Ανταπόκριση από τη θεατρική παράσταση «Ιχνευταί» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, που ανέβηκε στην Επίδαυρο.
Είναι σίγουρο ότι όλοι όσοι κατεβήκαμε στην Επίδαυρο το βράδυ της Παρασκευής, πήγαμε με μεγάλη περιέργεια και άλλη τόση προσδοκία. Γιατί δεν ξέρω πόσοι από τους 2.000 περίπου θεατές της Παρασκευής στην Επίδαυρο -ανάμεσά τους και ο λοιμωξιολόγος Σωτήρης Τσιόδρας-, είχαν δει την προηγούμενη παρουσίαση (το 2010 σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη) του σπανίως παιζόμενου έργου του Σοφοκλή «Ιχνευταί». Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο σε έκταση σωζόμενο σατυρικό δράμα από το οποίο έχουν φτάσει ως εμάς μερικοί μόνο στίχοι του, και ανακαλύφθηκε το 1907 σε πάπυρο, στην αιγυπτιακή πόλη της Οξυρρύγχου.
Το 2021 (εξ αναβολής από το 2020) ήταν ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός που αποφάσισε να καταπιαστεί μ' αυτή τη γοητευτική ιστορία, που πολύ μοιάζει με παραμύθι, που έχει κακούς αλλά και καλούς, ξωτικά και αερικά, νύμφες και θεούς, στο Φεστιβάλ Αθηνών και στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου. Μια επιλογή που δεν έκανε καμία εντύπωση σε όσους παρακολουθούν τη διαδρομή του Μιχαήλ Μαρμαρινού όλα αυτά τα χρόνια και την επιθυμία του να γνωρίζει και να μας γνωρίζει άγνωστα πεδία του θεάτρου κάθε εποχής, κάθε μορφής, κάθε μέρους του πλανήτη.
Την ορχήστρα και έναν μεγάλο χώρο πίσω της, κάλυπτε ένα λευκό δάπεδο και μερικά φυτά άναρχα τοποθετημένα, αφού ο τόπος που «διαδραματίζονται τα γεγονότα του έργου είναι το χλοερό, υλώδες και ένθηρον όρος Κυλλήνη (γνωστό σήμερα και ως Ζήρεια) στην Αρκαδία», όπως μας ενημερώνει στην κατατοπιστικότητατη έκδοση-πρόγραμμα του Φεστιβάλ για την παράσταση ο καθηγητής Σταύρος Τσιτσιρίδης. Πάνω από αυτόν τον τόπο από πάνω αιωρείται ένα χρυσό στεφάνι, που λικνίζεται ελαφρά από το μελτεμάκι. Είναι αυτό που θα τάξει, λίγο αργότερα, ως ανταμοιβή ο Απόλλων (Χάρης Φραγκούλης) στον Σιληνό (Σταμάτη Κραουνάκη) και τους Σάτυρους, εφόσον βρουν τα βόδια του που τα έχει χάσει. Ο Απόλλων βρίσκει τα βόδια του (του τα βρίσκουν οι Σάτυροι και ο Σιληνός δηλαδή), που τα έχει κλέψιε ο σκανταλιάρης Ερμής (ο καταπληκτικός λυρικός τραγουδιστής Steve Katona), και όλοι εμείς οι υπόλοιποι βρίσκουμε τη μουσική, μέσα από τον ήχο της λύρας, αυτής που εφηύρε ο Ερμής όταν ήταν μωρό για να παίζει. Και δεν τίποτ' άλλο πέρα από το καβούκι μιας νεκρής χελώνας, που κάλυψε με δέρμα βοδιού και έβαλε και αντεράκια για χορδές!
Είναι όλα αυτά που μας εξιστορεί η νύμφη Κυλλήνη (η καθηλωτική Αμαλία Μουτούση) στο πιο καθοριστικό σημείο της πλοκής αυτού του σατυρικού δράματος, σε μια άκρως θεατρική σκηνή με εντυπωσιακούς φωτισμούς. Είναι ένα γοητευτικό παραμύθι για τον τρόπο που η μουσική έφτασε στους ανθρώπους και διαμόρφωσε τα ήθη και τον πολιτισμό τους.
