«Πόσο κοστίζει να ζεις» του Θωμά Μοσχόπουλου στο θέατρο Πόρτα

Μια τρυφερή μπαλάντα που μιλάει για την αγάπη υποδέχεται τους θεατές στο θέατρο «Πόρτα» κι ένας νέος άνθρωπος (Μελαχρινός Βελέντζας) κάθεται στο σκαμπό ενός μπαρ στο Μπρούκλιν και μιλάει με τον μπάρμαν, έτσι όπως συνομιλούν όσοι θέλουν κάπου να τα πουν. Μία παρέα «αγορασμένη», αφού ο νέος άντρας κερνάει τον συνομιλητή του. Είναι πρώην αλκοολικός, 12 χρόνια καθαρός, οδηγός νταλίκας σε ανεργία, κρατάει στα χέρια του  ένα ποτήρι με ανθρακούχο νερό. Μιλάει ακατάπαυστα, πηγαίνοντας από το ένα θέμα στο άλλο, με αμεσότητα, με χιούμορ, με γνήσια λαϊκή γλώσσα. Και κυρίως μιλάει για τη μοναξιά των ατέλειωτων δρόμων όταν οδηγεί τη νταλίκα και διανυκτερεύει σε μοτέλ, με μόνη συντροφιά του τα sms που έφταναν στο κινητό του.

Κι αμέσως μετά βρισκόμαστε σ’ ένα πολυτελές διαμέρισμα στο campus του Πρίνστον, όπου βλέπουμε έναν άλλο νεαρό άνδρα (Φώτης Στρατηγός), καθισμένο σε αναπηρικό καροτσάκι να συνομιλεί (να εξετάζει για την ακρίβεια) την εν δυνάμει φροντίστριά του, μια επίσης νέα γυναίκα (Ειρήνη Μακρή). Χιούμορ και κυνισμός είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του νέου άντρα («Μπορώ να κάνω ό,τι γουστάρω, εκτός από όσα δεν μπορώ») που αντιμετωπίζει με σνομπισμό τη νέα γυναίκα, που φαίνεται να έχει απόλυτη ανάγκη αυτή τη δουλειά. Και επιμένει… Και καταφέρνει να κάμψει την άρνηση του απρόσιτου νεαρού άντρα.

Και μετά βρισκόμαστε σ’ ένα άλλο διαμέρισμα, στο Νιου Τζέρσει, όπου ξανασυναντάμε τον πρώτο άντρα να συνομιλεί με την εν διαστάσει σύζυγό του (Αμαλία Καβάλη), την Άνι, επίσης καθισμένη σε αναπηρικό καρότσι. Εκείνος προσπαθεί να την πείσει ότι χρειάζεται τη βοήθειά του, πρακτική και οικονομική. Εκείνη τον αποκρούει άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με εμφανή υποτίμηση, βγάζοντας ταυτόχρονα τα παράπονα του έγγαμου βίου τους, αλλά και την αγωνία της για τη βοήθεια που ξέρει καλά ότι χρειάζεται. Κι εκείνος επιμένει… Και η φαινομενικά αβάστακτη ελαφρότητά του σπάει τελικά το τσόφλι της άρνησης της γυναίκας του.

Και συνεχίζουμε να μεταφερόμαστε πότε στο ένα διαμέρισμα, πότε στο άλλο, με τη δράση να εκτυλίσσεται σε διάστημα λίγων μηνών.

Αυτό είναι το πλαίσιο του έργου της Πολωνο-Αμερικανίδας Μαρτίνα Μάγιοκ, που ξεκίνησε ως μονόπρακτο με ένα ζευγάρι στην πρώτη γραφή του (2015), για να εμπλουτιστεί σε θεατρικό με δύο ζευγάρια και να κάνει παγκόσμια πρεμιέρα το 2016 στο Williamstown Treatre Festival, μέχρι που ήρθε η βράβευση με Πούλιτζερ το 2018.

