Γιώτα Αργυροπούλου: «Το θεωρώ σημαντικό να μιλήσουμε για θέματα όπως ο Γρηγορόπουλος ή ο Ζακ»

Η Alexa, η γνωστή περσόνα-συσκευή τεχνητής νοημοσύνης της Amazon, όπου με μια εντολή μπορεί να ρυθμίσει απλές και καθημερινές ανάγκες, γίνεται ο συνομιλητής μιας γυναίκας την άνοιξη του 2020, την εποχή που εμφανίστηκε η πανδημία του κορωνοϊού, ο εγκλεισμός, η καραντίνα και η κοινωνική αποστασιοποίηση. Στο προσκήνιο έρχονται θέματα που αφορούν τη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, την Gen-Z και την ποπ κουλτούρα. H κουβέντα μεταξύ της γυναίκας και της τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσεται απρόβλεπτα και θίγει ζητήματα όπως η ανυπακοή, η διεκδίκηση και η εξέγερση.

Όλα αυτά παρουσιάζονται στην performance ALEX(A), μια σύλληψη της Γιώτας Αργυροπούλου. Πρόκειται για µία σύζευξη µυθοπλασίας και πραγµατικότητας, με την αλήθεια και το fiction να συναντιούνται στη σύγχρονη Αθήνα. Στην εξίσωση μπαίνει και η περίπτωση του 17χρονου Άλεξ, ενός νέου αγοριού που παρακολουθούμε πως αντικρούεται ιδιωτικά και δημόσια η εικόνα του, σε συνάρτηση με την παρουσία του στα social media. Μέσα από την χρήση των ψηφιακών μέσων και της διαδικτυακής επαφής με τους φίλους του, δημιουργείται ένα πεδίο έρευνας όπου εξερευνούμε τη σχέση των νέων με τον εαυτό τους, την τεχνολογία, την πόλη και τους γύρω τους. Η Γιώτα Αργυροπούλου, δημιουργός θεάτρου, περφόρμερ και συγγραφέας, εξηγεί πώς είναι να συνομιλείς με μια συσκευή τεχνητής νοημοσύνης για κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Μέσα από αυτή την performance καταπιάνεται με προβληµατισµούς και ιδέες σχετικά με την τεχνολογία, την επαναστατική φύση των νέων, την απογοήτευση της ενηλικίωσης, τις διαδηλώσεις, την αστυνοµική βία και τη σύγχυση της πολιτικής µας ταυτότητας. 

«Επέλεξα τη συγκεκριμένη συσκευή γιατί είναι εύκολη και προσιτή- ή έτσι νόμιζα τουλάχιστον στην αρχή. Σε πρώτο επίπεδο, η χρήση της είναι πολύ απλή αν θέλεις να εκτελέσει απλές λειτουργίες, όπως το να κάνει το μηχάνημα κάποιες πρακτικές εξυπηρετήσεις για σένα. Να ανάψει τα φώτα του σπιτιού, να παίζει μουσική, να παίζετε παιχνίδια κτλ. Στο επίπεδο όμως που την χρησιμοποιώ στην περφόρμανς, η χρήση της είναι πιο περίπλοκη. Βρίσκει πληροφορίες για θέματα που δεν τη ρωτούν συχνά -κοινωνικοπολιτικά ώστε να δω τι απαντήσεις δίνει- και προσπαθώ να συνομιλήσω μαζί της σε πραγματικό χρόνο. Έπρεπε λοιπόν να μάθω αυτό το μηχάνημα AI πολύ καλά. Να μάθω να το λειτουργώ για να μου δίνει αυτό που χρειάζομαι για το έργο, αλλά και να της επιτρέπω να κάνει αυτό που μπορεί και η ίδια. Ήταν μία αρκετά περίπλοκη διαδικασία, οφείλω να ομολογήσω, αλλά και δημιουργική».

