Φεστιβάλ Φιλίππων:Το πρώτο ολοκληρωμένο φεστιβάλ του καλοκαιριού

Με τον κορωνοϊό, τα μέτρα ασφαλείας φαίνεται ότι έστω σε έναν βαθμό θα συνεχίσουν να ισχύουν για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα. Ο χώρος της τέχνης είναι από τους βασικούς που επηρεάζονται. Ωστόσο, ένα φεστιβάλ έχει ήδη αποφασίσει ότι θα πραγματοποιηθεί ολοκληρωμένα, χωρίς καμία αλλαγή στο πρόγραμμά του.  

Ο λόγος για το 4ο Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα «μικρό» φεστιβάλ μέσα στο «μεγάλο» 63ο Φεστιβάλ Φιλίππων. Πιο συγκεκριμένα, μπορούμε να το ορίσουμε ως ένα πρωτότυπο θεατρικό camp, που με τις «Θεατρικές Αναγνώσεις» του, θα μάς συστήσει διαφορετικές πλευρές της θεατρικής ανάγνωσης του αρχαίου δράματος.  

Το πλαίσιο του Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος είναι τόσο καλλιτεχνικό, όσο και εκπαιδευτικό. Από τη μία, καλλιτέχνες έρχονται στην περιοχή των Κρηνίδων, δίπλα στο αρχαίο θέατρο και τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, με τις αναγνώσεις του να αποτελούν δυνάμει παραστάσεις. Από την άλλη, ολόκληρο το Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος είναι ανοιχτό το κοινό -για φέτος μέσω διαδικτυακής ζωντανής μετάδοσης- και λειτουργεί ως ένα είδος εργαστηρίου για θεατρολόγους, φοιτητές και αποφοίτους δραματικών σχολών, ερασιτεχνικές ομάδες, την τοπική κοινότητα, αλλά και όποιον άλλον το βρίσκει ενδιαφέρον και θεωρεί ότι θα κερδίσει πράγματα από την παρακολούθησή του.    

Τι και πότε θα το δούμε αυτή τη χρονιά; Φέτος, το Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος έρχεται από την 1η έως τις 23 Αυγούστου. Σε αυτό, θα βρεθούν συνολικά 31 καλλιτέχνες, από ηθοποιούς, χορευτές και μουσικούς μέχρι σκηνοθέτες και μεταφραστές, για να του δώσουν ζωή. Πιο συγκεκριμένα, η Λυδία Φωτοπούλου, η Όλια Λαζαρίδου, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, ο Ακύλλας Καραζήσης, ο Θοδωρής Γκόνης, η Λουκία Μιχαλοπούλου, η Ρηνιώ Κυριαζή, ο Γιάννης Καλαβριανός και η Ιόλη Ανδρεάδη, μαζί με μικρές και ευέλικτες ομάδες συνεργατών, θα βρεθούν στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων, για να παρουσιάσουν διαδοχικά ανά τρεις μέρες τις δικές τους αναγνωστικές εκδοχές τραγωδιών, όπως η «Αντιγόνη», οι «Βάκχες», η «Μήδεια», η «Ελένη», ο «Αγαμέμνων» και οι «Τρωάδες». Σε αυτές τις «Θεατρικές Αναγνώσεις» του Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος, έρχονται να συμπληρώσουν οι μεταφραστές Γιάννης Λιγνάδης και Παντελής Μπουκάλας, δίνοντας μάς τη μεταφραστική πλευρά του αρχαίου δράματος και της δραματουργίας των αρχαίων κειμένων.  

Τι θα δούμε στο 4ο Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος του 63ου Φεστιβάλ Φιλίππων 

Λυδία Φωτοπούλου – Χορός: ο θεατής του τραγικού 
Η Λυδία Φωτοπούλου ερμηνεύει στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων τα χορικά της Αντιγόνης του Σοφοκλή ως ένα αυτόνομο λυρικό ποίημα, στην έξοχη μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, συνοδευόμενη από τη μουσική της Μόνικα. 

