Γιατί να δεις το «Ma» του Ρομέο Καστελούτσι

Μια αλληγορία για τη ζωή, τον θάνατο, τη μητρότητα και την προσδοκία της λύτρωσης· ένα ταξίδι ά-λογο, χωρίς λέξεις, κι όμως τόσο εύγλωττο μέσα από τους ήχους και την χορογραφία των σωμάτων, η νέα παράσταση του Ρομέο Καστελούτσι άνοιξε σιωπηλά τα βήματά μας σε μια μυσταγωγική πομπή στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας.

Ο τίτλος της μονολεκτικός, «Ma», παραπέμπει στο ψέλλισμα ενός βρέφους που καλεί τη μητέρα του, στη ρίζα του όρου μήτρα (matrice), στην επίκληση στα θεία αλλά και σ’ ένα επιφώνημα αντίρρησης, που επιτρέπει να παρεισφρήσει η αμφιβολία. Αυτές οι συνδηλώσεις και όσα αντιπροσωπεύει η γη του Αισχύλου και της σύγχρονης απο-βιομηχανοποίησης είναι εκεί στην περφόρμανς που παρουσιάζει (έως 13/9) στο πλαίσιο της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ο Ιταλός δημιουργός-«ανατόμος της πληγής», σε μια ατμοσφαιρική αναδιαπραγμάτευση μιας πτυχής των Ελευσινίων Μυστηρίων. Η (πληγωμένη) Μητέρα Γη και η Κόρη, η κάθοδος στο σκοτάδι και η φωτεινή επιστροφή/αναγέννηση, οι αναφορές στις αρχαίες αλλά και στις χριστιανικές τελετουργίες.

Ήταν 27 χρόνων όταν είδε τη σπασμένη μαρμάρινη κεφαλή του Ευβουλέα, που τον οδήγησε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Λίγα χρόνια αργότερα, καθώς δούλευε την Ορέστεια, συνάντησε «τον μητροκτόνο έφηβο του οποίου η πράξη επέφερε το τέλος της Δύσης» όπως αναφέρει. Στην δική μας εποχή γνώρισε έναν νέο Ορέστη, τον Φιλίππο Αντάμο, έναν έφηβο από την Κατάνια που δολοφόνησε τη μητέρα του και του ζήτησε να βαδίσει στο ιερό της Ελευσίνας – όπου απαγορευόταν η είσοδος σε μητροκτόνους και «βαρβάρους».

«Η πράξη του αντιπροσωπεύει κάτι, μια προσευχή που έλειπε, μια συμφιλίωση επί της γης. Μετασχηματίζεται σε τάμα, σε χάδι, σε αφηρημένο γλυπτό. Εισερχόμενος στο άδυτο στην ουσία βεβηλώνει το ιερό του χώρου αλλά επαναφέρει την ιερότητά του» αναφέρει ο διάσημος σκηνοθέτης που πιστεύει ότι «το θέατρο δεν είναι τίποτα άλλο από τη ζωή την ίδια».

Βαδίζουμε στο ιερό της Δήμητρας στα χνάρια ενός σμήνους γυναικών, ομοιόμορφα ντυμένες, ώστε να ταυτίζονται σ’ ένα πρόσωπο. Συλλέγουν το μητρικό τους γάλα, βηματίζουν στο τελεστήριο (σύμφωνα με τη χορογραφία της Γκλόρια Ντορλιγκούτσο) ακολουθώντας τους συριγμούς του κλαρινέτου και τον βόμβο της τούμπας (τα υποβλητικά ηχοτοπία του Ντεμέτριο Καστελούτσι), διαβαίνουν πύλες, τυλίγονται σε πλαστικά κουκούλια στο Πλουτώνιο Σπήλαιο, που συμβόλιζε την είσοδο στον Άδη. Εκεί, μπροστά σε ένα σκηνικό αντίγραφο του χρυσοποίκιλτου Ευαγγελισμού των Σιμόνε Μαρτίνι και Λίππο Μέμμι, θα καταφθάσει και ο σύγχρονος Ορέστης για να προσφέρει στη Γη το γάλα που του δόθηκε μέσα σ’ έναν γυάλινο σωλήνα και, με ένα ξερό κλαδί στο χέρι, να προσπέσει ικέτης στην Παναγία-Μητέρα (του) αναζητώντας τη συγχώρεση.

Θα φυτρώσει, όμως, η ελπίδα; «Δεν γνωρίζουμε την απάντηση, αν θα τύχουμε συγνώμης. Η τελική εικόνα που έχουμε, και μιλώ εντελώς προσωπικά, είναι το αίσθημα της απόλυτης μοναξιάς. Όταν αποχωρεί το κοινό από τον αρχαιολογικό χώρο ιδανικά ο Ορέστης, ο οποίος επανακάμπτει στην εστία του, είναι ακόμα γονυπετής».

INFO:
Μυστήριο 11, Ma
Αρχαιολογικός χώρος Ελευσίνας, Σωτηρίου Γκιόκα, Ελευσίνα
Έως 13 Σεπτεμβρίου