5 νέοι σκηνοθέτες μας φέρνουν στην Πειραματική Σκηνή Νέων Δημιουργών του Εθνικού Θεάτρου

Μπρικένα Γκίστο - Τοπογραφία θανάτου ή Ας μην ξεχάσουμε

Θα συστηνόμουν μ’ αυτά τα λόγια του Μπερανζέ από τον «Ρινόκερο» του Ευγένιου Ιονέσκο: «Εγώ δεν θα γίνω σαν κι εσάς, όχι... Δεν θα με παρασύρετε, τ’ ακούσατε; Ποτέ! Δεν θα σας ακολουθήσω, ούτε θα γίνω σαν κι εσάς, γιατί δεν σας καταλαβαίνω. Θα παραμείνω αυτό που είμαι. Εγώ είμαι ανθρώπινο πλάσμα... ένας άνθρωπος!»…

Με ενδιαφέρει το θέατρο της τρυφερότητας, αυτό που αναγνωρίζει στα μάτια των ανθρώπων την ευαλωτότητά τους και τους δίνει το χέρι για να συμπορευτούν. Εκείνο το θέατρο που θα καταγγείλει την καταπίεση και την τοξικότητα και θα φέρει έναν νέο δρόμο αντίστασης. Το θέατρο που πηγάζει από την ανάγκη μας να υπερασπιστούμε το δίκαιο και να αναμετρηθούμε με το άδικο.

Η περιπατητική παράσταση «Τοπογραφία θανάτου ή Ας μην ξεχάσουμε» φέρνει στο προσκήνιο τη μνήμη ως αδιαπραγμάτευτη ανάγκη για τη διεκδίκηση του δικαίου. Ο βασικός πυλώνας της δημιουργίας μας είναι οι δολοφονίες νέων ανθρώπων που έχουν διαπραχθεί στο δημόσιο χώρο, σε κοινή θέα. Άνθρωποι που οραματίζονταν έναν δίκαιο κόσμο και βρίσκονταν σε μία διαδικασία αντίστασης. Οι δολοφονίες αυτές που έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά, αλλά συνδέονται και με έναν κοινό πυρήνα, εκείνον της άμεσης ή έμμεσης εμπλοκής του κράτους, αναδύονται ως τραυματικά γεγονότα και στιγματίζουν τον τόπο και τους ανθρώπους του. Πώς αντιδρούν οι πολίτες μίας πόλης, μίας χώρας όταν οι μηχανισμοί που δημιουργούνται για να προστατεύουν τους πολίτες της, οπλίζουν το χέρι και δολοφονούν νέους και νέες; Επιχειρούμε μία εκ νέου χαρτογράφηση της πόλης, λοιπόν, αυτήν τη φορά με σημεία αναφοράς τα αποτυπώματα που φέρει η ίδια η πόλη, αποτυπώματα συλλογικά, αποτυπώματα εμφανή που διεκδικούν χώρο στην ιστορία. Με αυτήν την παράσταση καλούμε τους θεατές να μην ξεχάσουν και να αποπειραθούν κι αυτοί μαζί μας την επανοικειοποίηση του δημόσιου χώρου. (Από 18 Νοεμβρίου)

Ορέστης Σταυρόπουλος – Οι προβοκάτορες

Είμαι απόφοιτος του Τμήματος Σκηνοθεσίας της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και του Τμήματος Γεωγραφίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ως βοηθός σκηνοθέτη έχω συνεργαστεί σε παραστάσεις των Νίκου Καραθάνου (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, ΕΛΣ), Θωμά Μοσχόπουλου και Σοφίας Πάσχου (Θέατρο Πόρτα), Μαρίας Πρωτόπαπα (Θέατρο Τέχνης Κ. Κουν). Στον κινηματογράφο έχω εργαστεί ως διευθυντής φωτογραφίας και έχω σκηνοθετήσει ταινίες μικρού μήκους, μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ. Στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών σπουδών μου ερεύνησα το ζήτημα των απεικονίσεων του χώρου στον ελληνικό κινηματογράφο.

