Συνέντευξη: ο Βασίλης Μαυρογεωργίου για τους "Επιτρέποντες" του Μενάνδρου που σκηνοθετεί στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2022
Απόγευμα στο ανοικτό γήπεδο μπάσκετ της Σχολής Μωραϊτη και από το ξεκίνημα της πρόβας τα τζιτζίκια κάνουν πάρτι. «Σαν να βρισκόμαστε ήδη στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου» σχολιάζει γελώντας ο Βασίλης Μαυρογεωργίου, λίγο πριν το σκηνοθετικό του ντεμπούτο εκεί στις 22 και 23 Ιουλίου με το έργο ενός από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της Νέας Κωμωδίας. Ο Μένανδρος έγραψε τους Επιτρέποντες πριν από 2.500 χρόνια. «Κι όμως, τα θέματα που διαπραγματεύεται, οι χαρακτήρες και το πηγαίο χιούμορ του, είναι απόλυτα επίκαιρα και σύγχρονα» υπογραμμίζει ο συνομιλητής μου. «Καθημερινοί άνθρωποι μπλέκονται μεταξύ τους σε μια κωμική ιστορία που χτίζεται από παρεξηγήσεις, μπερδέματα και τυχαία γεγονότα».
Όλα ξεκινούν από έναν βιασμό που διαπράττεται, μέσα στο χορό και το μεθύσι, στη γιορτή της Αρτέμιδος και έχει ως αποτέλεσμα τη γέννηση ενός μωρού. Σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, το βρέφος αφήνεται στην τύχη του στο δάσος, μαζί με ένα δαχτυλίδι, αποδεικτικό της καταγωγής του. Εντωμεταξύ, όμως, οι γονείς του, Χαρίσιος και Παμφίλη, αγνοώντας την πρότερη επαφή τους, θα βρεθούν παντρεμένοι. Όταν ο νεαρός πατέρας μάθει για τον ερχομό του... πενταμηνήτικου θα εγκαταλείψει τη συζυγική εστία και θα το ρίξει στα γλέντια. «Μέσα από αυτό το παιχνίδι των συμπτώσεων, αναδεικνύονται και καυτηριάζονται ζητήματα σχετικά με τις σχέσεις των φύλων, τη θέση της γυναίκας, τις ταξικές διαφορές. Θέματα αιώνια και πανανθρώπινα, όπως η ελευθερία κι η εξουσία. Κι η τύχη που έχει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ζωής. Ή μήπως είναι οι άνθρωποι που “δημιουργούν” την τύχη τους; Είναι τρομακτικό να σκέφτεσαι ότι τα βασικά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα δεν έχουν λυθεί».
Οι Επιτρέποντες είναι από τις καλύτερα διατηρημένες κωμωδίες του Αθηναίου ποιητή. Μας την χάρισαν οι αιγυπτιακοί πάπυροι, που βρέθηκαν στα 1907 στα ερείπια της αρχαίας Αφροδιτόπολης, αν και στίχους της γνωρίζαμε κι από άλλες πηγές. Ο τίτλος παραπέμπει στη διαιτησία σχετικά με το παιδί και την «προίκα» του την οποία επιζητούν δύο δούλοι από έναν ηλικιωμένο περαστικό, που αποδεικνύεται τελικά παππούς του. «Ο Μένανδρος κόβει μια “φέτα ζωής” και μας παρουσιάζει τα ήθη της εποχής του για να σκεφτούμε πάνω σ’ αυτό. Μου αρέσει το θέατρο που γεννά ερωτηματικά και ενεργοποιεί στον θεατή μια διάθεση μετά να συζητήσει. Ένα καλό έργο μπορεί να ξυπνήσει διαφορετικές φωνές και αυτή είναι η επιτυχία του».
Χορεύοντας θα μπει στην ορχήστρα της Μικρής Επιδαύρου ο καλλίφωνος θίασος, στο σκηνικό της Θάλειας Μέλισσα που θα επιδιώξει να σχολιάσει τον χώρο με χρωματιστές γραμμές, σαν εικαστική εγκατάσταση. Τα κοστούμια, σε φανταχτερά ματ χρώματα, και οι κινήσεις προδίδουν αναφορές στην Commedia dell’ Arte, το θέατρο σκιών, αλλά και στα μάνγκα. «Ήθελα η παράσταση να κρύβει μέσα της την ανάγκη για ελευθερία, να αναδεικνύει το φως μέσα στους χαρακτήρες που κάτι το περιορίζει και θέλει να βγει προς τα έξω.Σκέφθηκα ότι αυτά τα τρία “υλικά” έχουν ως κοινό τη μεγέθυνση του ανθρώπινου σώματος. Μέσα από τη σκηνοθεσία η ανάγκη μου ήταν να φανεί μια ιστορική γραμμή του θεάτρου, ότι δηλαδή περνά μέσα από μια διαδρομή που έχει να κάνει πολύ με σωματικές και μουσικές φόρμες, με έντονη εκφραστικότητα. Και να φωτιστεί ότι αυτός ο συγγραφέας χαράζει μια πορεία που μετά επηρεάζει το θέατρο μέχρι να φτάσουμε στον ρεαλισμό».
Πολίτης μιας παρακμασμένης Αθήνας, «ο Μένανδρος μοιάζει φιλοσοφημένα ανεκτικός απέναντι στην ανθρώπινη πινακοθήκη του καιρού του» σημείωνε ο Γιάννης Βαρβέρης στην εισαγωγή της μετάφρασής του για παλιότερο ανέβασμα του έργου. Για τον Βασίλη Μαυρογεωργίου η αγάπη του ποιητή για τους ήρωές του είναι εμφανής. Κι όσο για τη δική μας εποχή; «Βλέπουμε παντού σημάδια ενός σύγχρονου συντηρητισμού ο οποίος στερεί ελευθερίες που έχουν διεκδικηθεί με αγώνες. Είναι συζητήσιμο το κατά πόσο η δικαιοσύνη πατά σε ισχυρούς πυλώνες ή κάνει κάθε φορά ό,τι θέλει. Το να είσαι αδέκαστος κριτής απέναντι σε έναν φτωχό και κακομοίρη ενώ μπορεί να είσαι ελαστικός σε κάποιον που είναι φίλος σου και ανήκει στην υψηλή κοινωνία, αυτό μπορεί να εξαγριώσει την κοινωνία, είναι πάρα πολύ επικίνδυνο».
Οι Επιτρέποντες ανεβαίνουν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2022ως μουσική κωμωδία και τα τραγούδια των Τζούλιας Διαμαντοπούλου και ο Νίκου Κυπουργού έρχονται να αναδείξουν τα νοήματα των προηγούμενων κάθε φορά σκηνών. Την μετάφραση/απόδοση υπογράφει ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Ποια είναι η φράση που ξεχωρίζει και συμπυκνώνει για τον ίδιο την ουσία του έργου; «Είναι ένας που λέγεται “του ανθρώπου ο χαρακτήρας”. Σε αυτόν άμα πιστέψεις, γίνεται αμέσως φύλακας άγγελός σου. Όταν την πλάτη του γυρίζεις μαραζώνει, γίνεται παλιοχαρακτήρας και τη ζωή σου καταστρέφει. Μα όσο τον φροντίζεις και του δίνεις σημασία, βελτιώνεται και όλα τα φτιάχνει ωραία. Αυτός είναι ο μοναδικός θεός που αξίζει να πιστεύεις».
22°