Η Γιώτα Αργυροπούλου για την performance ALEX(A)

Μίλησέ μας για την σύλληψη της ιδέας της συγκεκριμένης performance.
Ξεκίνησε την περίοδο του πρώτου Residency που είχα επιλεχθεί να πραγματοποιήσω στο Onassis Air του Ιδρύματος Ωνάση. Έχοντας συνηθίσει να δουλεύω μέχρι τότε πάντα σε θεατρικές ομάδες ως ηθοποιός, εκεί δούλεψα για πρώτη φορά εντελώς μόνη με την στήριξη της ομάδας του Air. Ανακάλυψα, λοιπόν, καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα πιο προσωπικά και εξερεύνησα νέους τρόπους να τα εκφράσω. Διαπίστωσα μέσα από αυτήν τη διαδικασία πόσο πολύ με αφορά καλλιτεχνικά η εφηβεία, η τεχνολογία και οι νέοι τρόποι θεατρικής έκφρασης από την θέση πλέον του σκηνοθέτη/δημιουργού. Αυτή η περίοδος ξεκίνησε το ’20 και διήρκησε τρία παραγωγικά χρόνια γεμάτα προκλήσεις.

Θα πιαστώ από μια φράση που γράφεις στην εικόνα με το σχεδιάγραμμα: «ήθελε να αλλάξει τον κόσμο». Συχνά αυτή η επιθυμία και η επαναστατική φύση των νέων έρχεται και αντικαθιστάται από την απογοήτευση της ενηλικίωσης. Θα ήθελα το δικό σου σχόλιο πάνω σε αυτό.
Όταν ήμουν αρκετά μικρή και άρχισα να συνειδητοποιώ τον εαυτό μου, σκεφτόμουν ότι φυσικά θα προσπαθήσω να ζήσω τη ζωή μου και να κάνω τα πάντα σε αυτήν με τον δικό μου τρόπο. Πίστευα ότι κανένας περιορισμός και καμία κατάσταση δεν θα μπορούσε να με σταματήσει. Μεγαλώνοντας φυσικά ανακάλυψα ότι όσο δυναμικά και αν προσπαθούσα με τον δικό μου τρόπο, αυτό δεν ήταν πάντα αρκετό να κάμψει συνήθειες και αγκυλώσεις των διαφορετικών συστημάτων που έχουν παγιωθεί γύρω μας – κοινωνικών, πολιτικών, επαγγελματικών. Αυτή ήταν μία απογοήτευση, μεγαλώνοντας, που δέχτηκα ότι ισχύει. Αλλά ακόμα και το γεγονός ότι η πιο συντηρητική και πολλές φορές άρχουσα κοινωνία σε περιθωριοποιεί όταν θέλεις να είσαι διαφορετικός ή να αλλάξεις τα πράγματα, είναι μία δυσάρεστη αλήθεια που οι άνθρωποι βιώνουν από πολύ νεαρή ηλικία στις κοινωνίες μας. Και πολλές φορές αυτό μπορεί να έχει και επικίνδυνες εξελίξεις ή επιπτώσεις ακόμα και όταν αυτά τα νέα παιδιά θέλουν «να αλλάξουν τον κόσμο». Αυτό ανακάλυψα κάνοντας αυτό το έργο και ερχόμενη σε επαφή με ανθρώπους που έχουν ζήσει διάφορα γεγονότα -όπως τον Δεκέμβριο του ’08- από πρώτο χέρι.

Υπάρχει κάποια σύνδεση της Alexa, του 17χρονου Άλεξ και του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου που δολοφονήθηκε το βράδυ της 6^ης Δεκεμβρίου του 2008 στα Εξάρχεια;
Ναι, υπάρχει. Είναι κάτι που έχω ζήσει σε επίπεδο πολίτη και με έχει επηρεάσει βαθιά, όπως πιστεύω και πολύ κόσμο στην πόλη μας. Ήταν τρομερό αυτό που συνέβη εκείνες τις μέρες στην Αθήνα και εκείνο που ακολούθησε. Ακόμα θυμάμαι που τρέχαμε στους δρόμους πηδώντας πάνω από φωτιές για να φτάσουμε στα σπίτια μας και την έκρηξη θυμού που είχε ακολουθήσει εξαιτίας αυτής της δολοφονίας στον δρόμο. Είναι μία εποχή που με έχει επηρεάσει βαθιά και την έζησα από πολύ κοντά καθώς ζούσα και εργαζόμουν στο κέντρο. Είναι ένα κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας μας που θα έπρεπε να θυμόμαστε και να σκεφτόμαστε.