Με ενδιαφέρει ένα θέατρο που πάλλεται σαν ζωντανός οργανισμός. Ένα θέατρο που «ζει» κάθε στιγμή τόσο έντονα όσο την στιγμή της πρώτης δημιουργίας της στην πρόβα. Αυτό το θέατρο που αλλάζει μέρα με την μέρα, όπως αλλάζει ο άνθρωπος, που αντιστέκεται στην «εντροπία» και την διεκπεραιωτική επιτέλεση. Ένα θέατρο τόσο πολιτικό, όσο και ποιητικό, που βρίσκεται διαρκώς σε δράση, κίνηση, αναστοχασμό. Με ενδιαφέρει το θέατρο να εμπεριέχει αυτά τα στοιχεία που μπορούν να οριστούν απλά ως ένδειξη ζωής και που κάποιες φορές είναι τόσο δύσκολο να επιτευχθούν στη σκηνή.

«Οι Προβοκάτορες» εκτυλίσσονται στις εγκαταστάσεις ενός στούντιο, στο γραφείο δύο κυβερνητικών υπαλλήλων και σε αμέτρητες οθόνες των πολιτών της Ωρυγίας, μιας φανταστικής χώρας που θυμίζει τον δικό μας κόσμο. Είναι ένα νέο ελληνικό έργο του Γιάννη Αποσκίτη, που ασχολείται με το ζήτημα των fake news, τη μετα-αλήθεια και τους μηχανισμούς παραποίησης και ελέγχου της είδησης. Ουσιαστικά φωτίζει την παραφροσύνη στην οποία ακροβατούμε συνεχώς, έχοντας ως μοναδική βεβαιότητα την άγνοιά μας. Υπάρχει, όμως, μια κωμικότητα μέσα από την οποία προσεγγίζονται τα πιο εξωφρενικά και παράλογα περιστατικά, αυτά που εντέλει είναι απολύτως πραγματικά. Tο στοιχείο του εφήμερου είναι αυτό που μας επιτρέπει να γελάμε ακόμα και μπροστά στις μεγαλύτερες τραγωδίες της ζωής μας. Και είναι τελικά τόσο ανθρώπινο όλο αυτό, που θελήσαμε με κάποιο τρόπο να το μοιραστούμε. (Από 1 Δεκεμβρίου 2022) 

Σωτήρης Ρουμελιώτης - Δε Φάιναλ Θολούθιον

Σπουδάζοντας στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών στη Θεσσαλονίκη κόλλησα διάφορα μικρόβια: του σκηνοθέτη, του ηθοποιού, του σχεδιαστή θεατρικών φωτισμών, του δραματουργού και του θεατροπαιδαγωγού. Βαριά άρρωστος - τα κάνω όλα κι υποφέρω! Πέρα από την πλάκα, πάντως, δηλώνω πραγματικά τυχερός διότι έχω εξασκήσει όλες τις παραπάνω ιδιότητες.

Πυρήνας της σκηνοθετικής μου διερεύνησης είναι η συλλογική σκηνική αφήγηση και η αναζήτηση μιας «χειροποίητης» θεατρικότητας, με τα υλικά κατασκευής της παράστασης ορατά επί σκηνής. Επιδιώκω τη ρυθμική επικοινωνία όλων των σκηνικών παραγόντων και πειραματίζομαι με την ταυτόχρονη ανάμειξη διαφορετικών αφηγηματικών τεχνικών, υφολογικών στοιχείων και αισθητικών μορφών. Πιο απλά, πιστεύω ότι το θέατρο είναι οι άνθρωποι (θεατρίνοι και θεατές) και η ενέργεια τους και όχι τα ακριβά, εντυπωσιακά ντουβάρια. Μου αρέσουν οι παραστάσεις που μιλούν με «αισθήσεις» και όχι με μηνύματα. Θα ήθελα να φτιάχνω τέτοιες παραστάσεις με ανθρώπους που εκτιμώ και η δουλειά μας να καταφέρνει να αγγίζει και άλλους. Με τα πιο λατρεμένα μου πλάσματα έχουμε συστήσει την ομάδα Male di Luna (Αρρώστια του φεγγαριού) και θέλουμε να κάνουμε θεατρικό σουξέ.

