Αναζητώντας τον Φιλοκτήτη

Στον Φιλοκτήτη που σκηνοθετεί ο Κώστας Φιλίππογλου ο χορός ισορροπεί -κυριολεκτικά- πάνω σε δοκούς, στροβιλίζεται ανάμεσα στο χτες και το σήμερα, το κοινό καλό και το δίκαιο, την αυτοθυσία και την εκδίκηση. Μιλήσαμε με τους ηθοποιούς του χορού που, «δασκαλεμένοι» στην κίνηση από τη Φρόσω Κορρού, υποδύονται τους Αχαιούς ναύτες που ακολουθούν τον Οδυσσέα (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) και τον Νεοπτόλεμο (Αιμίλιος Χειλάκης) στην αναζήτηση του Φιλοκτήτη (Μιχαήλ Μαρμαρινός) την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.

Γιάννης Γιαννούλης

Αν ήμουν ο Φιλοκτήτης, δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορούσα να συγχωρήσω την εγκατάλειψη, την προδοσία και τον δεκαετή αποκλεισμό μου σε ένα ερημονήσι. Συγχωρείς και αναθεωρείς (ίσως) όταν τουλάχιστον έχεις ακούσει μια ειλικρινή συγνώμη. Ο Φιλοκτήτης όχι μόνο δεν την άκουσε, αλλά εξαπατήθηκε για δεύτερη φορά.

Έλληνες ή Τρώες; Επειδή μάλλον ο πόλεμος της Τροίας έγινε για στρατηγικούς, γεωγραφικούς και πολιτικούς λόγους είμαι υπέρ του αμυνόμενου.

Ο Ερμής, μαντατοφόρος και φτεροπόδαρος είναι ο αγαπημένος μου από τους Θεούς των αρχαίων Ελλήνων.

Τα παιδικά μου χρόνια. Η γειτονιά μου. Η δουλειά μου. Η γιαγιά μου. Αυτό είναι πατρίδα μου.

Τι κρατάω από τον κατά Φιλίππογλου Φιλοκτήτη; Ο χορός της Φρόσως και του Κώστα με έκανε κομμάτι ενός πίνακα ζωγραφικής που αναπνέει.

Από το λόγο του Σοφοκλή μου έμεινε αυτή η φράση: «Όλα όσα πέρασα δεν με πονάνε πια. Ημέρεψαν με τον καιρό και δεν δαγκώνουν. Αυτά που βλέπω να έρχονται φοβάμαι, γιατί όσοι γεννούν συμφορές, συμφορές ανατρέφουν».

Τάσος Δημητρόπουλος

Αν ήμουν ο Φιλοκτήτης, θα πήγαινα στην Τροία να γιατρέψω την πληγή μου και μετά θα έκοβα τα γεννητικά όργανα του Μενέλαου και θα τον ανάγκαζα να τα φάει, θα προσέφερα τον Αγαμέμνονα στους Τρώες κι έπειτα θα ταξίδευα με τον Οδυσσέα αιχμάλωτο μέχρι να ανακαλύψω ένα νησί που βρίσκεται στη Βραζιλία, γεμάτο ζωή: τέσσερα δηλητηριώδη φίδια ανά τετραγωνικό μέτρο. Εκεί θα του κάρφωνα ένα βέλος στο πόδι και θα τον περιέλουζα με τα κόπρανα μου. Οι φωνές του και η δυσοσμία του δυστυχώς θα έκαναν αδύνατη την επιστροφή του με το καράβι μου. Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε θυσίες και σπονδές για να έχουμε ασφαλή επιστροφή κι έτσι θα αναγκαζόμουν να τον εγκαταλείψω.

Αγαπημένος Αρχαίος Έλληνας Θεός; Ίσως ο Διόνυσος.

Πατρίδα είναι τα μέρη εκείνα που λησμονώ.

Τα δάνεια του θεάτρου από άλλες τέχνες και πως το φαίνεσθαι του σώματος του χορού φλερτάρει με το είναι των ηρώων, είναι αυτό που κράτησα από τη σκηνοθεσία του Κώστα και την κινησιολογία της Φρόσως.