Σχόλιο για την αστυνομική βία στην performance ALEX(A)

Η αστυνομική βία είναι ένα φαινόμενο που θίγεις στην συγκεκριμένη performance. Πώς την προσεγγίζεις και την σχολιάζεις;
Την αστυνομική βία την προσεγγίζω ως ένα φαινόμενο που λειτουργεί ανασταλτικά πλέον προς τους νέους αλλά και τους πιο ώριμους πολίτες για να κατέβουν στο δρόμο να διεκδικήσουν και να ακουστεί η φωνή τους. Ανακυκλώνει μία σχέση βίας και καταστολής προς τους πολίτες που σίγουρα είναι μακριά από το προφίλ που θα έπρεπε να έχει και να εξυπηρετεί. Όταν «ζεσταίνονται» τα πράγματα στους δρόμους, είναι απαράδεκτο ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν όπλα στα χέρια τους και μπορούν να σκοτώσουν διαδηλωτές, ή απλά παιδιά. Το αποτέλεσμα είναι να μην νιώθουμε ασφαλείς στον δημόσιο χώρο, και τα νέα παιδιά, που έχουν το απόλυτο δικαίωμα να κυκλοφορούν στην πόλη και να περνούν τον χρόνο τους, να νιώθουν ότι κινδυνεύουν και από τους αστυνομικούς. Οι βασικές αρχές της δημοκρατίας κλονίζονται καθημερινά από τη βάση τους μέσα από αυτήν την κατάχρηση εξουσίας.

Η performance «περνάει» πολλά μηνύματα. Τι είναι αυτό που θα θέλατε να μείνει στους θεάτες;
Θέλω να δώσω ένα ερέθισμα να σκεφτούμε πράγματα που μας αφορούν όλους πάνω σε σημαντικά περιστατικά της σύγχρονης ιστορίας μας, που οι ρυθμοί και η σύγχρονη ζωή δεν μας δίνουν την ευκαιρία να στοχαστούμε. Το θεωρώ σημαντικό να σταματάμε λίγο τον χρόνο για να μιλήσουμε για θέματα όπως ο Γρηγορόπουλος ή ο Ζακ, να ανταλλάξουμε εμπειρίες και αναμνήσεις για το πόσο μας επηρέασαν ή μας πλήγωσαν. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο κοινό που μου λένε όταν τελειώνει η περφόρμανς «επιτέλους, να συζητήσουμε για αυτά» ή «πόσο χαίρομαι που είδα ένα έργο σχετικό με αυτά τα θέματα». Πολύς κόσμος στην Αθήνα νιώθει ότι το θέατρο δεν τους αφορά πια ως προς τη θεματολογία του. Και αυτό νομίζω πρέπει να αντιμετωπιστεί με καλό και ουσιαστικό θέατρο, με θέματα σύγχρονα που μας αφορούν συναισθηματικά και πολιτικά.

Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με το θέατρο και τη δραματουργία; Πώς εκφράζεσαι μέσα από αυτή την τέχνη;
Ξεκίνησα να κάνω θέατρο στα 18 μου παίζοντας σε παραστάσεις στο πανεπιστήμιο μου στην Αγγλία και σπουδάζοντας το παράλληλα στο Λονδίνο. Μπερδεύτηκα στη συνέχεια γιατί με ενδιέφεραν να δοκιμάσω και άλλα πράγματα επαγγελματικά, το οποίο και έκανα, ωστόσο το θέατρο ήταν πάντα μία σταθερή ενασχόληση στη ζωή μου. Δεν ξέρω γιατί, αλλά με συμπληρώνει με έναν τρόπο απαραίτητο και ουσιαστικό. Την περίοδο της καραντίνας δηλαδή μου φάνηκε πολύ δύσκολο ότι δεν μπορούσα να είμαι δημιουργική όπως ήξερα και απορρυθμίστηκα. Παρόλο που είναι μία δύσκολη και απαιτητική δουλειά, έχω μεγαλώσει κάνοντας το και δεν μπορώ πια να με φανταστώ χωρίς αυτό.