Μου αρέσει ένα θέατρο «χειροποίητων συλλογικών ονείρων». Κάπου είχα ακούσει τον ορισμό «όνειρο είναι μια πραγματικότητα που ποτέ δεν συνέβη». Το θέατρο είναι ο κατεξοχήν τρόπος να κάνουμε τέτοιες πραγματικότητες να συμβούν. Όταν δημιουργούνται μπροστά μου με απλά, καθημερινά υλικά, με σώματα που πάλλονται και με ψυχικές δονήσεις τις οποίες η εγγύτητα του θεάτρου τις καθιστά σχεδόν ορατές, τότε συγκινούμαι πολύ. Και το πιο όμορφο είναι ότι μπορούμε να μοιραστούμε τέτοιες εναλλακτικές, ας πούμε, πραγματικότητες με άλλους, είτε είναι συνεργάτες είτε θεατές, να συζητήσουμε γι’ αυτές και, ιδανικά, να τις συσχετίσουμε με τις ζωές μας και να προβληματιστούμε.

Στην Πειραματική Σκηνή ετοιμάζω επανάσταση! Και κυριολεκτώ. Η παράσταση θα λέγεται Δε Φάιναλ Θολούθιον και βασίζεται σε σύγχρονα ελληνικά κείμενα του Κωστάκη Ανάν και του Suyako (a.k.a. Βασίλης Μαγουλιώτης). Αυτοί οι δύο - άσχετοι μεταξύ τους - τύποι έχουν γράψει κάτι τρελές ιστορίες νεοελληνικού παραλογισμού, γεμάτες χιούμορ, σουρεάλ καταστάσεις και στο βάθος… ευαισθησία∙ προσωπική και κοινωνική. Ένα κρίσιμο ζήτημα που διαπραγματεύονται αυτές οι ιστορίες είναι η επιτακτική ανάγκη των σημερινών ανθρώπων να αλλάξουν τη ζωή τους, να βρουν άμεσα μια λύση που θα φέρει τα πάνω κάτω, μια επανάσταση «εδώ και τώρα!» γιατί η ζωή τρέχει πιο γρήγορα από εμάς (;). Τα ρίχνουμε όλα αυτά πάνω στη σκηνή, βάζουμε και μερικά σούπερ συνεργατόνια, κουνάμε… και το κοκτέιλ θα κάνει ΜΠΑΜ σύντομα. (Από 27 Ιανουαρίου 2023)

Μάριο Μπανούσι – Goodbye, Lindita

Δύσκολο να αυτοσυστηθείς, ειδικά όταν δεν ξέρεις πώς να προσδιορίσεις τον εαυτό σου. Αποφοίτησα από τη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών το 2020. Θέλω να μπορώ, όμως, να ειμαι τα πάντα γιατί απολαμβάνω αρκετά πράγματα στο θέατρο, τη φωτογραφία, τα φώτα, τη σκηνογραφία, αλλά σίγουρα η σκηνοθεσία με ελκύει περισσότερο αφού με έναν τρόπο τα εμπεριέχει όλα. Αισθάνομαι περίεργα όταν λέω ότι «σκηνοθετώ». Μου αρέσει περισσότερο να λέω ότι «δημιουργώ», την βρίσκω πιο γοητευτική λέξη και πιο ελαφριά.

Αυτό το διάστημα συμμετέχω στα «Φώτα της πόλης», που ανεβάζει η Αμάλια Μπένετ στο Εθνικό Θέατρο, ενσαρκώνοντας μια γυναικεία φιγούρα-καρικατούρα, τη Δημαρχίνα. Μπορεί, όμως, να με έχεις δει και στο «Marcel Duchamp» των Nova Melancholia την περασμένη σεζόν, αλλά και στον κινηματογράφο, στα Μπάσταρδα, την ταινία του Νίκου Πάστρα που μόλις βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, και στο Dodo του Πάνου Κούτρα, στην τελευταία και ιδιαίτερα συμβολική σκηνή της ταινίας, με μια σκούπα στο χέρι…

Η «Ραγάδα», μια περφόρμανς για τη μητρότητα και τη δημιουργία, σε δική μου σύλληψη και σκηνοθεσία, παρουσιάστηκε την περασμένη άνοιξη στο πλαίσιο της έκθεσης σύγχρονης τέχνης Performance Rooms 2022 αλλά και σε έναν απρόβλεπτο χώρο στην Ηλιούπολη, στο Θέατρο στη Σάλα. Έχω κάνει, όμως, και μια μικρού μήκους ταινία, με τίτλο «Pranvera» (σημαίνει άνοιξη στα αλβανικά) που συμμετείχε στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στα Τίρανα. Με ενδιαφέρει πολύ ο κινηματογράφος και, μάλιστα, να δουλέψω με ερασιτέχνες ηθοποιούς, γιατί στις ομάδες θεάτρου όπου διδάσκω (μαζί με την Χρυσή Βιδαλάκη), βλέπω ότι υπάρχει πολύ καλό «ακατέργαστο» υλικό που θα μπορούσε να δώσει ενδιαφέρουσες ερμηνείες στο σινεμά.

