Ο Βασίλης Βηλαράς σκηνοθετεί την θεατρική παράσταση «Η κερένια κούκλα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου στο Bios
Μπορεί κανείς να ορίσει ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος να αγαπάς; Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος απαντά σε αυτό το ερώτημα εδώ και πάνω από 100 χρόνια, μέσα από την «Κερένια κούκλα» του.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-σταθμό για την ελληνική πεζογραφία. Kυκλοφόρησε το 1908 όντας ένα από τα πρώτα κείμενα που γράφτηκαν στη δημοτική, αλλά και το πρώτο ελληνικό λογοτεχνικό έργο που είδαμε στη μεγάλη οθόνη, ενώ αργότερα διασκευάστηκε σε όπερα, τηλεοπτική σειρά και graphic novel. Η επιτυχία του ήταν τεράστια, αλλά ο πόλεμος που δέχτηκε από τους διανοούμενους για την γλώσσα του, σε συνδυασμό με το τολμηρό για την εποχή θέμα που διαπραγματευόταν, έθεσαν σε παύση την κυκλοφορία του για ένα διάστημα.
Το τολμηρό αυτό θέμα ήταν ένα ερωτικό τρίγωνο, τοποθετημένο στην καρδιά της Αθήνας. Πρωταγωνιστές του ο Νίκος, η Βεργινία και η Λιόλια. Οι δύο πρώτοι, ένα παντρεμένο ζευγάρι, φέρνουν στο σπίτι τους την τελευταία. Αιτία η ασθένεια της Βεργινίας, που την κρατά στο κρεβάτι ανίκανη να φροντίσει το σπίτι και τον εαυτό της, με αποτέλεσμα να έχει την άμεση ανάγκη της 17χρονης ανιψιάς της. Η Λιόλια πράγματι αποδεικνύεται μεγάλη βοήθεια για το σπίτι και φαντάζει σωτήρας στα μάτια της θείας της. Αυτό αλλάζει όταν η μικρή και ο άντρας της ερωτεύονται σε σημείο που πλέον δεν μπορούν να αντισταθούν στον μεταξύ τους πόθο και ζουν σαν ζευγάρι.
Στο επίκεντρο της «Κερένιας κούκλας» μοιάζει να βρίσκεται ένα μικρό οικογενειακό δράμα, αλλά αυτό είναι μόνο η επιφάνεια. Το ερωτικό τρίγωνο, που συντελείται κάτω από τον λόφο της Ακρόπολης, διαταράσσει μοιραία όχι μόνο τους τρεις βασικούς πρωταγωνιστές του, αλλά και όλη τη γειτονιά που τους περιβάλει. Οι ήρωες συγκρούονται μεταξύ τους και συγχρόνως με τις ανάγκες τους να αγαπήσουν, να συγχωρήσουν και να κατανοήσουν. Τι να κατανοήσουν; Ότι κάποιος μπορεί να αγαπάει ειλικρινά περισσότερους από έναν άνθρωπο και ότι η πίστη, η ηθική και η αλήθεια είναι κοινωνικές ανθρώπινες κατασκευές και όχι αδιαμφισβήτητοι νόμοι της φύσικης.
Το έργο του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου ανέβηκε για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή το 1915. Τώρα θα το ξαναδούμε σε αυτήν, μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Βασίλη Βηλαρά και τις ερμηνείες της Ευδοξίας Ανδρουλιδάκη, του Γιάννη Κλίνη, της Ιωάννας Πιατά, του Δημήτρη Τσιγκριμάνη και της Αντιγόνης Φρυδά.