Όλια Λαζαρίδου - Η ιστορία της Αντιγόνης 
Μια διασκευή- αφήγηση του μύθου της Αντιγόνης στηριγμένη πάνω στο αρχαίο κείμενο του Σοφοκλή αλλά και στο βιβλίο της Άλι Σμιθ, που απευθύνεται σε παιδιά. Η θεατρική αυτή αφήγηση για όλους, μικρούς και μεγάλους, διηγείται με συνοπτικό αλλά και περιεκτικό τρόπο, σαν συναξάρι, την ιστορία και τα πάθη της τραγικής ηρωίδας. 
Ερμηνεύει η Όλια Λαζαρίδου, συνοδευόμενη απο τον μουσικό Νικόλα Σκορδά σε αυτοσχεδιασμό με τα πνευστά του. 
Κείμενο: Αγγελίνα Βακάλη 

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη - Μήδεια του Georg Benda 
Ανάμεσα στη λογική και τη μανία 
Η ηθοποιός Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και ο μαέστρος Μάρκελλος Χρυσικόπουλος ερμηνεύουν το έργο του Τσέχου συνθέτη Georg Anton Benda (1722 – 1795) «Μήδεια», σε λιμπρέτο του Γερμανού ποιητή και θεατρικού συγγραφέα Friedrich Wilhelm Gotter και απόδοση στα ελληνικά από τον Γιάννη Καλλιφατίδη. Πρόκειται για ένα μονόπρακτο μελόδραμα βασισμένο στον κλασικό αρχαιοελληνικό μύθο, όπου το κείμενο δεν τραγουδιέται, αλλά απαγγέλλεται παράλληλα με τη μουσική. Το ποικίλο μουσικό τοπίο του Benda αναδεικνύει με ένταση όλες τις εσωτερικές συγκρούσεις αυτής της μοναδικής γυναίκας. Ο έρωτας και το μίσος, η οργή και η οδύνη, η βαθιά επιθυμία για εκδίκηση και η μητρική αγάπη διαδέχονται καταιγιστικά το ένα το άλλο οδηγώντας στην καταστροφική κορύφωση, την αδιανόητη πράξη της παιδοκτονίας. Η «Μήδεια» είναι από τα έργα που γνώρισαν αμέσως μεγάλη επιτυχία, γι’ αυτό και σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα πολλές και διαφορετικές μεταγραφές, ώστε η σύνθεση να γίνει «προσβάσιμη» από μια μεγάλη μερίδα του μουσικόφιλου κοινού. Στο Αρχαίο Θέατρο των Φιλίππων θα παρουσιαστεί η εκδοχή για πιάνο (Λειψία, 1778) σε εκτέλεση του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, ενώ και τα πέντε πρόσωπα του έργου, η Μήδεια, ο Ιάσων, τα δυο παιδιά τους και η Παιδαγωγός ερμηνεύονται από την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.  

Ακύλλας Καραζήσης - Ιστορίες του Πρόσπερο 
Ένα κορίτσι 16 ετών κάθεται πάνω σε τειχίο και χαζεύει. Ύπαιθρος. Αυγουστιάτικο απόγευμα. Λίγο παραπέρα η αδελφή της, 9 ετών, κουκουβιστή στο χώμα κοιτάει μια πέτρα, δίπλα της όρθια μια γυναίκα, στο ένα χέρι κρατάει ένα κλαδί. 

Γύρω τους χωράφια, μετά τειχία, μετά ελαιώνας. Εκεί ένας άντρας αγκαλιάζει ένα αρχαίο δέντρο. Είναι μεγάλος με μακριά γένια και κοκάλινα γυαλιά. Μοιάζει του Ginsberg, του ποιητή. Είναι ο Πρόσπερο. Αφήνει την αγκαλιά κι έρχεται προς τα κορίτσια. Αργά. Προχωράει μες τα χωράφια και σε κάθε βήμα του σηκώνονται σύννεφα από ακρίδες. 

