Δύσκολο πράγμα η μοναξιά

«Νιώθεις ποτέ μοναξιά, Πάτρικ;», ρωτάει η Σιβόν τον αδερφό της στην ταινία «The Banshees of Inisherin». Βεβαίως κι ένιωθε. Στον ερημικό τόπο που ζούσε, εκτός από το πόνι του, μόνο ο φίλος του Κολμ τού κρατούσε παρέα. Μέχρι που κι εκείνος αποφάσισε να ξεκόψουν. Δύσκολο θέμα η μοναξιά, δύσκολα τη διαχειρίζονται οι καλλιτέχνες συγγραφείς, σκηνοθέτες, δημιουργοί. Δύσκολο πράγμα η μοναξιά. Ένας αγώνας συμφιλίωσης και άρνησης.

Τη βλέπουμε στην ταινία «The Whale», όπως την παρουσίασε ο Αρονόφσκι: μια συνθήκη που προκύπτει ως αποτέλεσμα της τραγικότητας των επιλογών και των συνθηκών που την προσκαλούν στη ζωή του ήρωα. Ως ανυπέρβλητο εμπόδιο την παρουσίασε ο Βασίλης Κατσούπης στην ταινία «Inside» με πρωταγωνιστή τον Willem Dafoe. Ως ένα παράλληλο σύμπαν για τον επιδραστικό Άντι Γουόρχολ στην παράσταση «Andy» στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Το κείμενο έγραψε ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης-Μπογδάνος περί τα δέκα χρόνια πριν για το Central Saint Martins του Λονδίνου το 2010, όπου και πρωτοανέβηκε. 

Ο Άντυ μάς υποδέχεται με την πλάτη γυρισμένη. Όλα του αναγνωρίσιμα: τα μαλλιά, το στιλ, οι πίνακές του, το Interview, τα γυαλιά. Γυρίζει και μας κοιτάζει. Στα μάτια. Αφηγείται τη μυθιστορηματική ζωή του: την τέχνη του, το Studio 54, τους έρωτες, τον πυροβολισμό, τον απρόσμενο και κάπως άδοξο θάνατό του. Ο Μιλτιάδης Φιορέντζης χτίζει μια σαγηνευτική περσόνα που τα έζησε και τα γιόρτασε όλα. Είναι φανταστικός κάθε λεπτό σε αυτόν τον μονόλογο που ουσιαστικά αποτελεί χορό με τον εαυτό του και τις αναμνήσεις του, τα επιτεύγματά του, τις εμμονές και τους φόβους του.

«Είχε θέμα με τη μοναξιά ο Γουόρχολ;» ρωτάω τον σκηνοθέτη και δημιουργό της παράστασης. «Φυσικά και είχε», μου απαντά. «Επιδραστικός, ιδιοφυής, αινιγματικός, διχαστικός. Ο καλλιτέχνης που όρισε την τροπή της σύγχρονης τέχνης, ορίστηκε από τη μοναξιά του. Έφτιαξε ένα σύμπαν-φούσκα και πέρασε τη ζωή του εγκλωβισμένος μέσα σε αυτό. Εκεί γέννησε τις ιδέες του, λατρεύτηκε χωρίς να αγγιχθεί, ερωτεύτηκε χωρίς να ερεθιστεί, πυροβολήθηκε χωρίς να σκοτωθεί. Αυτός ήταν ο τρόπος του να επιβιώνει». Είχε αληθινούς φίλους ή απλώς κουστωδία; Στο ολόφωτο σύμπαν του Andy, σκιές και σκοτάδια πρωταγωνιστούν και από το πρώτο λεπτό βυθίζεσαι στον κόσμο του κι αυτό είναι το μεγάλο κέρδος του σκηνοθέτη: οι παραστάσεις του είναι άτλαντες που κρατούν επάνω ωκεανούς συναισθημάτων. «Απόλυτα δυσλεκτικός στην κοινωνική του συναναστροφή, βρήκε ευκολότερο να δημιουργήσει μία αποσβολωτική περσόνα παρά να αποδεχθεί την εικόνα του και να συστήσει το ταλέντο του ειλικρινώς», συνεχίζει ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης-Μπογδάνος.

Από την άλλη, στο «The Whale», τρυπώνουμε στη ζωή του Charlie που η μοναξιά είναι μονόδρομος, είναι τιμωρία και αυτοκαταστροφή. Άρχισε να κλείνει την πόρτα του σπιτιού του όταν έφυγε από τη ζωή η μεγάλη του αγάπη. Την έφραξε με άρνηση, υποτίμηση και με πολύ φαγητό. Παρά την αγάπη της φίλης του που τον φροντίζει και τον περιθάλπει, όλες οι δίοδοι με τον έξω κόσμο είναι κλειστές. «Όταν τις νύχτες τριγυρνώ στη μοναξιά μου, ψάχνω μες σε χιλιάδες πρόσωπα να βρω εκείνο το τρεμούλιασμα στην άκρη του ματιού σου», όπως είχε γράψει κι ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.

