Έλλη Παπακωνσταντίνου: Η Ελληνίδα που σκηνοθετεί στην Ευρώπη

Έχοντας εδώ και χρόνια «σπάσει» τους φραγμούς των ελληνικών συνόρων, η Έλλη Παπακωνσταντίνου διαγράφει μια σημαντική και αξιοσημείωτη πορεία στο παγκόσμιο τοπίο της τέχνης. Η Ελληνίδα σκηνοθέτρια θεάτρου και όπερας προβάλει σε σημαντικές σκηνές του πλανήτη αλλά και ιστορικούς μη-θεατρικούς χώρους, έργα με θέματα αντισυμβατικά και πολιτικά. Διακεκριμένη σε διεθνείς θεσμούς, η καλλιτέχνιδα δοκιμάζει συνεχώς νέες φόρμες για τις παραστάσεις της. Τώρα, ετοιμάζεται να παρουσιάσει στο ευρωπαϊκό κοινό τις επόμενές της δουλειές.

Μια μουσική, συναρπαστική παράσταση που με αφετηρία την τραγωδία «Ευμενίδες» του Αισχύλου ανοίγει διάλογο με τη σύγχρονη ιστορία και το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Αυτή είναι η θεματική του έργου «The Kindly Ones» που παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Αβινιόν στη Γαλλία στις 13, 14, 15 & 16 Ιουλίου 2021.

Η έρευνα και ενσωμάτωση αρχειακού υλικού από το Γαλλικό Στρατόπεδο Camp Des Milles, πραγματοποιήθηκε στο Centre National des écritures du Spectacle (La Chartreuse). Η παράσταση είναι αποτέλεσμα μακράς έρευνας και συνέργειας διεθνώς φορέων και έκανε πρεμιέρα το 2019, στο αυστριακό Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν που άνοιξε τις πόρτες του στις τέχνες μετά από πολλά χρόνια. Αυτό το γεγονός είχε ιδιαίτερη σημασία για την τοπική κοινωνία, τον αυστριακό αλλά και ελληνικό Τύπο. Απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και ενδεικτικό της επιτυχίας της είναι το ότι σήμερα εκτίθενται στο επισκέψιμο Memorial Mauthausen, στοιχεία από την εικαστική έκθεση που φιλοτέχνησε η Μαρία Πανουργιά που υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια για το «The Kindly Ones». Πρόκειται για ένα έργο που «ανεβαίνει» κατεξοχήν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ευρώπης.

Στην Αβινιόν οι θεατές θα μεταφερθούν με βαν στην κοντινή πόλη Εξ Εν Προβάνς (εκλογική περιφέρεια της Μαρί Λεπέν και του Μαριάνι, όπου στις επερχόμενες εκλογές του Ιουνίου η άκρα δεξιά πρόκειται - σύμφωνα με τα προγνωστικά - να αναδειχθεί πρώτη δύναμη) και στο Camp Des Milles, στρατόπεδο «όπου φυλακίστηκαν σε διαδοχικές εποχές, επαναστάτες του Ισπανικού Εμφύλιου, θύματα του Ναζιστικού καθεστώτος και αργότερα του πολέμου στην Αλγερία. Ανάμεσα στους φυλακισμένους ήταν σημαντικοί καλλιτέχνες και διανοητές, όπως ο Μαξ Ερνστ».

Την παράσταση «ντύνει» μουσικά ο Αμερικανός μουσικός, τραγουδιστής/τραγουδοποιός και συνιδρυτής της post-punk, new wave Blaine L. Reininger. Συνέθεσε την πρωτότυπη μουσική και παίζει ζωντανά μαζί με την ηθοποιό και χορογράφο Ρόζα Προδρόμου. Στην παράσταση συμμετέχει χορός που αποτελείται από ηλικιωμένους κατοίκους της περιοχής.

Η επιμελήτρια τέχνης με βάση την Αυστρία, Μάρεν Ρίχτερ, είπε για το «The Kindly Ones»: «Πάνω απ’ όλα μια καθηλωτική παράσταση σε έναν ιδιαίτερο χώρο μνήμης... Τα κείμενα του έργου «Μαουτχάουζεν» του Έλληνα συγγραφέα Ιακώβου Καμπανέλλη, ο οποίος επιβίωσε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, «αντιπαρατέθηκαν» με κείμενα από το ομώνυμο έργο του Αισχύλου σε μία παράσταση-συνδήλωση πάνω στο σημερινό ακροδεξιό λαϊκισμό και ριζοσπαστισμό, ο οποίος κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην Ευρώπη. Η ιστορία πάντα θα επαναλαμβάνεται; Μήπως η συγχώρεση έρχεται μαζί με τη λήθη;»