Αυτό το έργο έφερε στο θέατρο «Πόρτα» ο σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος, που υπογράφει, όπως κάνει πάντα, και τη μετάφρασή του. Ένα κείμενο φρέσκο, σύγχρονο, με διακριτούς και ρεαλιστικούς χαρακτήρες, με αποτύπωση της σύγχρονης πραγματικότητας και των διαφορετικών ανθρωπότυπων μιας σύγχρονης μεγαλούπολης, οι οποίοι όμως είναι ταυτόχρονα και κοινωνικές κατηγορίες. Ένα έργο που αγγίζει τις ήττες των ανθρώπων χωρίς ούτε στιγμή να καταφεύγει στο μελό. «Να έχω κάτι δικό μου μόνο για ένα βράδυ, έστω κι αν αυτό το κάτι είναι δικό σου» λέει η Τζες, η φροντίστρια του ανάπηρου νεαρού άντρα, που είναι η περσόνα της Μαρτίνα Μάγιοκ, και περιγράφει κομμάτια της δικής της διαδρομής στη νέα της πατρίδα, την Αμερική, όταν έφτασε εκεί από την Πολωνία με τη μετανάστρια μητέρα της. 

Ένα έργο που αγγίζει όσα δεν θέλουμε να δούμε (τα άτομα με αναπηρία και τις ανάγκες τους) και όσα κάνουμε ότι δεν βλέπουμε (τις ψυχικές αναπηρίες όσων μοιάζουμε φυσιολογικοί και αυτάρκεις, την αδυναμία της επικοινωνίας και της προσέγγισης). «Απέναντι ο ένας από τον άλλον…» διαβάζουμε με τεράστια γράμματα στο βάθος της σκηνής του «Πόρτα», εκεί όπου αναγράφεται ο τόπος και ο χρόνος δράσης του έργου σε κάθε αλλαγή σκηνής. Ένα έργο που τελικά αναδεικνύει ως πιο σοβαρή την άλλη αναπηρία, την πιο διαδεδομένη, εκείνη της αδυναμίας να μοιραστούν λέξεις, σκέψεις, διαθέσεις, συναισθήματα. 

 Και μια παράσταση που ανέδειξε με ρυθμό, ευαισθησία και έμπνευση το κείμενο της Μάγιοκ. Με το σκηνικό του Βασίλη Παπατσαρούχα να είναι, ταυτοχρόνως, μίνιμαλ, ρεαλιστικό και υπερρεαλιστικό και να εξυπηρετεί ευφυώς την παράσταση. Με τις ερμηνείες των τεσσάρων ηθοποιών να λαξεύουν τους χαρακτήρες του κειμένου και να δίνουν απλόχερα στο κοινό όσα ακριβώς θέλει να θίξει το έργο: τη διαρκή πάλη των ανθρώπων ν’ αντιμετωπίσουν τα φαντάσματά τους, τις ανεπάρκειές τους, τα αδιέξοδά τους, φυσικά ή ψυχικά. «Είναι ωραίο να στενοχωριέσαι για το χιονιά τους», λέει σε κάποια στιγμή η Ανι, η ανάπηρη γυναίκα, δηλώνοντας έτσι  πόσο ανακουφιστική είναι κάποιες φορές η ρουτίνα και η ενασχόληση με μικρά καθημερινά πράγματα.

Στον κατακλυσμό των νέων παραστάσεων τη φετινή σεζόν,  η παράσταση στο θέατρο «Πόρτα» «Πόσο κοστίζει να ζεις» είχε όλα όσα αναζητά ένας σημερινός θεατής: ένα σύγχρονο και ουσιαστικό κείμενο που αποτυπώνει εύστοχα και χωρίς διδακτισμούς την πραγματικότητα και μια δουλεμένη και καλοστημένη παράσταση.

Μέρες και ώρες παραστάσεων: Από 16 Οκτωβρίου έως 14 Νοεμβρίου: Σάββατο στις 21.00 & Κυριακή στις 19.00. 

Από 22 Νοεμβρίου: Δευτέρα & Τρίτη στις 21.00

Συγγραφέας: Μαρτίνα Μάγιοκ, Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος, Σκηνικά-κοστούμια: Βασίλης Παπατσαρούχας, Σχεδιασμός Φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος, Βοηθός σκηνοθέτη: Ρωμανός Μαρούδης, Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας, Video: Βασίλης Παπατσαρούχας

Παίζουν οι ηθοποιοί: Μελαχρινός Βελέντζας, Αμαλία Καβάλη, Ειρήνη Μακρή, Φώτης Στρατηγός