«Άλκηστη» του Γιόχαν Σίμονς: Η Μαρία Παναγιωτοπούλου, διευθύντρια προβολής και επικοινωνίας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, γράφει για τις πρόβες της παράστασης
Στον πέμπτο όροφο του Schauspielhaus στο Μπόχουμ της Γερμανίας έχει στηθεί ένας αυτοσχέδιος καταυλισμός. Ο Ολλανδός σκηνοθέτης και διευθυντής του, Γιόχαν Σίμονς, δίνει οδηγίες στην ομάδα του, που αποτελείται από Γερμανούς και Ολλανδούς ηθοποιούς, τέσσερις λυρικές τραγουδίστριες κι έναν πιανίστα. Όλοι ανυπομονούν για την παράσταση στην Επίδαυρο και προσπαθούν να αντιληφθούν τη διαφορετικότητα του ανοιχτού, αρχαίου θεάτρου. Ο σκηνοθέτης συνεχώς τους διορθώνει το βλέμμα. Πρέπει να κοιτούν ψηλά και όχι ίσια, όπως θα έκαναν σε ένα κλειστό θέατρο. Στην αίθουσα υπάρχει ένα ταμπλό με φωτογραφίες και πληροφορίες για το αργολικό θέατρο και ένα σημείωμα που σκιαγραφεί τη διαδρομή.
@Jörg Brüggemann Ostkreuz
Τους κεντρικούς ρόλους υποδύονται σπουδαίοι ηθοποιοί με μεγάλη πείρα, αλλά και νεότεροι που δέχονται με σεβασμό τις οδηγίες τους. Στην πρόβα είναι όλοι ενεργοί, λένε τη γνώμη τους και ο Σίμονς ακούει. «Ξέρω ότι πολλοί σκηνοθέτες δεν δουλεύουν έτσι. Εγώ, όμως, έχω κερδίσει πολλά από τις απόψεις των ηθοποιών και των συντελεστών», μας λέει.
Ένας από τους νέους ηθοποιούς είναι ο Θάνατος – ένας σιωπηλός και σκοτεινός νεαρός που φορά μάσκα, φόρο τιμής στο παρελθόν. Ο Θάνατος τρεκλίζει, παραπατάει, σωματοποιεί τον δισταγμό του ίσως. «Το έργο θέτει πολλά ερωτήματα: Τι σημαίνει για τον καθένα ο θάνατος; Γιατί φοβόμαστε να πεθάνουμε; Τι σημαίνει αγαπάω; Τι είναι πιο σημαντικό: να αγαπάς ή να αγαπιέσαι; Τα ερωτήματα αυτά μας απασχόλησαν πολύ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Κι ο Ευριπίδης έχει την εξυπνάδα να μην δίνει απαντήσεις. Αφήνει τα ερωτήματα να αιωρούνται» αναφέρει για τη ματιά του στο έργο.
Λίγο πιο μετά, ο Άδμητος επιπλήττει τον πατέρα του, γιατί δεν δέχτηκε να θυσιαστεί γι’ αυτόν. Εκείνος τον κοιτά με απάθεια. Ο Άδμητος χάνει την ψυχραιμία του και τον πετά από την καρέκλα. Ο Σίμονς βλέπει αυτό το έργο του Ευριπίδη ως μια «προσωπογραφία για τον “λευκό άντρα” και τον τρόπο που συμπεριφέρεται στους άλλους. Μοιάζει καταρχήν γελοίος, αφού επιτρέπει στη γυναίκα του να θυσιαστεί γι’ αυτόν και στη συνέχεια της λέει “πώς θα ζήσω χωρίς εσένα;”. Αφού έχει γλιτώσει τον θάνατο και θρηνεί για την απώλεια της γυναίκας του, μοιάζει να αναρωτιέται “αν άξιζε τον κόπο να ζήσει”. Μπορεί και να θέλει να πεθάνει στο τέλος».
Σε μια άλλη σκηνή γίνεται ένα είδος κηδείας, με τις τραγουδίστριες να «ψάλλουν» τον θρήνο, τα παιδιά να κοιτούν αμήχανα και την τροφό να κρύβει το λυγμό της. Η Άλκηστη εμφανίζεται στην αρχή και στο τέλος του έργου. Παρ’ όλα αυτά το δράμα φέρει το όνομά της. Για τον Ολλανδό σπουδαίο σκηνοθέτη: «Όλα είναι μια αναφορά σε αυτήν. Η ίδια μιλά με τη σιωπή της. Είναι μια σιωπή όλο σημασία. Μια σιωπή εκκωφαντική».
Το σκηνικό θυμίζει νομαδικό καταυλισμό: μια απλώστρα με ρούχα, μια πλαστική πισίνα, λεκάνες με νερό, ένα αντίσκηνο, πιο κάτω ένα τροχόσπιτο. Όλα αυτά, και μία νεκροφόρα, θα βρίσκονται έξω από την ορχήστρα γιατί στο κέντρο της θα δεσπόζει μονάχα ένα εκκλησιαστικό όργανο. Ο ίδιος έχει σκεφθεί τον κόσμο της Άλκηστης σαν ένα νομαδικό σύνολο. Μάλιστα, η αρχική ιδέα για τον καταυλισμό του γεννήθηκε από τα σκιάχτρα που παλιά κυριαρχούσαν στις πεδιάδες της ολλανδικής επαρχίας.
Μετά την πρόβα μας λέει με έμφαση πως αυτή η παράσταση φτιάχτηκε για την Επίδαυρο, έναν τόπο με πολλαπλούς συμβολισμούς. Ενθουσιάζονται όταν τους αναφέρουμε πως υπήρξε τόπος ίασης. Θέλουν να ξεναγηθούν στο Ασκληπιείο και να μάθουν τα πάντα για την ιστορία του.
*Η Μαρία Παναγιωτοπούλου είναι διευθύντρια προβολής και επικοινωνίας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
16°