«Όταν δε ζεις τη δυστυχία, να σκέφτεσαι πως πάντα υπάρχει, κι όταν είσαι ευτυχισμένος, να προσέχεις ∙ όλα μπορεί ν' αλλάξουν σε μια μέρα». Αυτή τη φράση θα θυμάμαι από τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή.

Κώστας Κορωναίος

Αν θυμάμαι καλά στα χρόνια του σχολείου ήμουν με τον Οδυσσέα από τη μια και τον Έκτορα από την άλλη πλευρά. Δεν πολυσκοτιζόμουν για τα στρατόπεδα. Και είχα στεναχωρηθεί πολύ που έφυγε τόσο νωρίς ο Έκτορας από το προσκήνιο!

Δεν είχα προτιμήσεις ανάμεσα στο δωδεκάθεο. Η μνήμη μου άλλωστε έχει επιτρέψει μόνο στους ανθρώπινους ήρωες του Τρωικού πολέμου να μείνουν παρόντες! Από τότε θυμάμαι όταν στο σχολείο αναλύαμε Ιλιάδα - Οδύσσεια θεωρούσα την παρουσία των θεών ένα ποιητικό στοιχείο που το έβαλε -ποιος άλλος;- ο ποιητής! Όμως έμενα μου ήταν τρομερά αδιάφορο αυτό ... με ενδιέφερε η απτή πραγματικότητα. Η περιπέτεια!

Πατρίδα είναι οι αγαπημένοι μου άνθρωποι. Οικογένεια, φίλοι, έρωτες παλιοί, καλοί συνεργάτες κλπ...και αν γι' αυτούς είναι κάτι πιο συγκεκριμένο η "πατρίδα", αν χρειαστεί, θα το μάθω και θα γίνει και για 'μενα το ίδιο. Στο θέμα της πατρίδας ετεροπροσδιορίζομαι. Και ευτυχώς έχω αγαπημένους και εκτός της ελληνικής υπηκοότητας!

«...Ελεύθεροι άνθρωποι σου λέει! Δούλοι κυλήσαμε σ' αυτόν τον κόσμο. Δούλοι», λέει ο Φιλοκτήτης (σιχτιρίζοντας). Αυτό κρατάω από την τραγωδία του Σοφοκλή.

Δημήτρης Κουρούμπαλης

Αν ήμουν ο Φιλοκτήτης, θα έγραφα. Για να μην τρελαθώ.

Στον Τρωικό πόλεμο, στην επίθεση των Τρώων στα καράβια των Αχαιών ήμουν με τους Τρώες, στην επέλαση του Αχιλλέα με τα καινούργια του όπλα, με τους Έλληνες.

Από τους αρχαίους Έλληνες Θεούς ίσως έχω συγγένεια με τον Διόνυσο, αλλά προτιμώ την Εστία.

Τι είναι πατρίδα; Μην είν’ οι κάμποι, μην είναι τα ψηλά βουνά; Μην είν' το πλοίο μας δεμένο στη στεριά;

Η συμμετοχή μου στον χορό του Φιλοκτήτη με έμαθε ότι οι αντροπαρέες έχουν τρελό γέλιο.

Γιώργος Παπανδρέου

Στον Τρωικό πόλεμο, σε οποιονδήποτε πόλεμο, δεν είμαι με τον πόλεμο, δεν είμαι με κανέναν. Είμαι εναντίον του πολέμου.

Ο Σωκράτης έλεγε ότι όταν σε ρωτούν αν είσαι Αθηναίος πολίτης ή Κορίνθιος πολίτης, θα έπρεπε να απαντάς ότι είσαι πολίτης του κόσμου. Αυτό περί πατρίδας.

Δε θα ‘θελα να φανώ αλαζόνας, αλλά ο αγαπημένος μου Έλληνας Θεός είναι ο Δίας. Αυτός ο θεός συγκεντρώνει για μένα τα περισσότερα θετικά χαρακτηριστικά. Θα ‘θελα, όπως κι εκείνος ό,τι καλό βλέπω, να το έχω, να το κάνω δικό μου.

Η συμμετοχή μου σε αυτήν την παράσταση με έμαθε να φαντάζομαι και να ονειρεύομαι. Μου άνοιξε τα σύνορα της φαντασίας μου.

