Θεατρο - Οπερα

«Η Αντιγόνη είναι η εκδοχή αντίστασης που κουβαλάμε μέσα μας»

Οι συντελεστές της παράστασης μιλούν στην ATHENS VOICE.

Θ. Μουμουλίδης, Λ. Μιχαλοπούλου, Μ. Καρατζογιάννης και Δ. Σαμόλης γράφουν στην ATHENS VOICE για την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή λίγο πριν την περιοδεία τους

Πέντε χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή της, η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη με την Ιωάννα Παππά, τον Γιώργο Χρυσοστόμου, τη Λουκία Μιχαλοπούλου, τον Μάνο Καρατζογιάννη, τον Δημήτρη Σαμόλη, κ.α. ξαναέρχεται στο προσκήνιο. Με ανανεωμένο καστ και με την επιθυμία να μην αφήσει τον Covid-19 να απομακρύνει τον κόσμο από θέατρο και το θέατρο από τον κόσμο. Έτσι λοιπόν, ακόμη και αν η περιοδεία ξεκινά με δύσκολους οιωνούς, η εξέλιξη της ιστορίας δεν παύει να είναι στα χέρια μας.

«Αντιγόνη»

Ο Θέμης Μουμουλίδης, η Λουκία Μιχαλοπούλου, ο Μάνος Καρατζογιάννης και ο Δημήτρης Σαμόλης γράφουν στην ATHENS VOICE για την παράσταση «Αντιγόνη» του Σοφοκλή

Θέμης Μουμουλίδης
«Το θέατρο, όπως και η ζωή δεν σταματούν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Αναμφισβήτητα βιώνουμε μια πρωτόγνωρη εμπειρία και ένα δύσκολο καλοκαίρι. Απέναντι στην παγκόσμια κοινωνία ορθώνεται ένας κοινός εχθρός, η πανδημία. Υπάρχει όμως και η «εμμονική αγάπη» κάποιων ΜΜΕ, στην καταστροφολογία, που δεν βοηθάει, καθώς οδηγεί στον εκφοβισμό μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Οφείλουμε να μάθουμε να συνυπάρχουμε ψύχραιμα και με υπευθυνότητα σ’ αυτή την κρίση. Η πανδημία θα περάσει και θ’ αφήσει πίσω της ένα αποτύπωμα φοβου. Ο φόβος είναι ο πραγματικός αντίπαλος. Δυστυχώς, δεν «βγήκαμε» καλύτεροι από την περίοδο εγκλεισμού κι αυτό οφείλεται στην ανασφάλεια που δημιουργεί κάθε φόβος. Ο σύγχρονος πολιτισμός περνάει στην Ελλάδα τις δυσκολότερες μέρες του. Στο χώρο του θεάτρου, αναδεικνύεται για άλλη μια φορά, μια σειρά παθογενειών. Πληθωρισμός και έλλειψη κανόνων είναι δυο πραγματικότητες που αν δεν αντιμετωπιστούν με σοβαρότητα, θα προκαλέσουν σοβαρά πλήγματα στο ήδη προβληματικό ελληνικό θέατρο. Επομένως, το εγχείρημα της "Αντιγόνης", έρχεται και οφείλει να απαντήσει σε
όλα τα παραπάνω.

Η "Αντιγόνη" είναι μια από τις κορυφαίες τραγωδίες, και, αναμφισβήτητα η αγαπημένη του κοινού. Είναι ένα βαθειά πολιτικό κείμενο, που αναζητά μελέτη, ανάλυση και αναλογία σε κάθε εποχή. Η "Αντιγόνη", είναι η εκδοχή αντίστασης που κουβαλάμε μέσα μας, αλλά , δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, όπου η επέλαση της τεχνολογίας, έρχεται να δημιουργήσει έναν κατασκευασμένο κόσμο εφησυχασμού. Όμως η ιστορία προχώρησε κυρίως από αντιστάσεις και ανυπακοές. Στην "Αντιγόνη", συγκρούεται το νόμιμο με το ηθικό. Ένα μεγάλο δίλημμα κάθε εποχής. Η εποχή μας επιχειρεί, να επιβάλει τον κόσμο του νόμιμου, που συχνά έχει προθέσεις πέρα από το κοινό συμφέρον. Το νόμιμο συχνά δεν είναι ηθικό. Γιατί οι εποχές και οι νόμοι σημαδεύονται διαχρονικά από τα συμφέροντα των εκάστοτε εξουσιών».

