Επάγγελμα καραγκιοζοπαίχτρια: Στα χέρια της Ζωής Μαρίνου ζωντανεύει ο πιο αγαπημένος λαϊκός ήρωας

Χειρίζεται επιδέξια τις φιγούρες με τις ειδικές λαβίδες πίσω από το λευκό πανί, μαγεύει τα παιδιά και μαζί τους γίνεται και η ίδια παιδί. Η Ζωή Μαρίνου είναι επαγγελματίας της τέχνης του Θεάτρου Σκιών εδώ και 6 χρόνια, ίσως η μόνη γυναίκα στη χώρα μας που καταπιάνεται με την ιστορία ενός από τους πιο αγαπημένους λαϊκούς ήρωες, του Καραγκιόζη, φτάνοντας μάλιστα να έχει τον δικό της θίασο «Ο Καραγκιόζης της ζωής μας» και δίνοντας παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα. Η παλαιότερη μαρτυρία για παράσταση Καραγκιόζη στην Ελλάδα χρονολογείται το 1809 στην περιοχή των Ιωαννίνων κι ενώ έζησε μια ένδοξη εποχή που λατρεύτηκε από γενιές παιδιών, σήμερα οι θρύλοι του τείνουν να φθίνουν. Πώς όμως η Ζωή αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό;

«Έχω τελειώσει Βοηθός Φυσικοθεραπείας. Ένα χρόνο άντεξα, δεν άργησα να καταλάβω ότι είναι κάτι που δεν με γεμίζει. Τότε έψαξα να βρω μια οποιαδήποτε δουλειά ξεκινώντας ντελίβερι ώσπου με παίρνει η αδερφή μου και μου λέει ότι ζητάνε άτομο για δουλειά γραφείου σε παιδικό θέατρο. Λέω θα το δοκιμάσω και αυτό. Πήγα και μόλις με είδε ο εργοδότης μου, μου λέει «εσύ δεν κάνεις για δουλειά γραφείου, είσαι για έξω» και είχε απόλυτο δίκιο. Έτσι ξεκίνησα ως διαφημίστρια, προπομπός των παραστάσεων. Έπαιρνα τη μηχανή μου, φόρτωνα το υλικό (αφίσες, προσκλήσεις) και ταξίδευα σε όλη την Ελλάδα, γέμιζα εμπειρίες, γνώριζα ανθρώπους κι έκανα φιλίες που κρατάνε μέχρι σήμερα. Ήταν η μόνη δουλειά που δεν βαριόμουν.

Κάποια στιγμή, εκεί που έκανα τον προπομπό στις Κυκλάδες και συγκεκριμένα στη Νάξο, μου λέει ο εργοδότης μου ότι ο βοηθός του δεν μπορεί να έρθει να παίξει και αναγκαστικά θα τον αντικαταστήσω εγώ. Σημείωση: δεν είχα δει ποτέ Καραγκιόζη. Το απόγευμα είχαμε την παράσταση, δεν κάναμε πρόβα και δεν ήξερα καν τους ήρωες του έργου. Η καρδιά μου είχε φτάσει στην κάλτσα μου, που λέει και ο Καραγκιόζης. Η αίθουσα γέμισε κόσμο, παντού ακούγονταν παιδικές φωνές. Ξεκίνησε η παράσταση και κοιτούσα τον καραγκιοζοπαίκτη κυριολεκτικά στο στόμα. Κρεμόμουν από τα χείλη του. Οι καραγκιοζοπαίχτες κάνουν όλες τις φωνές, δεν έχουν κείμενο, όλα τα θυμούνται απ' έξω και έχουν το μικρόφωνο κρεμασμένο στον λαιμό τους για να έχουν ελεύθερα τα χέρια τους να κινούν τις φιγούρες. Ήταν η ώρα να βγει ο Νιόνιος κι εγώ δεν ήξερα ποιος είναι, του έδειχνα τις φιγούρες και μου έκανε νεύμα για να καταλάβω ότι κρατούσα τη σωστή. Ένα μπάχαλο κοινώς. Παρ’ όλα αυτά γελούσα κάθε λίγο και λιγάκι με τις ατάκες, με τις αντιδράσεις των παιδιών, με τον καραγκιοζοπαίκτη που δεν μπορούσε να αντιδράσει στα λάθη μου και γελούσε και αυτός με τις γκάφες μου. Ήταν μαγικό κι ενώ είχα τόσο άγχος, ξαφνικά ένιωσα και εγώ παιδί! Η ενέργεια, τα χρώματα, ο μπερντές, τα γέλια… Κάπως έτσι ερωτεύτηκα τον Καραγκιόζη. Είπα "θέλω να συνεχίσω ως βοηθός και να μάθω όσα περισσότερα γίνεται". Έτσι ο δασκαλός μου, ο Αργύρης Αθανασίου, μου έδωσε την ευκαιρία και τον ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου. Έγινα βοηθός και ταυτόχρονα διαφημίστρια του θιάσου με στόχο να γίνω η καλύτερη μαθήτρια. Και νομίζω τα κατάφερα!»