Ο Πόλεμος χορταίνει με καλούς οι άθλιοι τον βαρυστομαχιάζουν. Αν αυτή τη φράση του Σοφοκλή τη φέρουμε στο σήμερα, βλέπεις πως ισχύει. Και σήμερα γίνεται ένας πόλεμος γύρω μας, στην κοινωνία μας. Και παρατηρώ πως η κοινωνία τρώει τα καλά της παιδιά κι αφήνει να προχωρούν άτομα που ίσως να μην αξίζουν και τόσο.

Κρις Ραντάνοφ

Αν ήμουν ο Φιλοκτήτης, νομίζω ότι θα αντιδρούσα ακριβώς το ίδιο όπως και ο ήρωας του Σοφοκλή. Γιατί όταν νιώσεις την προδοσία από τους συμμάχους σου πως μπορείς μετά να τους εμπιστευτείς; Θα έπρεπε να εμφανιστεί μία θεία δύναμη για να μπορέσω να πορευτώ ξανά μαζί με τους ανθρώπους που με πρόδωσαν.

Ο αγαπημένος μου αρχαίος Έλληνας Θεός μάλλον είναι ο Απόλλωνας γιατί είναι θεός της μαντικής τέχνης, της μουσικής και του χορού, της ηθικής τάξης και της λογικής και το ζώο που είναι αφιερωμένο σ’ αυτόν είναι ο λύκος. Ο λύκος είναι ο κυνηγός που θαυμάζω.

Για μένα προσωπικά πατρίδα είναι τα μάτια της μητέρας μου, το στήριγμα τον αγαπημένων μου ανθρώπων, οι αναμνήσεις και οι εμπειρίες μου είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες. Πότε δεν έμπαιναν σε σύνορα αυτά.

Στην παράσταση αυτή ο Χορός αφενός είναι το τέταρτο πρόσωπο του έργου, αφετέρου δημιουργεί και μεταμορφώνει το τοπίο και μεγεθύνει τα συναισθήματα των ηρώων. Με λίγα λόγια είναι αρκετά σωματικός Χορός από διαφορετικές προσωπικότητες που συμμετέχουν χωρίς να παίρνουν θέση. Λειτουργεί ακριβώς όπως οι θεατές.

Γιώργος Ρουστέμης

Στον Τρωικό πόλεμο, μικρός, ήμουν με τους Αχαιούς, μεγαλώνοντας και συνειδητοποιώντας πράγματα και καταστάσεις αυτό άλλαξε. Θα έλεγα ότι είμαι με αυτό που συμβολίζει ο Έκτορας, ο οποίος πολέμησε και πέθανε όχι για να δοξαστεί, αλλά για να προστατεύσει.

Με εκνεύριζε που οι πράξεις των Θεών δεν επέφεραν σημαντικές συνέπειες για τους ίδιους. Γι’ αυτό θαύμαζα περισσότερο θνητούς με θεϊκά "γονίδια" όπως ο Ηρακλής, ο Αχιλλέας, οι Διόσκουροι…

Πατρίδα είναι όσα αγαπάς και θες να ζεις μαζί τους, άνθρωποι, τόποι, αναμνήσεις. Όλα αυτά τα οποία θα προσπαθούσες πάση θυσία να κρατήσεις δίπλα σου, στην καρδιά και την ψυχή σου.

Από το Φιλοκτήτη του Σοφοκλή κρατάω τη φράση που λέει ο Ημίθεος Ηρακλής στο τέλος: ότι και αυτός πόνεσε και υπέφερε κόπους ένα σωρό μέχρι να φτάσει την αθάνατη αρετή. Γιατί μου υπενθυμίζει ότι ένας άνθρωπος, όσο ικανός και χαρισματικός κι αν είναι, θα χρειαστεί να παλέψει και να υπομείνει για να κατορθώσει όσα μπορεί.

Info: μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας, σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου, σκηνικά-κοστούμια: Κenny MacLellan (Κέννυ Μακλέλλαν), επιμέλεια κίνησης: Φρόσω Κορρού, πρωτότυπη μουσική: Lost Bodies, σχεδιασμός φωτισμών: Nίκος Βλασόπουλος, βοηθός σκηνοθέτη: Εριφύλη Στεφανίδου.

Προπώληση Εκδοτήρια Ελληνικού Φεστιβάλ, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, 210 3272000.