Η «Pietà» αναρωτιέται πώς βιώνουμε την απώλεια (video)

Η απώλεια. Και η διαπραγμάτευσή της. Η «Pietà» του Γιώργου Στεφανακίδη έρχεται στο Φεστιβάλ Ρεματιάς - Νύχτες Αλληλεγγύης με ελεύθερη είσοδο προς το κοινό (θα χρειαστεί δελτίο εισόδου) να μιλήσει για αυτό το βαθύ, ριζικό συναίσθημα που νιώθουμε όταν χάνουμε κάποιον πολύ δικό μας άνθρωπο.

Πώς βιώνει ο καθένας από εμάς την απώλεια; Πώς την εκφράζει;

Οι συντελεστές της μουσικοθεατρικής παράστασης γράφουν στην ATHENS VOICE για τα συναισθήματα που θα επιχείρησουν να μας υπενθυμίσουν επί σκηνής. 

Οι συντελεστές της παράστασης «Pietà» γράφουν:

«Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τοποθετηθώ έντιμα απέναντι σε έργο μου. Παρόλαυτα κάθε έργο που παρουσιάζει κανείς αφήνει μια σκιά μέσα του, ένα άυλο αποτύπωμα που δεν είναι συναφές με τη δημιουργία του, αλλά μάλλον με την προσωπική του πορεία.

Η “Pietà” γεννήθηκε μέσα σε μια περίοδο έντονης αναζήτησης. Θα αποφύγω επιθετικούς προσδιορισμούς όπως “πνευματική”, “ψυχολογική” ή ό,τι άλλο. Η αναζήτηση είναι εγγενής ποιότητα στον άνθρωπο διότι είναι κόρη της αλλαγής.

Σε ένα σύμπαν λοιπόν που όλα αλλάζουν, σε ένα σύμπαν αχανές, ψυχρό και
επιταχυνόμενα διαστελλόμενο, είναι αδύνατο να μην αναζητήσει κάποιος. Ακούω ήδη τις αντιρρήσεις· πώς γίνεται σε μια κοινωνία που δείχνει σημάδια κούρασης, φθοράς ή σήψης να μιλώ για αναζητητές. Ακόμα κι αν υπάρχουν, θα είναι λίγοι και καθόλου αντιπροσωπευτικοί της τάσης του συνόλου. Διαφωνώ. Η αναζήτηση είναι μια κατάσταση που έρχεται με τη γέννηση· αγωνιώδης, ενστικτώδης και βίαιη· είναι η θέληση του ανθρώπου να βρει το κέντρο του, το αιώνιο παρόν που θα δόσει νόημα στο μυστήριο της ζωής. Η πρώτη φράση στη “Pietà” είναι: “Εδώ είναι ήσυχα”.

Οι δυο ερμηνεύτριες του έργου είναι η Εβελίνα Αραπίδη και η Μάιρα Μηλολιδάκη, ηθοποιός και υψίφωνος αντιστοίχως. Δεν κάναμε πολλές πρόβες για να στηθεί η παράσταση για πρώτη φορά. Δεν χρειάστηκε. Τα λόγια και η μουσική έρρευσαν αβίαστα από τις κοπέλες σα να είχαν παίξει το έργο σε παλιότερη εποχή. Η μεταξύ τους επικοινωνία ήταν κάτι μοναδικό· παρόλο που στην παράσταση δεν έχουν καθόλου οπτική επαφή, ο συντονισμός της  ερμηνευτικής τους ενέργειας συνέβη αυθόρμητα, γάργαρα.

Η “Pietà” είναι παράσταση συμπυκνωμένη. Η Εβελίνα και η Μάιρα χειρίζονται αυτή την πύκνωση σαν να κρατούν πηλό. Θα ήθελα να πάρω τα εύσημα γι’ αυτό αλλά δε θα ήταν αλήθεια. Είναι η προσωπική τους πείρα και οι αναρίθμητες ώρες εκπαίδευσης, εξάσκησης κι εμβάθυνσης της τέχνης τους που τις οδήγησε με ασφάλεια στο αποτέλεσμα. Εμένα μου έμεινε (με περίσσια χαρά) να τις σκηνο-θετήσω και να χαράξω με αδρές γραμμές το περίγραμμα. Η παράστασή μας στο θέατρο Ρεματιάς έχει την υποστήριξη της Κίνησης  Αναπήρων Καλλιτεχνών. Το θεωρώ ιδιαίτερη τιμή, μιας και οι άνθρωποι αυτοί σηκώνουν περήφανα και με δυσθεώρητες δυσκολίες ένα καθρέφτη τεράστιο απέναντι σε όλους εμάς τους “φυσιολογικούς”,θυμίζοντάς ότι το φθαρτό μας σαρκίο είναι φθαρτό για όλους και δεν καταλαβαίνει ούτε από χρώματα, ούτε από likes και καρδούλες. Ο καιάδας στον οποίο απορρίπτουμε με ευκολία τη διαφορετικότητα είναι απόρροια ταύτισής μας με τη αυτή τη φθορά· είναι φόβος. Ίσως “με φωτιά και με μαχαίρι”, που είπε κι ο Γκάτσος αλλά πριν υπογράψουμε το δικό μας “αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ”, θα πρέπει να κοιτάξουμε πρώτα μες τον καθρέφτη αυτόν. Ο κόσμος βρίσκεται εντός» - Γιώργος Στεφανακίδης, Συνθέτης/Συγγραφέας/Σκηνοθέτης

