Κατίνα Παξινού: Η μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιός

Στις δεκαετίες του 1950 και 1960, αν και η Ελλάδα έβγαινε από μακρά περίοδο ανωμαλίας –Κατοχή, εμφύλιο πόλεμο– γνώρισε μια άνευ προηγουμένου άνθηση των τεχνών: η Κατίνα Παξινού, που έφυγε από τη ζωή στις 22 Φεβρουαρίου 1973 υπήρξε ένα από τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα εκείνης της άνθησης που περιελάμβανε άνοιγμα στον κόσμο, θεατρική αναγέννηση και μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες.

Η Κατίνα Παξινού απέκτησε παγκόσμια φήμη στην εποχή της παίζοντας σε μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές (δίπλα σε μεγάλα ονόματα: Γκάρι Κούπερ, Όρσον Ουέλς, Ρότζερ Μουρ, Τζιν Σίμμονς), ενώ ήταν μια από τις δημοφιλέστερες ηθοποιούς του θεάτρου. Καθώς προερχόταν από οικογένεια βιομηχάνων του Πειραιά φοίτησε σε ιδιωτικά σχολεία θηλέων στην Ελβετία, όπως συνηθιζόταν στις αρχές του 20ού αιώνα, και στη συνέχεια έκανε σπουδές όπερας στη Γενεύη και στο Βερολίνο. Το 1920, σε ηλικία είκοσι ετών, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο λυρικό θέατρο όπου παρέμεινε επί οκτώ χρόνια. Ύστερα, πέρασε στο θέατρο πρόζας μέσω της συνεργασίας της με τον κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό Αιμίλιο Βεάκη και με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη, όπου το 1929, έπαιξε στο έργο «Γυμνή γυναίκα» του Ζορζ Μπατάιγ, που την καθιέρωσε και ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων. Το 1931 έγινε μέλος του συνεταιρικού θιάσου του Αλέξη Μινωτή, τον οποίον παντρεύτηκε· ήταν ο δεύτερος γάμος της. Η Παξινού συνεργάστηκε με τον Μινωτή μέχρι το 1940, τη χρονιά που έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου. Με τη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου εμφανίστηκε στο Λονδίνο, στη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο παίζοντας Τσέχοφ, Κρίστοφερ Φράι, Αύγουστο Στρίντμπεργκ, Σοφοκλή, Ευρυπίδη: ως Μήδεια, ως Εκάβη και ως Κλυταιμνήστρα, η Παξινού ανέβασε τον πήχη για τις επερχόμενες γενιές ηθοποιών. Στην παράσταση του «Άμλετ» το 1955 υποδυόταν τη βασίλισσα ενώ η νεαρή τότε Τζένη Καρέζη έπαιζε την Οφηλία: ήταν μια από τις ιστορικές παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου.

Κατά την περίοδο του πολέμου πήγε στις ΗΠΑ όπου εμφανίστηκε στο Μπρόντγουεϊ, ενώ έπαιξε τον ρόλο της φλογερής Ισπανίδας πατριώτισσας Πιλάρ στην ταινία «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» κερδίζοντας το Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου (1944). Ήταν η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που τιμήθηκε με Όσκαρ. Το 1947 βραβεύτηκε με το βραβείο Κοκτώ για το «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» (η ταινία υπάρχει στο YouTube). Το 1952 επέστρεψε στην Ελλάδα και ξανάρχισε τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο δίπλα στον Αλέξη Μινωτή, ερμηνεύοντας έργα του Χένρικ Ίψεν, του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, του Φρίντριχ Ντύρενματ, του Ζαν Ζιρωντού, του Σον Ο'Κέισι, του Ευγένιου Ο' Νηλ και του αρχαίου ελληνικού ρεπερτορίου. Συνέχισε την κινηματογραφική της καριέρα με τις ταινίες «Ο κύριος Αρκάντιν» του Όρσον Γουέλς και «Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του» του Λουκίνο Βισκόντι. Η τελευταία της εμφάνιση στο θέατρο ήταν στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Μάνα κουράγιο» και στον κινηματογράφο στο «Το νησί της Αφροδίτης» (1969) του Γιώργου Σκαλενάκη.