Το κείμενο έχει διασκευαστεί έτσι ώστε να φωτίζει τη γιγαντιαία σύγκρουση, με την οποία κάθε άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος, αυτή της ζωής που θέλουμε να ζήσουμε με την ζωή που τελικά ζούμε. Πιο κατάλληλοι, όμως, για να μάς μιλήσουν για την παράσταση είναι ο ίδιος της ο σκηνοθέτης, οι ηθοποιοί και η δραματουργός:
«Σε ένα σπίτι στο λόφο του Φιλοπάππου αναπτύσσεται ένα ερωτικό τρίγωνο. Ένα περίφημο ménage á trois, αυτή η αγαπημένη γαλλική έκφραση που πάντα θα είναι ταμπού, ωστόσο πάντα θα μας ελκύει όσο και θα μας τρομάζει. Είναι η ερωτική ιστορία τριών ανθρώπων που σέβονται και αγαπούν ο ένας τον άλλο, ζουν μαζί και μόνο έτσι, ακόμα και αν ο αέρας μέσα στο σπίτι “είναι βαρύς και πνιγηρός, γεμάτος βαστηγμένον πόνο και πόθο”. Είναι αυτός ο ίδιος αέρας που τους κρατά δεμένους, που ζωντανεύει και ανθίζει τη “ζαρωμένη μυγδαλίτσα” της αυλής τους. Όταν ένας από τους τρεις αποφασίζει, μοιραία, να αποχωρήσει από αυτό το κύκλωμα, οι ισορροπίες διαταράσσονται, το νερό ξεπηδά από το ρυάκι και αναρωτιόμαστε ακόμα και τώρα αν το χώμα έγινε γόνιμο». - Ευδοξία Ανδρουλιδάκη (ηθοποιός)
«H κερένια κούκλα, όπως τη διαβάζουμε εμείς, είναι μια παράσταση που μιλάει για έναν ιδανικό τρόπο συντροφικότητας. Μιλάει για αγνές καρδιές που δεν χωράνε κτητικότητες. Για ανθρώπους που στο βωμό της ευτυχίας σφάζουν τον εγωισμό τους. Μιλάει για εκείνες τις συζητήσεις που κάνουμε όλοι μας με τους φίλους μας, το πόσο πολύ δηλαδή θα θέλαμε να μην είμαστε κτητικοί αλλά είμαστε. Σαν κι εμάς είναι οι ήρωες της κερένιας κούκλας. Μόνο που παλεύουν κάθε μέρα με αυτό, 102 χρόνια πριν από εμάς». - Βασίλης Βηλαράς (σκηνοθέτης)
«Μια ιστορία αγάπης είναι αρκετή για να αρχίσει να ξετυλίγεται το νήμα της αφήγησης και να υποδεχτεί τους θεατές σ' έναν κήπο τόσο μικρό όσο να μπορεί κανείς να χωρέσει όλες του τις μνήμες, τόσο μυστικό, όση η ίδια μας η ύπαρξη. Ένας κήπος γεμάτος αλλόκοτα φυτά που τη μέρα σου χαμογελούν και τη νύχτα ορθώνονται σαν έτοιμα να σε κατασπαράξουν, φυτά αναρριχητικά, να πνίξουν ό,τι βρουν στο διάβα τους. Μια ιστορία ζωής και θανάτου που τα όρια δεν υπάρχουν γιατί το ένα γεννάει το άλλο. Και μέσα σε όλα αυτά η μουσική. Κάποια τραγούδια που κάτι σου θυμίζουν: τη μυρωδιά από την κουζίνα εκείνο το μεσημέρι. Ένα ζευγάρι αντρικά χέρια πάνω στο στήθος. Το χαμόγελο του. Τα δάκρυα της.