Για να γίνεις καραγκιοζοπαίκτης χρειάζεται να μαθητεύσεις ως βοηθός αρκετά χρόνια δίπλα στους μάστορες, όπως τους αποκαλούν στον χώρο. Για να πραγματοποιηθεί μια παράσταση χρειάζονται μέρες προετοιμασίας, αντίληψη, πειθαρχία, σεβασμό, μα πάνω απ’ όλα αγάπη, εξηγεί η Ζωή. «Αν δεν αγαπήσεις αυτή την τέχνη, δεν μπορείς να γίνεις καραγκιοζοπαίκτης. Αγαπώ πολύ και τη θετική ενεργεία των παιδιών, την ειλικρίνειά τους, τις ατάκες τους, που μέσα από αυτές γεννιούνται τα πιο όμορφα αστεία, και φυσικά τον ίδιο τον Καραγκιόζη. Είναι έξυπνος, πολυμήχανος, συμβολίζει τον απλό λαό, πάει κόντρα στην εξουσία, χαρίζει γέλιο σε μικρούς και μεγάλους, σατιρίζει τα πάντα και είναι τιμή μου που ζωντανεύει στα δικά μου χέρια. Δεν τον αλλάζω με τίποτα. Είναι ο Καραγκιόζης της Ζωής μου!»

«Την ημέρα της παράστασης βγαίνουμε στον δρόμο με την παραδοσιακή μας ντουντούκα. Ακούς στο μεγάφωνο όπως παλιά "ελάτε μικροί μεγάλοι να διασκεδάσετε με παράσταση παραδοσιάκου Καραγκιόζη", κάτι σαν υπενθύμιση. Μετά φορτώνουμε το αμάξι με τις βαλίτσες μας που περιέχουν τις φιγούρες, το ηλεκτρολογικό υλικό, τα φώτα, τα καλώδια, τον ήχο μας, ηχεία, ενισχυτές, βάσεις και τέλος την σκηνή μας, τον μπερντέ μας δηλαδή. Πάμε στο Θέατρο και ξεφορτώνουμε για να στήσουμε - εξ ου και ο μυϊκός μου ιστός, που είναι παραπάνω από το κανονικό. Ύστερα ανοίγει η είσοδος, έρχεται ο κόσμος και όταν βλέπεις την αίθουσα του θεάτρου να γεμίζει, ξεχνάς όλη την κούρασή σου. Χτυπάει το πρώτο καμπανάκι, μετά από λίγο το δεύτερο και το τρίτο… Αβάντι Μαέστρο! Ξεκινάει το σέρβικο του Καραγκιόζη! Το τι γίνεται καθ’ όλη την διάρκεια της παράστασης δεν μπορώ να το περιγράψω με λόγια, είναι για εμένα η καλύτερη στιγμή όπου ξεχνάω τα πάντα, ό,τι και αν έχω. Γίνομαι ένα με τις φιγούρες του Θεάτρου Σκιών και τα παιδιά, γίνομαι  παιδί. Δύσκολο να το καταλάβει κανείς αν δεν το έχει ζήσει! Όταν τελειώνει το έργο μας κλείνω πάντα με την φράση "Τα παιδιά αξίζουν τα πάντα, είναι το μέλλον μας". Βγαίνω μπροστά από τον μπερντέ να τους ευχαριστήσω, γονείς, γιαγιάδες, παππούδες και παιδιά, ενώ το χειροκρότημά τους είναι η δύναμή μου για να συνεχίσω.»

Η αρχή για τη Ζωή δεν ήταν εύκολη καθώς στην Ελλάδα το Θέατρο Σκιών είναι ανδροκρατούμενος χώρος και πολλοί βρέθηκαν στον δρόμο της για να την αποθαρρύνουν. Η ίδια όμως οπλίστηκε με θάρρος και πέτυχε, έγραψε μάλιστα και δύο έργα που έγιναν βιβλία, με τίτλους «Ο Καραγκιόζης και οι δεινόσαυροι» & «Ο Καραγκιόζης και ο μαγεμένος δράκος» ενώ πρόσφατα έγραψε και τραγούδι για τον Καραγκιόζη.