Λουκία Μιχαλοπούλου
«Είναι πολύ σημαντικό για μένα που έρχομαι σε επαφή πάλι με αυτό το σπουδαίο κείμενο τα θέματα της Αντιγόνης είναι ανεξάντλητα ολοι οι ήρωες συνειδητά αλλα και ασυνείδητα περνούν από μια αναπάντεχη ενδοσκόπηση άλλους τους μετακινεί, άλλους όχι, άλλους τους οδηγεί στο θάνατο άλλους στη φρόνηση, στη μετάνοια. Άλλους πάλι στην συνειδητοποίηση" ότι ο άνθρωπος άλλοτε γέρνει στο καλό και άλλοτε πάλι στο κακό κυλαει..". Είναι ένα έργο συγκρούσεων σίγουρα, παρόλα αυτά η παράσταση και πιο συγκεκριμένα ο Τειρεσίας όπου και ερμηνεύω επικεντρώνεται σε αυτήν την βίαιη ενδοσκόπηση που σε φερνει αντιμέτωπο με όλες τις πλευρές του εαυτού σου. Ειναι μια δύσκολη στιγμή όχι μόνο για το θέατρο αλλα για όλοι την ανθρωπότητα οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε με σεβασμό, να μην την αγνοήσουμε αλλά να προσπαθήσουμε να υπάρξουμε δημιουργικά μέσα σε αυτήν τη συνθήκη».

Μάνος Καρατζογιάννης
«Τα τελευταία χρόνια η εργασία στο θέατρο είχε ήδη μετατραπεί σε μια, εν πολλοίς, ναρκοθετημένη υπόθεση, μια και οι συνθήκες εργασίας λόγω του πληθωρισμού των παραστάσεων αλλά και της καταστρατήγησης βασικών εργασιακών δικαιωμάτων κάθε άλλο παρά ευνοϊκές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Στις πρωτόγνωρες πλέον συνθήκες που όλοι μας, παγκοσμίως, αντιμετωπίζουμε η επιστροφή στην εργασία μας - μετά από τρίμηνη απουσία - μου προκαλεί αληθινή συγκίνηση αλλά και την αβίαστη συνειδητοποίηση για το πόσο σημαντική είναι η τέχνη του θεάτρου τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Τώρα που η αβεβαιότητα μεγαλώνει η προσπάθεια όλων μας οφείλει να είναι πιο έντονη, πιο επιτακτική, πιο στοχευμένη. Χρειάζεται επομένως διπλή πίστη, ενέργεια και κόπος.

Είναι ίσως όμως πιο "προσωπική" αυτή τη φορά η όποια κατάθεση, αφού παρά το γεγονός ότι τα "χαρτιά" είναι σημαδεμένα μπαίνεις συνειδητά στο παιχνίδι. Όχι φυσικά για τα χρήματα ή την οποιαδήποτε καταξίωση αλλά για την ψυχή σου, όπως έλεγε και ο Κάρολος Κουν. Θέλω να πω πως στα δύσκολα, συνήθως, "ξεκαθαρίζει" το κίνητρο μέσα σου.

Επιστρέφω στην "Αντιγόνη" μετά από 5 χρόνια… Από την παλιά παράσταση του Θέμη Μουμουλίδη, με την οποία συμπληρώσαμε δύο επιτυχημένους κύκλους, στην τωρινή διανομή είμαστε η Ιωάννα (Παππά), η Λουκία (Μιχαλοπούλου) κι εγώ.

