Εθνικό Θέατρο, το κλείσιμο ενός κύκλου

Κι έτσι, αθόρυβα και στη μέση της σεζόν, ένας κύκλος ολοκληρώθηκε στο Εθνικό Θέατρο κι ένας νέος μόλις αρχίζει! Γιατί η παράσταση «Τρωίλος και Χρυσηίδα» που παρουσιάζεται εδώ και λίγες μέρες στη σκηνή «Ελένη Παπαδάκη» στο REX ολοκληρώνει τα έργα και τις σκηνοθεσίες που είχε επιλέξει και εντάξει στο ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου η μεταβατική καλλιτεχνική διευθύντριά του, Έρι Κύργια.

Οι παραστάσεις που θ’ ακολουθήσουν από εδώ και πέρα, αρχής γενομένης από το έργο του Νικολάι Έρντμαν «Αυτόχειρ» σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, που θα κάνει πρεμιέρα στις 23 Μαρτίου, είναι οι επιλογές του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Γιάννη Μόσχου.

Είναι λοιπόν η αφορμή για έναν μίνι απολογισμό μιας μεταβατικής θητείας, στη διάρκεια της οποίας η Έρι Κύργια είχε να διαχειριστεί μία από τις πιο σοβαρές κρίσεις γοήτρου του Εθνικού Θεάτρου -με αφορμή την υπόθεση Λιγνάδη- αλλά και να κουμαντάρει αυτόν τον τεράστιο, πολυεπίπεδο και πολυπρόσωπο οργανισμό. Που έχει πολλά σκέλη, με κυριότερα, το διοικητικό και το καλλιτεχνικό (βαρύ φορτίο, οπωσδήποτε, για κάθε καλλιτεχνικό διευθυντή και ίσως κάποια στιγμή το υπουργείο Πολιτισμού θα πρέπει να δει τη θεσμοθέτηση καλλιτεχνικού και διοικητικού διευθυντή). Η Έρι Κύργια, γνωρίζοντας εδώ και χρόνια αυτόν τον τεράστιο οργανισμό, ανταποκρίθηκε με ψυχραιμία, επάρκεια και ήθος στη ξαφνική δίνη του πρώτου θεάτρου της χώρας και διαχειρίστηκε χωρίς αναταράξεις το διοικητικό σκέλος του Εθνικού, αλλά και τις δυσκολίες που η πανδημία επέβαλε σε όλα τα θέατρα -και στο  Εθνικό. Έτσι καμία από τις παραστάσεις από τον σχεδιασμό του προκατόχου της δεν ακυρώθηκε, έστω κι αν αρκετές τις είδαμε, την περσινή σεζόν σε live streaming, όχι με δική της ευθύνη ασφαλώς. Πάντως σε μια δύσκολη για το θέατρο περίοδο, το Εθνικό Θέατρο έκανε παραγωγές και έγινε επαγγελματική στέγη για αρκετούς ανθρώπους της θεατρικής διαδικασίας. Δεν γνωρίζω για ποιους λόγους κάποιες από τις παραστάσεις που είδαμε μόνο σε live streaming δεν συνεχίστηκαν τη φετινή σεζόν, ενώ βρήκαν στέγη σε ιδιωτικά θέατρα («Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου» στο θέατρο «Πορεία» και ο «Γυάλινος κόσμος» στο θέατρο «Αλκυονίς»).

Κι αν στη διοικητική διαχείριση το πρόσημο είναι θετικότατο, δεν ισχύει το ίδιο και για το φετινό ρεπερτόριο, το οποίο, μέχρι και την παράσταση «Τρωίλος και Χρυσηίδα», ήταν επιλογές της Έρις Κύργια. Εξαίρεση απότελούν η «Φάρμα των ζώων» του Τζωρτζ Όργουελ σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη και το «Πονηρό πνεύμα» του Νόελ Κάουαρντ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, που υπήρχαν στον προγενέστερο σχεδιασμό.

Ως η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια στο Εθνικό Θέατρο, έστω και γι’ αυτό το μικρό διάστημα, η Έρι Κύργια έδωσε ώθηση και χώρο και σε αρκετές από τις γυναίκες σκηνοθέτιδες και τους εμπιστεύτηκε μάλιστα τις κεντρικές σκηνές του Εθνικού.

Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα συνολικά δεν δικαίωσε τις προσδοκίες της: 

Η Ελένη Ευθυμίου δεν μπόρεσε να κάνει ελκτική στο σημερινό κοινό την ιστορία της «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα που ως παράσταση περιορίστηκε στην ηθογραφική διάσταση του έργου· η Μαρία Μαγκανάρη προσπάθησε να ανανεώσει θεατρικά τον «Ματωμένο Γάμο» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, αλλά μάλλον την ξεπέρασε το δέος προς το κείμενο. Αν και στα ατού της παράστασης ήταν η πολύ καλή νέα μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου και κάποιες καλές ερμηνείες (με πρώτη της Μαρίας Κεχαγιόγλου), στο τελικό αποτέλεσμα φάνηκε να μην υπάρχει άξονας και κατεύθυνση· η Μαρία Πανουργιά, που σκηνοθετεί το έργο του Σαίξπηρ «Τρωίλος και Χρυσηίδα», δεν μπόρεσε να μεταδώσει στο κοινό καμία πτυχή του σκεπτικού με το οποίο έστησε την παράσταση, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των ηθοποιών της, ενώ δεν έφτασε στην πλατεία ούτε το έργο του Σαίξπηρ ούτε η θαυμάσια μετάφραση του Νίκου Χατζόπουλου.

Όσο για τον Τάκη Τζαμαργιά διαχειρίστηκε θεατρικά με vecchio τρόπο το μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη «Αιολική γη», παράσταση που εντάσσεται στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Από τις φετινές παραστάσεις του Εθνικού που δεν είδα, άρα δεν έχω γνώμη, ήταν το «Λεωφορείον ο πόθος» σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου.

Το Εθνικό Θέατρο ανοίγει τον νέο του κύκλο, με την ευθύνη της διαχείρισης να περνάει, στην πλήρη μορφή της, διοικητική και καλλιτεχνική, στα χέρια του Γιάννη Μόσχου. Το επόμενο διάστημα ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θα ανακοινώσει το ρεπερτόριο που έχει ετοιμάσει τόσο για το καλοκαίρι -με τον Γιάννη Καλαβριανό και τον Αργύρη Ξάφη να υπογράφουν σκηνοθετικά τις δύο παραστάσεις του Εθνικού-, όσο και για τον επόμενο χειμώνα, αλλά θα δούμε το σκεπτικό και το όραμά του για το πρώτο θέατρο της χώρας. Σ’ αυτό το όραμα εντάσσεται, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η επαναλειτουργία της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού, με νέους σκηνοθέτες να αναλαμβάνουν, υπό μορφή σκυταλοδρομίας, την ευθύνη της.