.

Πιο συγκεκριμένα, τον Ιούλιο 2017, προσκεκλημένος της άοκνης οραματίστριας Γεωργίας Dötzer, τότε διευθύντριας του καλλιτεχνικού προγράμματος Πάφος 2017, o Τερζόπουλος συμμετείχε στις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Πάφου, με μια παράσταση ορόσημο, τις πολυπολιτισμικές Τρωάδες, με Εκάβη τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη, και ηθοποιούς από τις διχοτομημένες πόλεις της Λευκωσίας, του Μοστάρ και της Ιερουσαλήμ, όπως και από την Ελλάδα και τη Συρία. Σε γλώσσες όπως είναι η ελληνική, η τουρκική, η αραβική, η εβραϊκή, η βοσνιακή και η κροατική έγινε ένα θεατρικό διάβημα κατά της βίας του πολέμου και της διαίρεσης των λαών, υπέρ της ανάγκης για συμφιλίωση και ειρήνη. Το περασμένο καλοκαίρι, ο Τερζόπουλος προσκλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος στην Κύπρο, με την έκτη και πιο πρόσφατη εκδοχή των Βακχών που είχε σκηνοθετήσει στο Εθνικό Θέατρο της Ουγγαρίας, συνεχίζοντας έτσι την προσπάθεια να επεκτείνει τις γέφυρες με τους ανθρώπους του νησιού και να προκαλέσει θεατρικές και κοινωνικές ζυμώσεις μέσα από την ιδιαίτερη, ανθρωποκεντρική αισθητική του. 

Κατά τον ίδιο τρόπο, αυτό το Νοέμβριο διεξήχθη το πλούσιο, πενθήμερο αφιέρωμα στον Τερζόπουλο στη Λεμεσό, με κορωνίδα την παράσταση Alarme στο κατάμεστο θέατρο Ριάλτο－ένα υψηλής αισθητικής, επίκαιρο και καυστικό σχόλιο ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας και απανθρωπισμού. Το αφιέρωμα είχε στόχο να βαθύνει αυτή τη συνομιλία του πάντα ανήσυχου σκηνοθέτη με τη μεταβαλόμενη Κύπρο και το υπό αναδιαμόρφωση κυπριακό θεατρικό τοπίο, που μοιάζει να αναζητάει μη συμβατικές σκηνικές πρακτικές, όχι με τον τρόπο ενός τουρίστα αλλά ενός διεθνούς έλληνα καλλιτέχνη, όπως είναι ο Τερζόπουλος, που τον διακρίνει η οικουμενική σκέψηκαι η πίστη στην παγκόσμια ανθρώπινη συνθήκη, που ξεπερνάει σύνορα και ιδεολογίες. Με τις παραστάσεις και τη μέθοδό του ο Τερζόπουλος και το Θέατρο Άττις υπενθύμισαν στους Κυπρίους ότι ενεργός και σκεπτόμενος πολίτης σημαίνει ενεργοποιημένο σώμα, ότι το τραύμα και η βαθιά, ενεργή μνήμη των “μικρών” λαών και των ηττημένων μπορούν να παραγάγουν μεγάλη τέχνη, να ανοίξουν έναν διάλογο με τον άλλο και να διανοίξουν έναν γόνιμο δρόμο προς το μέλλον.

Αυτά εξηγούν την ποικιλία των επιμέρους σκελών του σημαντικού αυτού αφιερώματος, με πρώτο την εναρκτήρια συζήτηση της σχέσης του Τερζόπουλου με τον μέντορά του Χάινερ Μύλλερ, με αφορμή το βιβλίο Στον λαβύρινθο: Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος συναντάει τον Χάινερ Μύλλερ (εκδόσεις Κείμενα, 2023). Συμμετείχαν ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί του Θεάτρου Άττις (Τάσος Δήμας, Αγλαΐα Παππά και Σοφία Χιλλ), ο Χρίστος Γεωργίου, Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και η υποφαινόμενη, μετά τους χαιρετισμούς της καλλιτεχνικής διευθύντριας του θεάτρου Ριάλτο Γεωργίας Dötzer, η οποία είχε την τολμηρή πρωτοβουλία για τον σχεδιασμό του αφιερώματος, και του Γιάννη Χρηστίδη, επίκουρου καθηγητή και συντονιστή του Τμήματος Καλών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), ως συνδιοργανωτή του αφιερώματος. Η συζήτηση αποκάλυψε, μεταξύ άλλων, ότι το μέλλον του θεάτρου γενικά και των μυλλερικών κειμένων ειδικά μπορεί να διαμορφωθεί σε χώρες με “βαριά” ιστορία και έντονο το ιστορικό και αποικιοκρατικό τραύμα, ακόμα και υπό το φως (και το σκοτάδι) της Μεσογείου.

Το (θεατρικό) μέλλον είναι κυρίως υπόθεση των νέων και για αυτό βασική μέριμνα του αφιερώματος ήταν η συνάντηση του Τερζόπουλου και των ηθοποιών του μαζί τους, όπως φάνηκε στη γόνιμη συζήτηση που είχαν με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες της Σχολής Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΤΕΠΑΚ, στον “ανεπίσημο”, εργαστηριακό χώρο, όπου διερευνούν τα εκφραστικά τους μέσα και προσπαθούν να διαμορφώσουν το προσωπικό τους καλλιτεχνικό ιδίωμα μέσα από τη γλυπτική, τη ζωγραφική, τα πολυμέσα και την performance.

Παρόμοια, το ντοκιμαντέρ του Σπύρου Τσιφτσή Διόνυσος, η επιστροφή, ένα κινηματογραφικό πορτρέτο του Τερζόπουλου, πρόβαλε το παράδειγμα ενός καλλιτέχνη που ξεκίνησε το παγκόσμιο ταξίδι του από ένα μικρό χωριό, γιος προσφύγων από τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ το σεμινάριο της μεθόδου του Θεόδωρου Τερζόπουλου από τον στενό συνεργάτη του και σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπο είχε τον ίδιο στόχο: να υποψιάσει τους νέους Κύπριους ηθοποιούς και σκηνοθέτες για τις δυνατότητες που ανοίγει το σώμα και ο σωματοποιημένος λόγος. Πρόκειται για στοιχεία και προοπτικές που έχει ανάγκη το σύγχρονο κυπριακό θέατρο και η νέα γενιά δημιουργών του, που βιώνουν την επισήμως επιβεβλημένη χρήση της ελληνικής δημοτικής γλώσσας ως περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης, και αναζητούν τη σημερινή ταυτότητά τους και τον άλλο, περνώντας μέσα από τις συμπληγάδες της ιστορίας της χώρας τους και των πολυπολιτισμικών προκλήσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, αυτό το αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο πρόσφερε πολλά και σημαντικά.