Θανάσης Σαράντος: «Ο “Οιδίπους τύραννος” είναι το καλύτερο αστυνομικό έργο»

Μπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από το πεπρωμένο του; Αυτή είναι το κεντρικό ζήτημα που πραγματεύεται η τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, που για τους κριτικούς θεωρείται η κορυφαία τραγωδία όλων των εποχών. Ο Θανάσης Σαράντος, μετά την επιτυχημένη παράσταση «Αμερικάνικος Βούβαλος» του Μάμετ έρχεται με μία ομάδα εκλεκτών ηθοποιών να αναμετρηθεί με το συγκλονιστικότερο έργο του αρχαίου ελληνικού δράματος, επιχειρώντας να φωτίσει τις αναλογίες του με το σήμερα. Πόσο διαχρονική παραμένει η τραγωδία του Σοφοκλή τον 21ο αιώνα, σε αυτή την εποχή της βαθειάς κρίση μεταξύ πολιτών και πολιτείας; Ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη να μας μιλήσει για το έργο και την παράσταση.

«Ονειρευόμουν να ασχοληθώ με αυτό το κείμενο. Δύσκολα μπορεί ν’ αμφισβητηθεί το πόσο επίκαιρο είναι την περίοδο που διανύουμε. Είναι η τραγωδία της γνώσης και της αυτογνωσίας. Ο λαός, οργανωμένα ή ανοργάνωτα, ως σύγχρονος χορός αρχαίας τραγωδίας, επιζητά τη θεραπεία αλλά και την αμείλικτη αλήθεια.

Βασικός άξονας της παράστασης είναι η σύνδεση πολίτη και πολιτείας σε βαθιά κρίση. Το έργο ξεκινάει με έναν λοιμό –όπως η πανδημία που ζούμε– ο οποίος προκαλεί κοινωνική αναστάτωση. Και σήμερα έχουμε αρχίσει να σκεφτόμαστε ότι δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε σε ότι αφορά την άκρατη παρέμβαση του ανθρώπου στη φύση.

Ο Σοφοκλής σκιαγραφεί έναν βασιλιά στα όρια της αλαζονείας, τυφλωμένο από το «εγώ» και την υπέρμετρη πίστη του στη δύναμη της λογικής –λόγοι ικανοί να τον οδηγήσουν στην ύβρη και στην πτώση–, και την ίδια στιγμή έναν άνθρωπο γυμνό, μόνο απέναντι στο αναπάντητο υπαρξιακό ερώτημα: «ποιος είμαι;».

Παρουσιάζουμε το έργο σε μια παράσταση μιάμισης ώρας με τη ρέουσα μετάφραση του Μίνωα Βολανάκη. Με ενδιέφερε η χρήση του χορού, το πώς μπορούν μόλις τέσσερις ηθοποιοί να γίνουν τα «φαντάσματα» του Οιδίποδα, η συνείδησή του. Ένα άλλο στοίχημα είναι το ότι η Μάνια Παπαδημητρίου υποδύεται την Ιοκάστη αλλά και τον Τειρεσία, δυο πρόσωπα με αντίθετη άποψη για τη μοίρα: η βασίλισσα πιστεύει ότι είμαστε παιδιά της δράσης ενώ ο μάντης ότι όλα προέρχονται από τη θεϊκή βούληση. Προσπαθούμε, ακόμα, να αναδείξουμε τον ερωτισμό ανάμεσα στο ζευγάρι Οιδίποδα και Ιοκάστη, αλλά και την ειρωνεία στο κείμενο του Σοφοκλή απέναντι στο πρόσωπο του ηγέτη. Γράφτηκε έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Περικλή, ο οποίος συνδέθηκε με την ακμή της Αθήνας και πέθανε από τον λοιμό που χτύπησε την πόλη.