Ιόλη Ανδρεάδη: «Ο Αρτώ είναι για μένα μια υπόθεση προσωπική»

Τρεις θεατρικές παραστάσεις διαδέχονται η µια την άλλη στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Κοινό σηµείο αναφοράς η ζωή και το έργο του επιδραστικότερου διανοητή και καλλιτέχνη του θεάτρου στον 20ό αιώνα, του Αντονέν Αρτώ. Το Artaud Trilogy είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πρότζεκτ που σκηνοθετεί η Ιόλη Ανδρεάδη και παρουσιάζεται 31 Οκτωβρίου, για περιορισµένο αριθµό παραστάσεων

Πώς προέκυψε η σύλληψη για την τριλογία «Αρτώ/Βαν Γκογκ», «Οικογένεια Τσέντσι», «Κόκκαλο»; Μιλήστε µας για την ιδέα σας.
Το «Artaud Trilogy» προέκυψε από τη µεγάλη επιθυµία µου να ξαναζήσουν οι δύο προηγούµενες, πολύ αγαπηµένες από κοινό και κριτικούς παραστάσεις που σκηνοθέτησα µε θέµα τον Αντονέν Αρτώ – το «Αρτώ/Βαν Γκογκ» (2015, Θέατρο Σηµείο) και η «Οικογένεια Τσέντσι» (2015-16, Ίδρυµα Μιχάλης Κακογιάννης) και να συνυπάρξουν, σε µια ενιαία βραδιά, µε το «Κόκκαλο», την παράσταση που παρουσιάστηκε πέρυσι στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης και αγαπήθηκε πολύ από πολλούς ανθρώπους που την είδαν και έγραψαν για αυτήν. Πέρα από θεµατική, η συγγένεια των τριών παραστάσεων είναι και πιο ουσιαστική, µε σκηνές ολόκληρες από τη µία παράσταση να σχολιάζονται στην άλλη, µε κοινές αναφορές από τη µια στην άλλη, και µια κοινή τρέλα που διέπει και τις τρεις, που φτιάχτηκαν από µια εσωτερική ανάγκη και όχι για να γίνουν αρεστές, αλλά περιέργως αγαπήθηκαν πολύ. Η ιδέα αυτή άρεσε πολύ στη Μαριάννα Κάλµπαρη στο Θέατρο Τέχνης, και έτσι της δόθηκε ο κατάλληλος χώρος για να υπάρξει.

Τι σας ιντρίγκαρε για να ασχοληθείτε µε την ιστορία και την προσωπικότητα του Αντονέν  Αρτώ;
Ο Αρτώ είναι για µένα µια υπόθεση προσωπική. Αλλά και ερευνητική, εδώ και χρόνια. Το βιβλίο µε τα Άπαντα του Αρτώ στα γαλλικά το έφερε από το Παρίσι η γιαγιά µου, η Φιλοµένη Ανδρεάδη, µέσα σε µια βαλίτσα, µαζί µε µερικά σπάνια υφάσµατα από εκείνα που αγόραζε για τον Οίκο Μόδας που διηύθυνε στη Θεσσαλονίκη, τον Οίκο Παξιµαδά. Το έκανε δώρο στον έφηβο τότε πατέρα µου, τον Γιάγκο Ανδρεάδη. Εκείνος, µε τη σειρά του, µου χάρισε το βιβλίο αυτό όταν ήµουν είκοσι χρονών, λέγοντάς µου πως µέσα κρύβονται θησαυροί. Όταν, στη συνέχεια, στη διάρκεια των σπουδών σκηνοθεσίας µου στη Βασιλική Ακαδηµία Δραµατικής Τέχνης (RADA) στο Λονδίνο, έψαχνα να βρω ένα θέµα για την παράσταση που θα παρουσίαζα για να αποφοιτήσω, ξεκίνησα να τον διαβάζω. Να διαβάζω για τον φλεγόµενο ηθοποιό, για την ανάγκη να είναι παρών ο άνθρωπος του θεάτρου πάνω στη σκηνή και έξω από αυτήν µε όλο του το σώµα, την καρδιά και το νευρικό του σύστηµα. Τον µελέτησα έπειτα για τη διδακτορική µου διατριβή πάνω στα Αναστενάρια, για τις τρεις αυτές παραστάσεις που συναποτελούν το «Artaud Trilogy», και για τη µεταδιδακτορική µου έρευνα.