Ακούει την μικρή εν τω μεταξύ να διαβάζει την περιγραφή ενός ναυαγίου. Η μεγάλη παίζει μπάσο. Ηλεκτρικό. Ο Πρόσπερο φτάνει και κάθεται ανάμεσα τους. Στο τειχίο δίπλα του ένα άσπρο χοντρό βιβλίο. Οι Δοκιμές του Σεφέρη. Το πιάνει, χωρίς να το κοιτάει λέει. 

Ο Πρόσπερο και οι κόρες του. Του διαβάζουν την Τρικυμία. Του μαθαίνουν Ραπ. 

Τους μιλάει για το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Για τον Dylan. Για τον Καστοριάδη. Για την Έρημη Χώρα. Παίζουν κιθάρα και μπάσο. Η γυναίκα με το κλαδί χορεύει. 

Έχει νυχτώσει. Όλοι καθισμένοι τρώνε. Ψωμί, κρεμμύδι κι ελιές. Ησυχία. 

Η μεγάλη κόρη αρχίζει μια μικρή ερωτική ιστορία. Σαν να την τραγουδάει. 
Παίζουν: Μαίρη Καραζήση, Ζωή Καραζήση, Μαριλένα Ρασιδάκη, Ακύλλας Καραζήσης. 

Θοδωρής Γκόνης – Μήδεια του Ευριπίδη 
Διαλέγουμε την ηρωίδα, όχι το έργο. Τη Μήδεια, ως φορέα ενός πεπρωμένου. Δεν ανεβάζουμε το έργο, δεν την καταλαβαίνουμε αλλά προσπαθούμε να την καταλάβουμε, που είναι και η βαθύτερη επιθυμία μας, και ίσως αυτό να έχει τελικά σημασία. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ, στην ηρωίδα του Ευριπίδη δεν είναι η παραφορά και το πάθος αλλά η διαύγεια του νου όπως λειτουργεί ξεκάθαρα με μια λογική ακρίβεια που σχεδόν μας σκανδαλίζει. Διαλογίζεται, συζητά, επιχειρηματολογεί. Η τραγωδία «Μἠδεια» είναι το πρόσωπο Μήδεια.  
Μήδεια η Εύη Σαουλίδου 
Συμμετέχει ο χορευτής Δημήτρης Σωστηρίου 
Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης 
Σκηνογραφία: Ανδρέας Γεωργιάδης  
Γιάννης Καλαβριανός - Επιγράμματα Παλατινής Ανθολογίας 
Ο Γιάννης Καλαβριανός θα παρουσιάσει την εργασία του πάνω στα επιγράμματα Παλατινής Ανθολογίας, με τη συμμετοχή των Χριστίνα Μαξούρη, Γιώργου Γλάστρα και του μουσικού Θοδωρή Οικονόμου. 

Ιόλη Ανδρεάδη - Ελένη του Ευριπίδη [ή η ανασκευή του Στησιχόρου] 
Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό 
το ανάστημα 
ίσκιοι και χαμόγελα παντού 
στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα 
ζωντανό δέρμα, και τα μάτια 
με τα μεγάλα βλέφαρα, 
ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα. 
Και στην Τροία; 
Τίποτε στην Τροία – ένα είδωλο. 
Έτσι το θέλαν οι θεοί. 
Κι ο Πάρης, μ’ έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν 
πλάσμα ατόφιο 
κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια. 
Γ. Σεφέρης 

Λένε πως ένας βάρδος παλιός, ο Στησίχορος, έξι γενιές πριν από τον Ευριπίδη, σε ένα ποίημά του κατηγόρησε την Ελένη ότι άφησε τον άντρα της για τον Πάρη και με την αμαρτία της αυτή κατέστρεψε τόσο την Ελλάδα, όσο και την Τροία. Όμως, η Ελένη μετά το θάνατό της έγινε θεά. Γι’ αυτό, τη στιγμή που έγραψε το άδικο αυτό ποίημα ο Στησίχορος, έμεινε τυφλός. Και μετάνιωσε. Και έγραψε καινούργιο. Καινούργιο ποίημα. Καινούργιο τραγούδι.  