Ο διευθυντής του Φεστιβάλ του Αβινιόν, Πασκάλ Τζ.Μπ. Ζόρζ Κάιζερ συμπλήρωσε: «Η σκηνοθέτις Έλλη Παπακωνσταντίνου παραδίδει ένα ισχυρό κείμενο σχετικά με την άνοδο των άκρας δεξιάς και του εθνικισμού στην Ευρώπη, όπου οι κίνδυνοι της κληρονομιάς τους στον 20ό αιώνα είναι πια εμφανείς. Με τον έξοχο Blaine L. Reininger στα πλήκτρα (Tuxedomoon), μια χορωδία ανδρών, πολιτών του Μαουτχάουζεν και κείμενα του επιζώντος του Μαουτχάουζεν Έλληνα ποιητή Καμπανέλλη. Εξαιρετική η παρουσία της Ρόζας Προδρόμου. Μία τέλεια ισορροπία μεταξύ ζωντανής μουσικής, ποίησης και performance».

«Alkestis» της Έλλης Παπακωνσταντίνου

Εκτός όμως από το «The Kindly Ones», η Έλλη Παπακωνσταντίνου θα παρουσιάσει στις 2 Δεκεμβρίου του 2021 στο Βασιλικό Θέατρο Σουηδίας το «Alkestis». Πρόκειται για μία φεμινιστική, τολμηρή, μουσική ανάγνωση του ομότιτλου έργου του Ευριπίδη. Η παράσταση μας τοποθετεί εν μέσω ενός ξέφρενου, σύγχρονου πάρτι. Ο Βασιλιάς Άδμητος γλίτωσε από το Χάρο και το γιορτάζει με τους φίλους του. Η σύζυγός του, Άλκηστη, δέχτηκε να πεθάνει στη θέση του. Σύντομα όμως, ο Ηρακλής (που στο έργο ερμηνεύεται από γυναίκα ηθοποιό) θα κάνει την ανατροπή φέρνοντας πίσω την Άλκηστη από τον Κάτω Κόσμο. Στο έργο του Ευριπίδη, η Άλκηστη είναι ξανά ζωντανή, αλλά είναι ανίκανη να αρθρώσει έστω μία λέξη. Στην εκδοχή της Έλλης Παπακωνσταντίνου, η Άλκηστη μιλάει. Ποια είναι η Άλκηστη τώρα;

Στο Ensemble του Dramaten- Βασιλικό Θέατρο στη Στοκχόλμη που ερμηνεύει το έργο περιλαμβάνονται σπουδαίοι Σουηδοί ηθοποιοί, όπως ο Περ Μάτσον και η Κίκι Μπράμπεργκ, ηθοποιοί του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Η παράσταση πρόκειται να εγκαινιάσει την νέα καλλιτεχνική περίοδο του καλλιτεχνικού διευθυντή του Dramaten, Ματίας Άντερσον. Για το έργο αυτό οι προετοιμασίες, έρευνα και συγγραφή αλλά και η επαφή με τους ηθοποιούς του Ensemble, πάνω στους οποίους γράφει το έργο η σκηνοθέτις, έχουν ξεκινήσει από τον Ιούνιο του 2020. Το έργο θα ενταχθεί στο ρεπερτόριο του Βασιλικού Θεάτρου. Στο ρόλο της Άλκηστης η Μελίντα Κίναμαν, πρωταγωνίστρια της γνωστής σειράς «Modus», το σουηδικό ψυχολογικό θρίλερ που μεταδόθηκε για δύο σεζόν και στο Ηνωμένο Βασίλειο από το BBC.