Σε αυτόν τον τρίτο κύκλο συμπράττουν επίσης ο Γιώργος Χρυσοστόμου, η Χριστίνα Χειλά και ο Δημήτρης Σαμόλης. Πάντα με τη μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή, τη μουσική του Σταύρου Γασπαράτου και τα κοστούμια της Παναγιώτας Κοκορού. Ακούγοντας και μιλώντας ξανά το κείμενο του Σοφοκλή μου έρχονται στο νου όχι μόνο οι εντατικές μας πρόβες, αλλά και οι μέρες αυτές. Έκτοτε η ζωή μου σίγουρα άλλαξε πολύ. Αλλά τα κείμενα αυτά λειτουργούν πάντα σαν ρολόγια. Το συγκεκριμένο δε μιλά σταθερά στην καρδιά κάθε ανθρώπου σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι θεατές μας θα ήθελα να πάρουν μαζί τους δυο φράσεις, της Αντιγόνης: "Γεννήθηκα για ν’ αγαπώ κι όχι για να μοιράζομαι το μίσος" και του Αγγελιοφόρου: "Αν μέσα σου δεν έχεις πια χαρά άχρηστα όλα". Χαρά, λοιπόν, και αγάπη. Μας έχουν λείψει πολύ τον τελευταίο καιρό».

Δημήτρης Σαμόλης
«Σε περιόδους που η ιστορία δείχνει το σκληρό της πρόσωπο, ο άνθρωπος αντανακλαστικά έχει την τάση να επιστρέφει στις ρίζες του. Προσπαθεί με κάποιο τρόπο να επανεφεύρει την αλήθεια του στη νέα συγκυρία, πιάνοντας το νήμα από την αρχή. Κι αυτά τα σπουδαία κείμενα των αρχαίων Ελλήνων τραγικών ποιητών, ανάμεσα στα άλλα περιέχουν αλήθειες οικουμενικές και πανανθρώπινες που παραμένουν αναλλοίωτες μέχρι σήμερα. Η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι ένα έργο που θίγει ζητήματα όπως τη σχέση της πολιτικής εξουσίας με την ηθική, τον έρωτα, την ατομική ευθύνη σε σχέση με τη συλλογική και πολλά πολλά άλλα. Κατά τη διάρκεια των προβών και αναλύοντας πολλά από τα χορικά της τραγωδίας, αισθάνομαι δέος από την ποιητική διάσταση που δίνει ο Σοφοκλής σε δύσκολα υπαρξιακά ζητήματα που παραμένουν επίκαιρα στις μέρες μας. Το θέατρο προσπαθεί να δει πέρα από την αντανάκλαση του καθρέφτη μας. Είναι η διάσταση εκείνη όπου οι νόμοι της πραγματικότητας αψηφούνται και δίνουν τη θέση τους στο όραμα, τον μη χώρο και τον μη χρόνο. Μας δείχνει το δρόμο για όσα μπορούμε να γίνουμε. Αλλά το θέατρο δεν είναι το φεγγάρι, είναι το δάχτυλο που δείχνει το φεγγάρι.

Έχουμε ευθύνη εμείς ως θεατές να δώσουμε την άδεια να μας διαμορφώσει και μέρα τη μέρα να κάνουμε πράξη όσα έχουμε εμπειραθεί μέσα από την κοινωνία μας με το θέατρο. Ονειρεύομαι λοιπόν ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση να έχει συγκινηθεί, να έχει μεταφερθεί στο εδώ και τώρα. Γιατί όταν είμαστε παρόντες και σε επαφή με το συναίσθημά μας, ο αυτόματος πιλότος της κακής μας εκδοχής, πολύ δύσκολα μπορεί να πάρει τα ηνία της ζωής μας. Αν το επόμενο πρωί ο θεατής μεταφέρει το πολιτικό ήθος του Σοφοκλή στην ουρά της τράπεζας που περιμένει, ο κόσμος μόλις άρχισε να αλλάζει».

Πληροφορίες Παράστασης
Συγγραφέας: Σοφοκλής
Μετάφραση: Παναγιώτα Πανταζή
Σκηνοθεσία: Θέμης Μουμουλίδης
Σκηνικά: Θέμης Μουμουλίδης
Κοστούμια: Παναγιώτα Κοκκορού
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Παίζουν: Ιωάννα Παππά, Γιώργος Χρυσοστόμου, Λουκία Μιχαλοπούλου, Μάνος Καρατζογιάννης, Χριστίνα Χειλά Φαμέλη, Δημήτρης Σαμόλης