Σε αυτό ανασκεύασε τις κατηγορίες του, χρησιμοποιώντας τον αρχαίο μύθο, σύμφωνα με τον οποίο στην Τροία δεν πάτησε ποτέ η Ελένη, αλλά η σκιά της. Ενώ την ίδια τη φυγάδευσαν οι θεοί στην Αίγυπτο, όπου περίμενε τον Μενέλαο να γυρίσει από την Τροία και να φύγουνε μαζί για την πατρίδα. Και με το που το γράφει το καινούριο αυτό τραγούδι ο Στησίχορος, ξαναβρίσκει αμέσως την όρασή του.  

Στην εκδοχή αυτή της Ελένης του Ευριπίδη για μία ηθοποιό, η Ελένη μόνη και τυφλή μέσα στο Αρχαίο Θέατρο των Φιλίππων, μονή και τυφλή σαν αρχαία ραψωδός, αλλά με άλλες, καινούριες, ελευσίνιες δυνάμεις να ξυπνούν μέσα της, αφηγείται την ιστορία της. Αφηγείται την ανασκευή του Στησιχόρου.    
Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη 
Μετάφραση: Γιάγκος Ανδρεάδης 
Διασκευή για μία ηθοποιό: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης 
Όλους τους ρόλους ερμηνεύει η Βασιλική Τρουφάκου 

Ρηνιώ Κυριαζή - Βάκχες, το σώμα δίχως σώμα 
Το νήμα του μύθου των Βακχών - τέσσερις ηθοποιοί, τρεις γλώσσες, δύο φύλα, ένας τόπος αφηγούνται έναν θεό, δύο αγγέλους, τρεις γυναίκες, τέσσερα σημεία του ορίζοντα. 

Τραγουδούν τον θεό μέσα στις αντιφάσεις. Διαγράφουν την πορεία του Πενθέα από το ανίερο στην ιερότητα, από την πλάνη στη γνώση, από την έπαρση στην οδύνη. Μιλούν για την Αγαύη που, από την έκσταση στην τρέλα, διεκδικώντας τη δύναμη της θηλυκής θεάς κατακρημνίζεται. Την άγρια φύση που πάλλεται. Θρηνούν τον άνθρωπο που απομακρύνεται, το σώμα που αποσπάται. Τα απομεινάρια σώματος, το σώμα δίχως σώμα. Πενθούν για τα μικρά μικρά κομμάτια μας, τα ήσυχα μέσα στη μοναξιά μας, τα προστατευμένα ακρωτηριασμένα μας.  

Μια ακροβασία αποστάσεων, μια ανάγκη κυκλική, μια πάλη για το όλον. 
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς 
Σκηνοθεσία: Ρηνιώ Κυριαζή 
Ερμηνεία: Julianna Bloodgood, Rafal Habel, Ειρήνη Κουμπαρούλη, Ρηνιώ Κυριαζή 

Λουκία Μιχαλοπούλου - Κασσάνδρα 
Μια από τις πιο αινιγματικές μορφές του αρχαίου δράματος είναι η Κασσάνδρα, η performance προσπαθεί να εξερευνήσει τον χαρακτήρα της μέσα από διαχρονικά θραύσματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, να σκιαγραφήσει μια βιογραφία για την παράφορη μάντισσα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Πέρα από τη φιλολογία, η Κασσάνδρα αποτελεί ένα μεγάλο αίνιγμα για τον ηθοποιό. Πώς προσεγγίζεις σκηνικά μια τόσο οριακή προσωπικότητα; Τι εργαλεία χρησιμοποιείς για να αποδόσεις τη Θεόπνευστη μανία της; Μια μάντισσα που δεν τη πίστεψε ποτέ κανείς, παγιδευμένη στον οδηγό και αποτελειωτή της Απόλλωνα.  
Δραματουργική επεξεργασία / Σκηνοθετική επιμέλεια: Λουκία Μιχαλοπουλου, Χρήστος Τζιούκαλιας  
Ερμηνεία: Λουκία Μιχαλοπούλου