«Ένα τηλεφώνημα έβαλε φωτιά στις μηχανές, μια παραγγελία για ένα δρώμενο, μια performance για εναρκτήρια παράσταση στο Φεστιβάλ Εταιρικών θιάσων στο θέατρο Άλφα και voilà, η Pietà. Η Pietà έκτοτε, παρουσιάστηκε σε διάφορους χώρους από το λιλιπούτειο δώμα του “Από Μηχανής” Θεάτρου, ως το αχανές Γκαράζ του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης. Από την ταράτσα του Πολιτιστικού Κέντρου στην Ακράτα ως το θέατρο Kolesso του Κιέβου.

Έχω πάντα την αίσθηση της ιερότητας όταν είμαι στη σκηνή. Ιερό το θέατρο. Το βάθρο μου, στην προκειμένη περίπτωση, λειτουργεί σαν μικρό ξωκκλήσι. Όπου ταξιδεύουμε, με έναν περίεργο τρόπο, αυτή η ιερότητα επικοινωνείται. Η βραδιά στην ταράτσα της Ακράτας. Γυναίκες της περιοχής πήραν στα χέρια τις πίτες που μόλις είχαν φουρνίσει κι ήρθαν να μας τιμήσουν σα να πήγαιναν επίσκεψη σε αγαπημένους. Η παράσταση ξεκίνησε με τους ήχους από τις καμπάνες της απέναντι εκκλησίας λες και σήμαιναν το τρίτο κουδούνι. Στο Κίεβο, βουτιά σε άλλη εποχή. 

Έχω ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου με παραστάσεις, αλλά αυτό που βίωσα εκεί, ήταν μοναδικό. Θεατές με βαθύ, ριζωμένο σεβασμό, μυημένοι στην θεατρική τελετουργία φόρεσαν τα καλά τους, αρωματίστηκαν, στολίστηκαν τα πιο πολύτιμα τους και μας τίμησαν με την απόλυτη παρουσία τους. Μπαίνοντας στο θέατρο είναι λες και αφήνουν πίσω τις ζωές τους, τους εαυτούς τους, ιερή στιγμή γι αυτούς. Το τιμούν. Βαθιά συν-κινητική εμπειρία. Ένιωθα ασάλευτες τις ανάσες τους και τον παλμό τους που ήταν λες και τον σφυγμομετρούσαν για να μη αλλοιωθεί ο παλμός της παράστασης. Δε σκέφτηκα στιγμή πως μιλούσα ελληνικά σε ανθρώπους που δε γνώριζαν. Απ’ ότι είπαν, δεν ένιωθαν την ανάγκη να διαβάζουν πάντα τους υπέρτιτλους, γιατί επικοινωνούσαν με το κείμενο μέσω της αίσθησης που δεσπόζει υπεράνω της γλώσσας. Οπότε και τα βραβεία που απέσπασε εκεί η παράσταση, περισσότερο φυλαχτά είναι, παρά βραβεία. Και τώρα, το ξωκκκλήσι θα ξαναστηθεί, θα επιστρέψουν οι ηρωίδες μου να κοινωνήσουν τον λυγμό τους, να ψιθυρίσουν τις ερωτήσεις τους, σε ένα από τα πιο αγαπημένα υπαίθρια θέατρα της πόλης μας, στο θέατρο Ρεματιάς του Χαλανδρίου, δίπλα στα νερά, στην τροπική βλάστηση και τους πράσινους παπαγάλους. Σήμερα, όλα επαναπροσδιορίζονται. Μόνη αλήθεια πως τίποτα δεν είναι δεδομένο, κυρίως οι ζωές μας. Κι όμως, ακόμη μιλάμε θεωρώντας πως μέσα στο άπειρο μας διαχωρίζει η θρησκεία, το χρώμα, οι προτιμήσεις, το φύλο, οι ιδιαιτερότητες και δεν αναγνωρίζουμε πως είμαστε όλοι φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό από την ίδια πνοή. Αυτό, λοιπόν, το ξωκλήσι μου, η Pietà ανοίγει μια αγκαλιά που μέσα της χωράν άπαντες. “Ο καθρέφτης μας δε δείχνει πρόσωπα, αλλά το άπειρο”» - Εβελίνα Αραπίδη, ηθοποιός