«Κάποτε υπήρχε η Καραγκιοζοπαίκτρια Σοφία θεοδωροπούλου, κόρη του μεγάλου καραγκιοζοπαίκτη Ντίνου Θεοδωρόπουλου. Δυστυχώς δεν βρίσκεται πια στην ζωή για να τη ρωτήσω πώς το αντιμετώπισαν τότε, γιατί όταν μου γεννήθηκε αυτή η επιθυμία βρήκα πολλά εμπόδια. Δεν το πήραν καλά κάποιοι από τον χώρο και όταν το ανακοίνωσα σαν σκέψη με συμβούλεψαν να μην το κάνω. Συγκεκριμένα, ένας εξ αυτών μου είπε "είσαι ευπρόσδεκτη μόνο ως βοηθός". Μέσα μου ήξερα ότι αυτό θέλω και το τόλμησα, δεν είναι ότι τους αγνόησα, απλά πραγματοποίησα το όνειρό μου».

«Όταν ξεκίνησα τις παραστάσεις στην αρχή ήταν λίγο περίεργα. Έβγαινα έξω να χαιρετήσω, όπως συνηθίζω, και να τους ευχαριστήσω και με κοιτούσαν με απορία. Μια φορά ενώ βγήκα με τον συνεργάτη μου να χαιρετήσω, φώναζαν μόνο σε εκείνον "μπράβο, αγόρι μου, ήσουν φοβερός". Άλλοι πάλι ζητούσαν να έρθουν πίσω από τον μπερντέ, γιατί νόμιζαν πως δεν κάνω εγώ τις φωνές. Σημασία για εμένα είχε ότι το ευχαριστιούνταν στην τελική. Οι ενήλικοι θεατές μού έσφιγγαν το χέρι στο τέλος και οι μικροί μου φίλοι με αγκάλιαζαν και ζητούσαν να αγγίξουν τις φιγούρες ή να δουν πίσω από το πανί. Αυτό τους μαγεύει, όχι αν είμαι άντρας ή γυναίκα. Κάποια στιγμή ήρθαν θεατές από την Τουρκία για τους οποίους ήταν εξίσου πρωτόγνωρο να παίζει γυναίκα Καραγκιόζη. Ανάμεσά τους μια δημοσιογράφος, μου ζήτησε συνέντευξη, ενθουσιάστηκε και μέσα σε μια εβδομάδα έπαιξε στο κανάλι τους ως "αποκλειστικό". Τώρα το πώς το πήραν οι γείτονες Καραγκιοζοπαίκτες δεν το γνωρίζω, ελπίζω καλά!»

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ, σε ένα ταξίδι μου στην Κέρκυρα λίγο πριν την παράσταση, με πλησίασε ένα παιδάκι. Κάνοντας έντονες κινήσεις με το σώμα του και γεμάτος ενθουσιασμό μου ζήτησε να έρθει πίσω από τον μπερντέ. Του είπα ναι χωρίς δεύτερη σκέψη. Πίσω του ερχόταν ο μπαμπάς του που μου είπε ότι ο μικρός έχει αυτισμό, ότι δεν μιλούσε και μέσα από τον Καραγκιόζη άρχισε να επικοινωνεί κάνοντας ολόκληρες προτάσεις. Καμάρωνε για το παιδί του και σήμερα καμαρώνω και εγώ για το παιδί αυτό που έχει γίνει καραγκιοζοπαίκτης. Ονομάζεται Κωνσταντίνος Παρίσης και μάλιστα το 2021 έβγαλε μαζί με τον φίλο του Νικόλα Ιωνά και όλη την παρέα τους την ταινία “Κaragiozis the movie” η οποία κυκλοφορεί στο YouTube, με πρωτότυπο σενάριο και animation ενώ ήταν μόνο 15 ετών. Ο Καραγκιόζης είναι έμπνευση! Όσον αφορά το οικονομικό του επαγγέλματος, καλύτερα να μην το θίξουμε. Είναι τόσα τα έξοδα, που όπως λέει και ο Καραγκιόζης, ΘΑ ΦΑΜΕ ΘΑ ΠΙΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΗΣΤΙΚΟΙ ΘΑ ΚΟΙΜΗΘΟΥΜΕ!»

Περισσότερα για την Ζωή Μαρίνου και το Θέατρο Σκιών της στη σελίδα της εδώ.