Πώς επιδιώκετε να προσεγγίσετε τον χαρακτήρα του Αντονέν Αρτώ στο κείµενο και στην παράσταση «Αρτώ/Βαν Γκογκ»;
Θέλησα να δηµιουργήσω ένα έργο στο οποίο ο Αρτώ κρύβεται πίσω από ένα προσωπείο για να µιλήσει για τον εαυτό του. Αυτό του Βαν Γκογκ, τον οποίο ο Αρτώ θαύµαζε πολύ, και ταυτιζόταν µαζί του. Και οι δύο σπουδαίοι, και τους δύο «δεν τους κατάλαβαν» στην εποχή τους, ίσως γιατί ήταν αυτό που λέµε «µπροστά από την εποχή τους». Αυτό το στοιχείο, του ότι ο Αρτώ φανερώνεται, φανερώνει στοιχεία για τον εαυτό του ενώ κρύβει την ταυτότητά του εκπροσωπώντας έναν άλλο, εξερευνούµε µε τον σπουδαίο Αµερικανό ηθοποιό του Broadway, Gene Gillette, µε τον οποίο έχω την τύχη να συνεργάζοµαι και ο οποίος είναι και µεγάλος θαυµαστής του Αρτώ. Με τον Gene έχουµε πει πως εξερευνούµε σε αυτό το έργο τη σκηνική αναζήτηση ενός ειδώλου, µιας σκιάς, ενός αντικατοπτρισµού. Πώς δηλαδή µπορεί ένας άνθρωπος να µιλάει µόνος του επί σκηνής αλλά να µην είναι µόνος του; Να βρίσκεται σε διάλογο µε κάτι άλλο; Κάτι πέρα από τον εαυτό του; Μια σκιά, που τον ξεπερνά στο µέγεθος, αλλά αυτό τον ενδυναµώνει και δεν τον µειώνει.

Ποιες οι προκλήσεις που αντιµετωπίσατε καθώς κληθήκατε να προετοιµάσετε το πρότζεκτ Artaud Trilogy;
Η µόνη πρόκληση είναι οι άπειρες ώρες που, συσσωρευτικά, µαζεύονται για να υλοποιηθεί. Ευτυχώς δεν το κάνω µόνη µου, συνεργάζοµαι µε µια οµάδα ανθρώπων εξαιρετικά ικανή. Είµαι ευγνωµονών απέναντι στους συντελεστές και τους ηθοποιούς του δύσκολου αυτού πρότζεκτ για την αφοσίωσή τους στο όραµά µου. Αλλά, ξέρετε, είναι τόσο µεγάλη η χαρά, όταν το µόνο πρόβληµα είναι η πολλή δουλειά. Αυτό πάντα κάνει τα πράγµατα πολύ πιο εύκολα.

Υπάρχει κάποιο µήνυµα που θέλετε να περάσετε στο κοινό µέσα από αυτή την τριλογία;
Η τριλογία αυτή είναι πιο πολύ ένα µήνυµα πως µπορεί τα πράγµατα να µην πηγαίνουν όπως τα θέλουµε, στη ζωή και στην τέχνη, αλλά υπάρχει χώρος. Υπάρχει χώρος να ειπωθεί κάτι εκτός της διαφθοράς που µας περιβάλλει, και υπάρχουν άνθρωποι να το ακούσουν αυτό. Μπορεί να είναι λίγοι, αλλά υπάρχουν. Δεν πρέπει να τους ξεχνάµε. Είναι συνήθως το ίδιο παράξενοι, µοναχικοί και απογοητευµένοι µε εµάς. Αξίζει η προσπάθεια να τους γνωρίσουµε.

Τα κείµενά σας τα γράφετε µαζί µε τον Άρη Ασπρούλη. Θα ήθελα να µας µιλήσετε για τη διαδικασία της συγγραφής και τον τρόπο συνεργασίας σας.
Μετά από 14 θεατρικά έργα που έχουµε γράψει µε τον Άρη, αυτό που χαρακτηρίζει αυτή τη συνεργασία είναι η ελευθερία, η εµπιστοσύνη, ο σεβασµός και ο θαυµασµός του ενός στη δουλειά του άλλου. Έχουµε πει αρκετές φορές ότι δουλεύουµε ανταλλάσσοντας drafts, εκδοχές δηλαδή του κειµένου που ο καθένας µας όταν το παραδίδει στον άλλον το θεωρεί ολοκληρωµένο. Και εκείνος που το παραλαµβάνει έχει, ταυτόχρονα, την ελευθερία να επέµβει όπως θέλει για να το παραδώσει ξανά στον άλλον, επίσης ολοκληρωµένο. Αυτή η διαδικασία µας οδηγεί πάντα σε ένα πολύ ικανοποιητικό και για τους δύο αποτέλεσµα.

Ποια είναι τα µελλοντικά σας σχέδια;
Υπάρχουν στα σκαριά πολύ ωραία πρότζεκτ που θα πραγµατοποιηθούν την επόµενη χρονιά, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το σίγουρο είναι πως θα ήθελα να συνεχίσω να εργάζοµαι πάνω σε πράγµατα που µε αφορούν, γιατί είναι και ο µόνος τρόπος να αφορούν και κάποιον άλλον.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για το Artaud Trilogy στο City Guide της Athens Voice