Αυτό το περίεργο κείμενο, το ελλιπές, πήρε στα χέρια του ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και το αξιοποίησε με ευφυΐα και γνώση. Πρώτα πρώτα αξιοποίησε όλα τα σημεία του αργολικού θεάτρου οι μουσικοί (στην αρχή, πριν γνωρίσουμε τη λύρα και τους ήχους της) είναι τοποθετημένοι σε μικρές εξέδρες μεταξύ άνω και κάτω διαζώματος και ακούγονται αποσπασματικοί ήχοι, τρομάζοντας τους Σάτυρους, τόσο που τους μαλώνει ο Σιληνός: «Για έναν ήχο φαίνεσθε τρομαγμένοι»... Το ίδιο και ο Ερμής, που μόνο λίγες φράσεις από το τραγούδι του ακούγονται. Με την αποκάλυψη της κλοπής αλλά και της λύρας, όλοι έρχονται μπροστά μας στην ορχήστρα και τραγουδούν, μαζί κι ο Σιληνός, γιατί το τραγούδι είναι πλέον μέρος της έκφρασης των ανθρώπων. Και είναι εντυπωσιακές οι σκηνές που οι Σάτυροι ακούνε τους ήχους των βοδιών αλλά και της λύρας κάπου κρυμμένους εκεί γύρω και προσπαθούν να τους εντοπίσουν χτυπώνας με θόρυβο τη γη: «Οποιος κρύβεται στη γη, κι έχει και γλυκιά φωνή, ας θελήσει να φανεί και στο φως εδώ να βγει». Και είναι σπαρταριστή η σκηνή που ο Σιληνός, όταν πια έχει βρει τα βόδια του Απόλλωνα, απολαμβάνει την αμοιβή του τρώγοντας... ένα γιαουρτάκι!
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός πήρε την έμμετρη μετάφραση του Εμμανουήλ Δαυίδ, του 1933, (τόσο φρέσκια, τόσο ποιητική, τόσο ανάλαφρη, τόσο σημερινή)· πήρε τον Τάσο Καραχάλιο για την κίνηση ο οποίος δίδαξε έξοχα τις ημιανθρώπινες κινήσεις των Σατύρων και είδαμε έναν εντυπωσιακό σε κίνηση χορό· πήρε τον Γιώργο Σαπουντζή που έκανε ένα αφαιρετικό εικαστικό σκηνικό· πήρε τη μουσική του Billy Bultheel, που ακολούθησε με τις νότες την κρυμμένη στην αρχή μουσική, φανερώνοντάς της πανηγυρικά στην πορεία· εξασφάλισε τη φωνή του λυρικού τραγουδιστή Steve Katona, μακρινή στην αρχή, στην κορυφή του άνω διαζώματος, παρούσα και κυρίαρχη στη συνέχεια στην ορχήστρα· φυσικά είχε το μοναδικό ταλέντο της Αμαλίας Μουτούση στο ρόλο της Κυλλήνης, που με την εμφάνισή της έδωσε άλλο ρυθμό στην παράσταση, σημείο στο οποίο έπασχε σε κάποια σημεία της στο πρώτο μέρος. Ο Χάρης Φραγκούλης έπαιξε με το σώμα του και τους ήχους της φωνής του τον Απόλλωνα και ο Σταμάτης Κραουνάκης, ήταν μια απρόσμενη αλλά πολύ ταιριαστή επιλογή για τον ρόλο του Σιληνού, που παρότι δεν είναι ηθοποιός, ανταποκρίθηκε στο ρόλο του, με κάποιες υπερβολές στον τόνο της φωνής του, ιδίως στην αρχή της παράστασης.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, συνομιλώντας υπόγεια με διάφορα είδη και θεατρικούς πολιτισμούς σωματοποίησε και μουσικοποίησε ένα δύσκολο έργο, σχεδόν μη έργο, και μας χάρισε ένα ευφρόσυνο παραμύθι με τον τρόπο του θεάτρου. Το θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος της παράστασης, το επιβεβαιώνει.
18°