Τον βλέπουμε να διδάσκει διαδικτυακά φιλολογία και να κρατά την κάμερά του κλειστή. Ντρέπεται για τον εαυτό του. Δεν τον νοιάζει πια για τη ζωή του. Δεν ανοίγει ποτέ στο delivery boy παρά αφήνει χρήματα στο χρηματοκιβώτιο. Βγαίνει, αφού φύγει εκείνος, για να παραλάβει το φαγητό του. Το τέλος προδιαγεγραμμένο μέχρι που στη ζωή του (ξανά) μπαίνει η κόρη του. Δεν του προσφέρει αντικλείδι για να ξαναβγεί στη ζωή. Χαμογελά για λίγο, έχει αποφασίσει το τέλος του. «Και ένιωσα πιο λυπημένη από όλους όταν διάβασα τα βαρετά κεφάλαια που ήταν μόνο περιγραφές φαλαινών, γιατί ήξερα ότι ο συγγραφέας απλώς προσπαθούσε να μας σώσει από τη δική του θλιβερή ιστορία», διαβάζει η κόρη του σ’ αυτό το σπαρακτικό αριστούργημα που άξιζε κάθε βραβείο που απέσπασε.

Την αντίστροφη πορεία είχε ο ήρωας του «Inside» σε σκηνοθεσία του Βασίλη Κατσούπη και σενάριο Ben Hopkins. Την παρακολούθησα στην πρεμιέρα της στο Ωδείο Αθηνών. Εδώ, ο ήρωας εγκλωβίζεται σ' ένα πολυτελές σπίτι στο Μανχάταν, στο οποίο είχε εισβάλει για να κλέψει σπάνια έργα τέχνης. Μόλις ο συναγερμός χτυπήσει, οι συνεργάτες τον εγκαταλείπουν, το σπίτι κλειδώνει και δεν έχει με τον έξω κόσμο καμιά επικοινωνία κι επαφή. Χωρίς νερό, τροφή, παρέα. Καθώς οι μέρες γίνονται εβδομάδες, χάνει τα λογικά του, μιλάει στην οθόνη που προβάλλεται το υλικό από τις κάμερες ασφαλείας. Μιλάει στους ανθρώπους που αγνοούν την ύπαρξή του. Αργοπεθαίνει δίπλα τους, πίσω από την πόρτα που καθαρίζουν. Βανδαλίζει το σπίτι, καταστρέφει τα πάντα για να μπορέσει να αποδράσει. Η μοναξιά τον κατασπαράζει και η ιστορία του γίνεται αλληγορία: η μοναξιά του εγκλεισμού, ο φόβος του μοναχικού θανάτου και η ανάγκη να μοιράζεσαι ενυπάρχει στο ανθρώπινο γένος.

«Παγιδευμένος στη μοναξιά αυτής της φρανκενστάιν-δημιουργίας του, έβρισκε ανακουφιστικό να επιστρέφει στο δωμάτιό του και να επενδύεται το κοστούμι του Andy – “την περούκα του Andy, τα γυαλιά του Andy και τις μπότες του Andy”. Ανικανοποίητος και ολομόναχος. Μπορούσε να δει ομορφιά στους άλλους όμως δεν κατάφερε να τη δει ποτέ στον ίδιο. Άδικο δεν είναι;», μου λέει ο Δημήτρης μόλις τελειώνει η εξαιρετική του παράσταση. Συμφωνώ. Αμέσως μετά, καθόμαστε στο Bariéro Athens που είχε μόλις ανοίξει. Στις μεγάλες καντελάμπρες του μπαρ ανάβουν λευκά κεριά, το ένα πάνω στη φωτιά του άλλου. Δοκιμάζω ένα φανταστικό Bloody Mary και κοιτώντας γύρω μου μού έρχεται στο νου ένα απόφθεγμα που λέγεται ότι ανήκει στον T. S. Elliot: «Όλοι είναι μόνοι – ή έτσι μου φαίνεται. Κάνουν θορύβους και νομίζουν ότι μιλάνε μεταξύ τους. Κάνουν γκριμάτσες και νομίζουν ότι καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον. Και είμαι σίγουρος ότι δεν το κάνουν. Είναι αυταπάτη;».

Andy, θέατρο του Νέου Κόσμου, κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 9.15 μ.μ., Κυριακή στις 7 μ.μ