Ίβο βαν Χόβε: Ο «Γυάλινος κόσμος» αφορά την επιβίωση

Ένα σπίτι υπόγειο, χωρίς παράθυρα, αποσυνδεδεμένο από τον έξω κόσμο, όπως και το σύμπαν των εύθραυστων ενοίκων του. Εδώ, στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, θα ανασάνουν τον λόγο του Τενεσί Ουίλιαμς η Ιζαμπέλ Ιπέρ, η Ζυστίν Μπασλέ, ο Σιρίλ Γκεΐ και ο Αντουάν Ρενάρτζ στις 13 και 14/11, σε δύο παραστάσεις που έγιναν sold-out ούτε ώρα αφότου ξεκίνησε η προπώληση των εισιτηρίων τους. Θα κρύψουν τις ουλές και τα μυστικά τους, θα φωνάξουν τα όνειρά τους, θα αγωνιστούν για να ζήσουν. Γιατί για τον περιζήτητο σκηνοθέτη Ίβο βαν Χόβε που τους καθοδηγεί επί σκηνής «“Ο Γυάλινος κόσμος” είναι ένα έργο για ανθρώπους που είναι εύθραυστοι, ευάλωτοι, δεν έχουν χρήματα και προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα. Μας αφορά γιατί έχει να κάνει με την επιβίωση σε έναν σκληρό κόσμο όπου υπάρχουν πολλοί άνθρωποι ακόμα σε αυτή την κατάσταση. Δείχνει, επίσης, ότι μπορείς να επιβιώσεις μέσω της φαντασίας, φτιάχνοντας ιστορίες στο μυαλό σου».

Καταφεύγοντας στις αναμνήσεις από ένα παρελθόν ευμάρειας σε μια φυτεία του αμερικανικού νότου αντιμετωπίζει τις τωρινές της δυσκολίες η Αμάντα, η μητέρα της οικογένειας Γουίνγκφιλντ που υποδύεται η Ιζαμπέλ Ιπέρ. Η συνεσταλμένη κόρη της Λώρα αφιερώνει ατέλειωτες ώρες στα γυάλινα ζωάκια της, ενώ ο γιος της Τομ, που τους συντηρεί δουλεύοντας σε ένα εργοστάσιο παπουτσιών, βλέπει τα όνειρά του να συνθλίβονται και δραπετεύει τις νύχτες στους δρόμους - μια επιλογή την οποία ο Βέλγος σκηνοθέτης «διαβάζει» ως ένδειξη ομοφυλοφιλικού προσανατολισμού του ήρωα.

Έχοντας σκηνοθετήσει τη δεκαετία του ’90 το «Λεωφορείον ο πόθος» «που είχε να κάνει με την αρρενωπότητα και την ανδρική βαναυσότητα», ο βαν Χόβε είδε στον «Γυάλινο κόσμο» την άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. «Αυτό το έργο πάντα με περίμενε αλλά δεν έβρισκα τις κατάλληλες συνθήκες, τους  ανθρώπους για να το ανεβάσω», μου λέει. Ώσπου αποφάσισε να το προτείνει στην Γαλλίδα σταρ, που απάντησε αμέσως θετικά. «Είναι υπέροχο να δουλεύεις μαζί της. Αφοσιωμένη και ανοιχτή σε ό,τι της πρότεινα, μια πραγματική ηθοποιός με την έννοια ότι επιζητεί την περιπέτεια στη σκηνή. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι μπορεί με δεξιοτεχνία να κάνει το πέρασμα από το ένα συναίσθημα στο άλλο».

Μου περιγράφει την κουζίνα της Αμάντα, όπου περνά τη μέρα της και καμιά φορά τραγουδά και αποκαλύπτει πως χρησιμοποιεί πολύ τη μουσική στην παράσταση, «κυρίως γαλλικά chanson (το “L’ aigle noir” της Barbara, το “La mer”) με ένα πιο συναισθηματικό τρόπο, όχι διανοητικά». Η μουσική υπογραμμίζει και την εισαγωγή μιας καινούργιας ατμόσφαιρας στην εναλλαγή των σκηνών που, επιπλέον, ενεργοποιείται μέσα από έντονα cut και ανεβοκατεβάσματα της αυλαίας.

Ένα τέτοιο πέρασμα στον κόσμο των Γουίνγκφιλντ θα σημάνει και η επίσκεψη του Τζιμ, ενός φιλόδοξου συναδέλφου του Τομ που αναπολεί τα εξιδανικευμένα γυμνασιακά του χρόνια και σπουδάζει προσδοκώντας σε ένα καλύτερο αύριο. Γιατί αλήθεια επίλεξε έναν μαύρο ηθοποιό για το ρόλο με δεδομένη την εποχή και το υπόβαθρο του έργου; «Ήταν ξεκάθαρο για μένα ότι πρέπει να είναι μαύρος γιατί ο Τζιμ έρχεται από τον έξω κόσμο, είναι ο μόνος “ξένος” σε αυτό το πλαίσιο, ένα εντελώς καινούργιο πρόσωπο στον κόσμο που ζουν αυτοί οι άνθρωποι» διευκρινίζει. Το έργο διαδραματίζεται τη δεκαετία του ’30, κατά τη άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη και για τον βαν Χόβε τόσο ο Ουίλιαμς ως συγγραφέας όσο και ο ήρωάς του, Τομ, που ελπίζει να ασχοληθεί με τη συγγραφή, έχουν σαφή συνείδηση του ιστορικού φαινομένου.

Γράφοντας για τον «Γυάλινο κόσμο», ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Τόνι Κούσνερ επισημαίνει τη μεγάλη ισχύ που έχει η έντονη ευθραυστότητα των ηρώων τονίζοντας ότι ο Ουίλιαμς γνώριζε «τη φυλή των όντων που βρίσκονται σε διαρκή φυγή» και ήθελε να γίνει η φωνή τους. Ως καλλιτέχνης, αλήθεια, ο συνομιλητής μου σε ποιους θέλει να δώσει φωνή μέσα από τη δουλειά του; «Σε ανθρώπους που ζουν σε μυστικούς κόσμους, που δεν μπορούν να είναι όλη την ώρα ο εαυτός τους», ήρθε η απάντησή του εμφατική.

INFO:

«Γυάλινος κόσμος», του Τενεσί Ουίλιαμς

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, www.onassis.org 

13 & 14/11