Στην Pietà η μουσική προσέγγιση έχει μια ακεραιότητα που είναι κυριολεκτικά συγκινητική:
οργανικά δεμένη με τον ποιητικό λόγο, η μουσική του Γιώργου Στεφανακίδη πρωταγωνιστεί στην παράσταση ως ολότητα, ως ένα σύμπαν διάστικτο από ηχητικούς παλμούς, καθαρές λυρικές μελωδίες και αυτοσχεδιαστικά φωνητικά σπαράγματα που δομούνται σε χρόνο παρόντα, άλλα κάθε φορά, ξεπηδώντας μέσα από έναν υποβλητικό ηλεκτρονικό ιστό. Για μένα μουσικά η Pietà είναι ένας αστερισμός που κάθε νύχτα – σε κάθε παράσταση – μετατοπίζεται αργά πάνω στον ουράνιο θόλο για να φωτίσει μια ακόμη πλευρά του κόσμου: αυτή ακριβώς είναι η πρόκληση και η ομορφιά μιας παρτιτούρας που είναι ταυτόχρονα συγκεκριμένη και ρευστή: μια ουσιαστική ερμηνευτική ελευθερία, η ερμηνεία ως ένστικτο και όχι ως δεδομένο. Η κάθε επανάληψη ως μοναδικότητα. Αυτό το στοιχείο είναι που βρίσκω συναρπαστικό γενικά στην σύγχρονη περφόμανς όπως πλέον εξελίσσεται, και που θεωρώ ότι καθορίζει τη μουσική αισθητική της Pietà: χωρίς αναγκαία να εκμεταλλεύεται τις δεξιοτεχνικές δυνατότητες της λυρικής φωνής, η ηχητική παλέτα της είναι ιδιαίτερα απαιτητική και πηγάζει από μια πρόθεση έρευνας πάνω στον "σημαίνοντα" ήχο, πάνω σε μια τελειότητα γεμάτη ρωγμές, ανάσες, σκόρπιες συλλαβές, μια τελειότητα δραματική και συνάμα εξαιρετικά ευάλωτη. Ευάλωτη στις τεχνικές δυσκολίες που αναπόφευκτα επιβάλλει στο σώμα η καθηλωτική – αν και φαινομενική – ακινησία, ευάλωτη απέναντι στην ενέργεια του κοινού που του ζητούμε να συμμετάσχει στην παράσταση σαν να παίρνει μέρος σε μια μυσταγωγία, ευάλωτη στην αναμέτρησή της με ένα κείμενο πυκνό, ίσως ακόμα πιο λυρικό από την ίδια τη μουσική, βαθιά ανθρώπινο στα νοήματα και τις προεκτάσεις του. Η παράσταση αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας που σχεδιάζουμε να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα χρόνια και που πραγματεύεται την πορεία του ανθρώπου προς την ελευθερία (Pietà / Verità / Libertà). Η λέξη pietà σημαίνει έλεος. Και η μουσική της έχει για μένα κάτι από το μεγαλείο και την ταπεινότητα μιας προσευχής» - Μάιρα Μηλολιδάκη, λυρική τραγουδίστρια

Ταυτότητα παράστασης «Pietà »

Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 7 Αυγούστου στο Φεστιβάλ Ρεματιάς 2020 - Νύχτες Αλληλεγγύης στις 21.00

Συντελεστές
Κείμενο, μουσική, σκηνοθεσία: Γιώργος Στεφανακίδης
Κοστούμια: Ελευθερία Δομένικου (aka Hallelujah)
Φωτισμοί: Γιώργος Στεφανακίδης
Ερμηνεύουν: Εβελίνα Αραπίδη (ηθοποιός), Μάιρα Μηλολιδάκη (υψίφωνος)
Ακούγονται οι φωνές των: Hadar Barabash, Παυλίνα Στυλιανού, Zhiyue Xu