Τι δυσκολίες αντιμετωπίζει ένας καλλιτέχνης στην Ελλάδα του 2023;
Έκανα πρόσφατα ένα ταξίδι στις Βρυξέλλες στο Kaaitheater για το έργο που παρουσιάζω τώρα στην Αθήνα και με αυτή την ευκαιρία είδα τον τρόπο που δουλεύουν εκεί. Μου έκανε εντύπωση πόσα χρήματα δίνονται στον πολιτισμό αλλά και πόσο στηρίζουν τους δικούς τους καλλιτέχνες. Φυσικά πρόκειται για μία πλούσια χώρα, αλλά ωστόσο μου τόνισαν πολλές φορές στο θέατρο που ήμουν, ότι δεν δέχονται πια για παράδειγμα εύκολα πολλούς ξένους καλλιτέχνες γιατί η εποχή απαιτεί να στηρίξουν τους δικούς τους, και ότι εμείς αποτελούσαμε μία από τις εξαιρέσεις. Μου έκανε εντύπωση αυτό που είπαν και αναρωτιόμουν πόσο καλύτερα θα ήταν τα πράγματα για εμάς εδώ, αν και οι δικοί μας καλλιτεχνικοί θεσμοί πίστευαν περισσότερο στην σύγχρονη ελληνική τέχνη πέρα από τα όρια ενός στενού σταρ σύστεμ που κατά τη γνώμη μου ανήκει ως προσέγγιση πια σε μια πιο παλιά εποχή και πολύ συχνά δεν έχει και πολλά να μας πει.

Τι απολαμβάνεις στην Αθήνα και τι σε ενοχλεί;
Απολαμβάνω το πόσο εύκολα μπορώ να δω τους φίλους μου, απολαμβάνω την μποέμ ατμόσφαιρα που έχει ακόμα στους δρόμους της η Αθήνα, τη νυχτερινή της ζωή. Με ενοχλούν αφάνταστα οι σεξιστές οδηγοί στον δρόμο όταν οδηγώ. Έχω εφεύρει αμέτρητες χειρονομίες και αντιδράσεις για τους αντιμετωπίζω ή να τους τη σπάω.

Μελλοντικά σχέδια;
Ξεκινάω το νέο μου residency στο Onassis Air του Ιδρύματος Ωνάση για την καλλιτεχνική έρευνα του επόμενου έργου μου και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό, καθώς γίνεται πολύ ουσιαστική δουλειά σε αυτό το τμήμα και αποτελεσματική. Κατά τα άλλα, δοκιμάζω και κάτι πολύ διαφορετικό αυτή την περίοδο για μένα. Είμαι σε γυρίσματα για την τηλεοπτική σειρά Μάγισσα σε σκηνοθεσία Λευτέρη Χαρίτου, σε μία ιστορία εποχής με πολύ καλούς και ταλαντούχους συνεργάτες. Επίσης, δουλεύω στενά αυτή την περίοδο και με την ομάδα του Εθνικού Θεάτρου και συγκεκριμένα με την εφηβική σκηνή στη διδασκαλία και σκηνοθεσία εφήβων.

Info
Alexa(A)
Κάθε Κυριακή έως 18 Ιουνίου
Tavros, Αναξαγόρα 33, 1ος ορ. Ταύρος, (δίπλα στο Σταθμό ΗΣΑΠ Ταύρος)
Σύλληψη – Δημιουργία: Γιώτα Αργυροπούλου
Δραματουργία: Igor Dobricic
Παίζουν: Alexa, Γιώτα Αργυροπούλου, Κωνσταντίνα Κατσιάρη (βίντεο), Στέλιος Κράτσας.         
Συνεντεύξεις: Γιώτα Αργυροπούλου, Κωνσταντίνα Κατσιάρη.
Βοηθός σκηνοθέτη: Φωτεινή Σαλβαρίδη
Παραγωγή: blindspot theatre group 
Συμπαραγωγή: Υπουργείο Πολιτισμού, blindspot theatre group.
Recidencies: Κaaitheater στις Βρυξέλλες, Onassis AiR: Πρόγραµµα Καλλιτεχνικής Φιλοξενίας και Έρευνας του Ιδρύµατος Ωνάση και TAVROS.
Ταξίδια καλλιτεχνών και φιλοξενία στις Βρυξέλλες και στην Αθήνα: Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα και
Onassis AiR: Πρόγραµµα Καλλιτεχνικής Φιλοξενίας και Έρευνας του Ιδρύµατος Ωνάση