Τσινικόρης:Εντυπώσεις από την πρώτη παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών

Ανυπομονούσα (και δεν ήμουν η μόνη) έπειτα από κενό ενός χρόνου, να ξαναβρεθώ στην Πειραιώς 260. Και ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου βρέθηκα μία ώρα πριν από την έναρξη της παράστασης στο προαύλιο, που έχει πλέον άλλα τραπεζάκια, τέτοια που να τηρούνται μεγαλύτερες αποστάσεις, και έχει αντισηπτικά παντού. Αλλά ανυπομονούσα να βρεθώ και στις γνωστές αίθουσες της Πειραιώς 260, που φέτος θα είναι διαφορετικές, αφού όλες έχουν ένα άνοιγμα στην οροφή του.

Λίγο πριν από τις 9 το βράδυ της Τετάρτης βρέθηκα στον Χώρο Ε, με τα καθίσματα τοποθετημένα έτσι ώστε να τηρούνται οι αποστάσεις, για να παρακολουθήσω την πρώτη φετινή φεστιβάλική παράσταση, το «(Somewhere)beyond the cherry trees» με σκηνοθέτη τον Πρόδρομο Τσινικόρη. Κοίταξα ψηλά και είδα τον ουρανό και τα χρώματα του δειλινού και για πρώτη φορά δεν χρειαζόταν να κρατάω σημειώσεις στα σκοτεινά.

Και η παράσταση, η οποία συστηνόταν ως «μία post-documentary παράσταση, βασισμένη στον Βυσσινόκηπο του Άντον Τσέχοφ» ξεκίνησε. Τι ακριβώς ήταν το post-documentary το είδα στη συνέχεια. Γιατί στο θέατρο-ντοκιμαντέρ υπάρχουν στη σκηνή πολλοί ερασιτέχνες, πραγματικά πρόσωπα της ιστορίας που αφηγείται ο σκηνοθέτης (και έχω δει πολλές και καλές τέτοιες δουλειές του Πρόδρομου Τσινικόρη, με σημαντικότερη απ' όλες την «Καθαρή πόλη»). Σ' αυτή την παράσταση οι ηθοποιοί ήταν όλοι επαγγελματίες, που... υποδύονταν τους ερασιτέχνες. Έτσι εξ αρχής ξένισε πολύ η εκφορά του λόγου, το επιτηδευμένα αδέξιο στήσιμο των ηθοποιών (δεν μπορούσα να πιστέψω ότι έβλεπα τον πολύ καλό ηθοποιό Γιώργο Βαλαή, για παράδειγμα). Ο Πρόδρομος Τσινικόρης που εμφανίστηκε στη σκηνή εξ αρχής ως Τροφίμοφ, (αλλά και ως αφηγητής του μετα-Βυσσινόκηπου που επιχείρησε να στήσει) ρύθμιζε τον ρυθμό της αφήγησης και της παράστασης, «καθοδηγώντας» επί σκηνής τους ηθοποιούς του, και αρκετά συχνά μιλούσε είτε ζωντανά είτε μέσω βίντεο για όσα πίστευε, για όσα φοβόταν, για όσα έλπιζε, με έναν ρυθμό λόγου που πότε είχε μορφή εξομολόγησης και πότε μορφή πολιτικού διαγγέλματος: «Οι λέξεις σας δεν περιγράφουν απλώς έναν κόσμο, αλλά μπορούν να κατασκευάσουν έναν καινούργιο»∙ «Η επανάσταση της αξιοπρέπειας θα πρέπει να είναι ο αγώνας της εποχής μας»∙ «Είμαι προοδευτικός άνθρωπος. Είμαι της δεκαετίας του ’80».

Οι ηθοποιοί έχουν τα τσεχοφικά ονόματα (Λιούμπα, Αννια, Βάρια, Τροφίμοφ, Λιοπάχιν, Γκάγιεφ), φέρουν αρκετά στοιχεία από το ένδυμα της εποχής του Τσέχοφ με γκροτέσκο τρόπο κι αυτό πιστεύω ότι ήταν ένα πρώτο πρόβλημα στην παράσταση του Τσινικόρη, μπερδεύοντας μη λειτουργικά το αρχικό κείμενο του Τσέχοφ −στο οποίο βασίστηκε ο Τσινικόρης− και τις όποιες εικόνες κουβαλάει ο θεατής από παλαιότερες παραστάσεις του έργου, με το σήμερα στο οποίο θέλησε να φέρει την ιστορία του. Στην αρχή οι ηθοποιοί είναι κλεισμένοι σ' ένα μικρό σπιτάκι-παράγκα (!), η πρώτη συμβολική αντίστιξη με το αρχοντικό του τσεχωφικού Βυσσινόκηπου, που μου θύμισε τον παλαιότερο, φεστιβαλικό επίσης, «Ματωμένο Γάμο» στην εκδοχή της Λένας Κιτσοπούλου. Μετά σιγά-σιγά το σπιτάκι διαλύεται και οι ήρωες βρίσκονται εκτεθειμένοι στο μέλλον και στις αγωνίες τους.

Τη διαχρονία του μεταίχμιου που βρέθηκαν οι ήρωες του Τσέχοφ, τις διαφορετικές επιλογές που έφερνε η νέα (τότε) εποχή, επιχείρησε να φέρει στο σήμερα ο Πρόδρομος Τσινικόρης. Και ασφαλώς πολλές φορές, συχνότατα, πάντα, μέσα από παλαιότερα κείμενα αναζητούμε απαντήσεις και για το σήμερα. Μόνο που τον πρόδωσαν σ' αυτό το εγχείρημα δύο πολύ βασικά στοιχεία του θεάτρου: το κείμενο (εξαιρετικά αδύναμο και με πολλά στοιχεία διδακτισμού και εύκολων συνειρμών) και οι ερμηνείες, τις οποίες επίτηδες επέλεξε να δείξει ως ερασιτεχνικές, με δυσάρεστο όμως αποτέλεσμα.

Ασφαλώς και ένα φεστιβάλ οφείλει να προβάλλει πολλά πειραματικά εγχειρήματα. Τα φεστιβάλ είναι οι κατ' εξοχήν χώροι όπου δοκιμάζονται νέες προτάσεις, νέες ιδέες. Δεν είδα νέα πρόταση και νέα θεατρική ιδέα στην παράσταση του Πρόδρομου Τσινικόρη και σίγουρα ήταν, επιεικώς, μια πολύ αδύναμη φεστιβαλική έναρξη.

Η ταυτότητα της παράστασης

Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Πρόδρομος Τσινικόρης, Κείμενο: Ιωάννα Βαλσαμίδου - Πρόδρομος Τσινικόρης, σε διάλογο με την ομάδα, Συνεργασία στη σκηνοθεσία: Κορίνα Βασιλειάδου, Δραματουργία: Martin Valdés-Stauber, Ιωάννα Βαλσαμίδου, Σκηνικά – Κοστούμια: Ελένη Στρούλια, Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου, Μουσική: Παναγιώτης Μανουηλίδης, Βίντεο: Δημήτρης Ζάχος, Συνεργασία στη σκηνογραφία και την ενδυματολογία: Ζαΐρα Φαληρέα

Παίζουν: Γιώργος Βαλαής, Γιώργος Βουρδαμής, Μαρία Πανουργιά, Νάνσυ Σιδέρη, Καλλιόπη Σίμου, Πρόδρομος Τσινικόρης

Εκτέλεση παραγωγής: Κωστής Παναγιωτόπουλος

Συμπαραγωγή: Maillon, Théâtre de Strasbourg – Scène européenne