Ένα χειροποίητο εικαστικό θεατρικό σύμπαν, που εμπνέεται από το βίωμα, από τα μικρά και μεγάλα που μας ταλανίζουν καθημερινά, είναι αυτό που προτείνω και γενικότερα με ενδιαφέρει. Να απολαμβάνω αλλά και να δημιουργώ παραστάσεις με εικαστική ατμόσφαιρα –στις οποίες τα πρόσωπα καταφεύγουν στον λόγο μόνο όταν είναι απαραίτητο–, χωρίς όμως να στερούνται συναισθήματος και προσωπικής εμπλοκής των συντελεστών. Είμαι μεγάλος θαυμαστής των Peeping Tom γιατί καταφέρνουν να δημιουργούν μοναδικές εικόνες επί σκηνής παρασύροντας τον θεατή στον κόσμο τους.

Το «Goodbye, Lindita» που ετοιμάζω για την Πειραματική Σκηνή βγαίνει μέσα από ένα δικό μου πένθος. Είναι προσωπικό, γιατί μόνο έτσι μπορώ να λειτουργώ προς το παρόν. Η παράσταση, αντλώντας υλικό από ταφικά έθιμα και παραδόσεις των βαλκανικών και άλλων χωρών, διηγείται την ιστορία μιας οικογένειας και το αποτύπωμα της απώλειας στους αγαπημένους ανθρώπους του νεκρού. Πώς λέμε αντίο σε έναν άνθρωπο; Τι θα πει αποχαιρετάω κάποιον; Πολλά προσπάθησαν να μας τα μάθουν από παιδιά, όχι όμως το πώς να αποχαιρετάμε κάποιον. Υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα από τον αποχαιρετισμό; Ίσως και να υπάρχει. (Από 23 Μαρτίου 2023)

Μαριλένα Κατρανίδου – YES, WE CAN'T

Σπούδασα στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Σημαντικοί σταθμοί στην πορεία μου αποτελούν οι συνεργασίες μου με τους Μιχαήλ Μαρμαρινό, Γιάννη Λεοντάρη, Κορίνα Βασιλειάδου και Γιώργο Σαπουντζή. Είμαι μέλος της θεατρικής ομάδας ΟΥΚ ΝΟΥΚ στην οποία οφείλω πολλά για την αγάπη μου στο θέατρο. 

Πρώτη προσωπική μου δουλειά, ήταν «Το ζήτημα της φαλακρής τραγουδίστριας - συμβαίνουν αυτά καμία φορά», μια πρωτότυπη σκηνική σύνθεση  βασισμένη στο έργο του Ιονέσκο, η οποία ταξίδεψε σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Δρέσδη. Τη φετινή χρονιά είχα τη χαρά να σκηνοθετήσω την παράσταση «Λατομείο θάλασσα» στα ορυχεία μαρμάρου «Κουμελά» της Τήνου, στο πλαίσιο του Residency Kinono Tinos Art Gathering 2022 με τον συνθέτη Ανδρέα Λεβισιανό, την Δήμητρα Κάνδια και μια ομάδα εξαιρετικών μουσικών και χορευτών. Ήταν πρώτη φορά που συνέβει κάτι τέτοιο σε εκείνον τον χώρο. Αυτή την περίοδο σκηνοθετώ στο Ωδείο Αθηνών τη διπλωματική εργασία του τελευταίου έτους και σε συνεργασία με την Ελένη Ευθυμίου και μια ομάδα καλλιτεχνών βρίσκομαι στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στη Βόρεια Εύβοια, όπου θα δημιουργήσουμε μια παράσταση με κατοίκους της περιοχής.

Περπατάω πολύ και ανακαλύπτω πτυχές αυτής της πόλης, παρατηρώ και γοητεύομαι από τους ανθρώπους –ειδικά όταν αισθάνονται ότι δεν τους βλέπει κανείς. Προσπαθώ να συμβιβαστώ με το γεγονός ότι δεν μπορώ να βρίσκομαι σε τουλάχιστον τρία μέρη ταυτόχρονα και ασχολούμαι με τον πηλό δημιουργώντας μικρές ανθρώπινες μορφές που ταιριάζουν στις καμπύλες του χεριού μου.

