«Ρεμπέτισσες του ντουνιά», μια περφόρμανς που κάνει χρήση της στοχαστικής φαντασίας

Ρεμπέτισσες, γυναίκες που δεν δηλώνουν μόνιμη διεύθυνση παρά περιπλανιούνται στα όρια της κανονικότητας, σε πολλά μήκη και πλάτη. Ένας άνδρας που δεν επιτελεί καμία από τις λειτουργίες του φύλου του. Ένας άνθρωπος που γεννά ένα ζώο. Ο θρήνος ενός περιπαθούς αγίου που διαρκεί μια ζωή. Μια γλώσσα που δεν αναγνωρίζει την κτητική αντωνυμία: «Εμείς δεν λέμε "σπίτι μου". Λέμε "εκεί όπου περιμένω"».

Αυτές είναι μερικές από τις ιστορίες που ανέπλασε και συνένωσε ο Μάριος Χατζηπροκοπίου
στην περφόρμανς του «Ρεμπέτισσες του ντουνιά» (31/3/2022, στο Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Ολύμπια) με συνοδεία μουσικού αυτοσχεδιασμού (Γιάννης Αναστασάκης) και live εικόνες (Ναταλία Μαντά). Η έκθεση «Ρεμπέτικο», στα πλαίσια της οποίας πραγματοποιήθηκε η παράσταση, γίνεται στα χέρια του Μ. Χατζηπροκοπίου πυροδοτικός άξονας και αφορμή για ένα επαναστατικό πάντρεμα πολιτικού και προσωπικού.

Ο γάμος αυτός δεν είναι από προξενιό, η σύλληψη του έργου δεν είναι στρατευμένη. Δεν προσβλέπει τόσο στο να καταδείξει μειονοτικά ζητήματα και δικαιώματα (queer ή άλλα), όσο, μάλλον, στο να αναδείξει τη λειτουργία αυτού που ο Καστοριάδης ονομάτισε «πρόταγμα της αυτονομίας» και «φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» και που, μετέπειτα, ο Π. Δόικος κατέδειξε ως στοχαστική φαντασία. Και οι δύο μιλούν για την αναγκαιότητα του να φαντασιωθούμε τον κόσμο που επιθυμούμε να υπάρξει, δηλαδή, να επιτρέψουμε την εισροή του ασυνείδητου και του παράλογου στον οραματισμό του μέλλοντος.

Με λίγα λόγια, η παράσταση στοχεύει σ’ ένα διακύβευμα που φαντάζει ακραίο, αλλά που χωρίς αυτό, η ζωή χάνει τους χυμούς της και αποξηραίνεται. Πιο συγκεκριμένα, πώς υπηρετεί κανείς μια προσωπική αλήθεια όταν όλες οι συμβάσεις συνωμοτούν για να την κρατήσουν αθέατη;

Αλλιώς, πώς γίνεται κανείς νομάς ανάμεσα σε κατηγορίες που δίχως αυτές η ζωή μοιάζει να μην έχει έρμα και να αποβαίνει αδιανόητη: το φύλο και η αναπαραγωγή, η εργασία και η ιδιοκτησία, το ανθρώπινο και το μη-ανθρώπινο, η λογική και ο παραλογισμός;

Μέσα στον περιρρέοντα συντηρητισμό της εποχής, ο Χατζηπροκοπίου οραματίζεται μια εναλλακτική οντολογία. Αρδεύει τα παραδείγματά του από την αμφιφυλία, την αλλογλωσσία, την ψυχοπαθολογία, τον σαμανισμό: όλα αυτά τα πεδία λειτουργούν έτσι που τα όρια μέσα από τα οποία μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο μας διασαλεύονται. Αυτό που προτείνεται είναι, βεβαίως, ένα σκάνδαλο: η άρση των ορίων που μας προσδιορίζουν σημαίνει την απώλεια της βεβαιότητας προς χάρη της αλήθειας.

Μία αλήθεια ναι μεν ρευστή και ανεξερεύνητη, αλλά παρόλα αυτά, διαχρονική και αστείρευτη, όπως υποδεικνύουν οι αναφορές του Μάριου Χατζηπροκοπίου σε άλλες εποχές και κουλτούρες: στην Κόστα Ρίκα, το Μεξικό, την Μεσοποταμία, τους Ινουίτ του Αρκτικού κύκλου... Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τα «δεδομένα» πλαίσια της ύπαρξης, αμφισβητούνται, και επανεπινοοούνται πέρα από προκαθορισμένα όρια. Οι νέες δυνατότητες έρχονται στο φως από τους ίδιους τους δρώντες, εν προκειμένω, αντρογυναίκες, σαλούς και «πρωτόγονους».

Οι ισορροπίες της ενσώματης μυθοπλασίας που παρακολουθήσαμε, ανάμεσα σε λόγο, ήχο και εικόνα καταφέρνουν να κερδίσουν το στοίχημα. Ίσως γιατί τις συνέχει η (όλο και μεγαλύτερη) ωρίμανση του performer. 

Info
Σύλληψη-κείμενα-περφόρμανς: Μάριος Χατζηπροκοπίου
Ηλεκτρική κιθάρα, μουσικός αυτοσχεδιασμός: Γιάννης Αναστασάκης
Live visuals: Ναταλία Μαντά
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Abraham Al Μedina
Επιστημονικός συνεργάτης: Μιχάλης Αλεξανδράτος