---

Ποια είναι η Έλλη Παπακωνσταντίνου

H Έλλη Παπακωνσταντίνου είναι διεθνής σκηνοθέτις θεάτρου η οποία μετασχηματίζει τους κλασικούς σε immersive εμπειρίες που εμπλέκουν την κοινότητα, ενώ η τέχνη της ανοίγει διάλογο με τον μύθο, την πολιτική και τις μεγάλες αφηγήσεις της εποχής μας. Είναι ιδρύτρια  της ομάδας ODC Ensemble, έχει τιμηθεί δύο φορές με το  «Βραβείο Fulbright» για την έρευνα της στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και τη δημιουργία του έργου «Oedipus: Sex with Mum was Blinding», καθώς και με το διεθνές βραβείο «Music Theatre ΝΟW 2018-9» για την παράστασή της «The Cave». Το 2019 σκηνοθέτησε και έγραψε για το Αυστριακό Regionen Festival την αντιφασιστική παράσταση “The Kindly Ones” βασισμένη στις Ευμενίδες του Αισχύλου που παίχτηκε στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν. To έργο της «Oedipus: Sex with Mum was Blinding» έκανε sold out παραστάσεις τον Σεπτεμβρίου 2019 στο φημισμένο θέατρο BAM (Brooklyn Academy of Music), στη Νέα Υόρκη (the «Opera WIRE choice of the Fall», the «OBSERVER choice»). Οι παραστάσεις της «Oedipus: Sex with Mum was Blinding», «The Cave» και «REVOLT ATHENΣ» το 2018-9 παρουσιάστηκαν στο Operadagen Festival (Ολλανδία), Aalborg Οpera Festival (Δανία),  PUFF Festival (Κροατία), Copenhagen Opera Festival (Δανία), New Drama Festival (Κροατία), Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Stanford University, US (Oedipus), Νέα Υόρκη, στην Όπερα του Βερολίνου Neukoellner Oper Berlin (GE) κ.α. Έχει σκηνοθετήσει για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης («Βαλέτα 18») («Ελευσίνα 21») («Πάφος 17») («Aalborg 17»). Έχοντας ζήσει για περισσότερο από δέκα χρόνια στη Μεγ. Βρετανία, έχει παρουσιάσει δουλειά της στο Edinburgh Festival (UK), La MaMa Ε.T.C., (USA),  the West End (UK), ενώ έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Prague Quadrennial 15 (CH). Δουλειά της έχει παρουσιαστεί στο πλαίσιο των επίσημων εγκαινίων της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας το 2009 και στο European Parliament for Culture το 2017. Στη Ελλάδα έχουν παιχτεί έργα της στο Φεστιβάλ Αθηνών, Εθνικό Θέατρο, Μέγαρο Αθηνών και Θεσ/κης κ.α. Με αφορμή το πρόσφατο παγκόσμιο lockdown πειραματίστηκε με μία νέα μορφή ψηφιακού θεάτρου, ειδικά σχεδιασμένο για την πλατφόρμα του zoom, που ονόμασε «Θέατρο του Εγκλεισμού», αντλώντας από τον αρχαίο μύθο και το υλικό της τραγωδίας. To 2020 παρουσίασε το «Traces of Antigone», γραμμένο από τη Christina Ouzounidis, μία από τις πρώτες ζωντανές διαδικτυακές παραστάσεις παγκοσμίως. H παράσταση απέσπασε το βραβείο AMAZONE 2020, ήταν υποψήφια για το βραβείο της Ένωσης Ιταλών Κριτικών, και  συνεχίζει τη διεθνή της περιοδεία τόσο σε ψηφιακή όσο και σε φυσική μορφή. Ενώ τα ψηφιακά της έργα «Aède of the Ocean and Land»  και «Hotel AntiOedipus»,  παρουσιάστηκαν σε φεστιβάλ και οργανισμούς ανά τον κόσμο, ανάμεσα τους τα περιβόητα IRCAM/Centre Pompidou (Παρίσι) Romaeuropa Festival (Ρώμη)  αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές. Η παράσταση της «The Kindly Ones» θα παρουσιαστεί τον Ιούλιο του 2021 στο Φεστιβάλ της Αβινιόν στη Γαλλία.  Για να εμπλουτίσει το τελικό κείμενο του έργου και για να ερευνήσει την περιοχή του στρατοπέδου συγκέντρωσης Camp Des Milles, πραγματοποίησε, κατόπιν ειδικής πρόσκλησης residency στο φημισμένο Center National des écritures du Spectacle, la Chartreuse. Αυτή την περίοδο, η Έλλη γράφει και σκηνοθετεί το έργο «ALKESTIS», μια παραγγελία του Εθνικού Θεάτρου της Σουηδίας που θα κάνει πρεμιέρα στις 2 Δεκεμβρίου του 2021.

---

Info: «The Kindly Ones». Σύλληψη, Λιμπρέτο, Σκηνοθεσία  Έλλη Παπακωνσταντίνου Μουσική Σύνθεση Blaine L. Reininger Δραματουργία και Μετάφραση  Martina Winkel  Performers  Ρόζα Προδρόμου, Blaine L. Reininger, Μαρία Πανουργιά και χορωδία ηλικιωμένων ανδρών από την περιοχή της Αβινιόν. Σκηνικά, Κοστούμια Μαρία Πανουργιά, Κατασκευή Κοστουμιών: Mamadoo. Πρόκειται για μια συμπαραγωγή του Festival Der Regionen, La Chartreuse - Centre national des écritures du spectacle, Avignon Festival - La Manufacture. Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.
13-16/7/2021, Φεστιβάλ Αβινιόν
«Alkestis». Σκηνοθεσία & Συγγραφή Κειμένου Έλλη Παπακωνσταντίνου Μουσική Σύνθεση Julia Kent Μετάφραση  Mara Lee Σκηνικά, Κοστούμια: Μαρία Πανουργιά Σχεδιασμός Μακιγιάζ Nathalie Pujol/Moa Hedberg Διανομή Melinda Kinnaman, Göran Martling, Per Mattsson, Torkel Petersson, Shanti Roney, Helmon Solomon, Joel Valoisv, Pierre Wilkner m fl. Η παράσταση αποτελεί σύμπραξη του Βασιλικού Θεάτρου της Σουηδίας (Dramaten) και της Royal Opera of Stockholm.
2/12/2021, Βασιλικό Θέατρο Σουηδίας