Με ενδιαφέρει το θέατρο που υπηρετεί το παρόν, με ανθρώπους μπροστά στα μάτια σου να σε κοιτάζουν και να τους κοιτάζεις. Το θέατρο που είναι ειλικρινές και δημιουργεί ρωγμές στα πρόσωπα αποκαλύπτοντάς τα. Το θέατρο στο οποίο οι λέξεις βρίσκονται εκεί για να συστήσουν ξανά τα νοήματα τους. Το θέατρο που επιτρέπει στα επί σκηνής πρόσωπα να διατηρούν το μυστήριο τους. Το θέατρο που αναγνωρίζει την αξία της κυριολεκτικής δράσης. Το θέατρο που σου αλλάζει την αίσθηση του χρόνου και για λίγο δεν ξέρεις ποιος είσαι και ποιος έχει δίκιο. Το θέατρο που, όταν πεθαίνει ο πρωταγωνιστής, τρομάζεις παρόλο που ήξερες ότι θα έρθει η στιγμή του τέλους του. Το θέατρο που όλα είναι πιθανά να γίνουν άλλα τελικά γίνονται τα απολύτως αναγκαία. Το θέατρο που γελάς ενώ στην πραγματικότητα θα ήθελες να κλάψεις. Το θέατρο που σε μεταφέρει εκεί που ακόμα η ιστορία συμβαίνει αλλάζοντας την αντίληψη του χρόνου. Το θέατρο που μετά από μέρες, μήνες, χρόνια αφήνει ως ανάμνησή του μια ακαθόριστη αίσθηση χαμόγελου.

Το «YES, WE CAN’T» αποτελεί μια πρωτότυπη σκηνική σύνθεση με εκκίνηση το βιβλίο του φιλοσόφου Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν «Η κοινωνία της κόπωσης». Είναι πρώτη φορά που καταπιάνομαι με μια θεματική τόσο επίκαιρη και αναγνωρίσιμη: την κούραση ως αντίσταση στη ροή του χρόνου, ως σημάδι ζωής, φθαρτότητας, πραγματικής παρουσίας σ’ ένα κοινό παρόν. Η ανάγκη μου γι’ αυτή την παράσταση ξεκινάει κάποια χρόνια πριν, τότε που η κούραση συσσωρευόταν, αόρατη. Κάτι χάθηκε καθοδόν, κάπου μπερδευτήκαμε και χάσαμε τον στόχο. 

Έξι πρόσωπα, πέντε ηθοποιοί και ένας μουσικός, διερευνούν τι τους συμβαίνει όταν η έννοια του «μπορώ» αντικαθίσταται από την έννοια του «πρέπει». Μια βιτρίνα κουρασμένων σωμάτων –άγνωστο αν στέκονται επειδή έχουν τη δύναμη ή αν ισορροπούν πριν την πτώση–, κινούμενη απ’ τον αυτοματισμό προς τον αυθορμητισμό. Υπάρχει κάποια στιγμή που το ποτήρι ξεχειλίζει και μόλις αυτό συμβεί δεν υπάρχει επιστροφή. Έτσι και αυτά τα θεατρικά πρόσωπα θα βρεθούν αντιμέτωπα με μια συνειδητοποίηση που δεν τολμούν να παραδεχτούν ούτε στους εαυτούς τους. Ότι πλέον δεν μπορούν άλλο να συνεχίζουν να ζουν έτσι. Με εργαλείο το παιχνίδι, το νόημα του οποίου υπερβαίνει τις άμεσες ανάγκες της ζωής και αντιστέκεται σε κάθε ανάλυση προσδίδοντας νόημα στην ίδια την δράση, η παράσταση επιδιώκει μια ειλικρινή διερεύνηση του τι συμβαίνει από τη στιγμή της παραδοχής του τίτλου της και έπειτα. (Από 19 Μαΐου 2023)

INFO:
Θέατρο Rex, Πανεπιστημίου 48, 210 3301881, 210 3305074
Προπώληση εισιτηρίων: στα ταμεία του θεάτρου (Κτήριο Τσίλλερ & Θέατρο Rex) και στην Ticket Services (Πανεπιστημίου 39, στοά Πεσμαζόγλου), ticketservices.gr, 2107234567