“..μια ιστορία απλή και λυπητερή, γιατί απλή και λυπητερή είναι η ζωή. Σαν τραγούδι.”» - Γιάννης Κλίνης (ηθοποιός)
«Το κείμενο του Χρηστομάνου στάθηκε μια ωραία αφορμή για μια συνεργασία με φίλους παλιούς και φίλους καινούριους. Μια δουλειά που ετοιμάζεται καιρό και ανυπομονώ πολύ να τη δω να δοκιμάζεται στη σκηνή του Bios. Θεωρώ πως έχει ενδιαφέρον το πώς μια ερωτική ιστορία που γράφτηκε το 1908 σε μια Αθήνα πολύ μακρινή, μπορεί να αφορά και στο σήμερα. Όταν οι ερωτικές ιστορίες είναι ειλικρινείς και δυνατές είναι μάλλον άχρονες». -Κέλλυ Παπαδοπούλου (δραματουργός)
«Με αφορμή το Αθηναϊκό μυθιστόρημα “Η κερένια κούκλα” χτίσαμε μέρα τη μέρα, όλοι μαζί, ένα σπίτι με όλα τα χρειαζούμενα. Μέσα σ’ αυτό το σπίτι οι άνθρωποι κοιμούνται, τρώνε, ακούνε μουσική, τραγουδάνε, πειράζονται, ποτίζουν τα φυτά τους, ακούνε ιστορίες από ζεστές αξέχαστες φωνές, μα πάνω απ’ όλα αγαπιούνται βαθιά, με μιαν αγάπη ειλικρινή, υπερβατική και ανιδιοτελή, προσπαθώντας να κρατήσουν μακριά τους τις φαρμακερές γλώσσες της γειτονιάς. Οι εποχές περνάνε, το καλοκαίρι που θα ‘ρθει δεν θα ζεστάνει τις καρδιές τους, οι ρίζες θα χωθούν ακόμη πιο βαθιά στη γη κ η αθωότητα θα χαθεί όλη σε μια στιγμή απότομης ενηλικίωσης». -Ιωάννα Πιατά (ηθοποιός)
«Η Κερένια μας έχει διαβαστεί με έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο από τον Βασίλη και θέλω να πιστεύω ότι υπηρετείται με έναν εξίσου ενδιαφέροντα τρόπο από την ομάδα του. Πρόκειται για ένα κείμενο αντισυμβατικής, επαναστατικής αγάπης και η θεατρική του διασκευή έχει γίνει με πρόθεση τολμηρή αλλά και σεβασμό. Έχουμε όλοι δουλέψει πολύ. Δε ξέρω αν θα παραδώσουμε μια "ωραία" παράσταση αλλά σίγουρα θα είναι μια ειλικρινής κατάθεση από όλους μας». -Δημήτρης Τσιγκριμάνης (ηθοποιός)
«Ο Βηλαράς είπε: “πιστεύω ότι η αγάπη δεν διαιρείται, μόνο πολλαπλασιάζεται”. Πιστέψαμε κι εμείς, κι έγινε η Κερένια Κούκλα μια άσκηση αγάπης ή ένα πείραμα “χωρητικότητας”. Σε ένα σπιτάκι μικρό χωρέσανε τρεις άνθρωποι και τα μοιράστηκαν όλα. Κι όλα συμβαίνουν τόσο φυσικά, όπως μεγαλώνουν τα λουλούδια και πληθαίνουν τα πουλιά. Όπως έρχονται και φεύγουν οι άνθρωποι». -Αντιγόνη Φρυδά (ηθοποιός)
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης «Η κερένια κούκλα» εδώ:
Το έργο του Τζέφρι Ναφτς, εντασσόμενο στην γκέι δραματουργία, διαθέτει μια στιβαρή, αν και πλέον κλασική, δομή, αλλά κυρίως θίγει ζητήματα που η τρέχουσα δραματουργία σπάνια τολμά να θίξει
Το έργο της Μάρτα Μπαρσελό αποτυπώνει τη διαδρομή της σχέσης «μητέρας-κόρης», μετά την ανατρεπτική απόφασή τους να εφαρμόσουν τους όρους ενός άρρηκτου συμβολαίου
Ο ράπερ μιλάει για την απόφασή του να δοκιμάσει κάτι που δεν έχει ξανακάνει, το θεατρικό σανίδι, στο ψυχολογικό θρίλερ που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Αγοράς
Η παράσταση του Γιάννη Χουβαρδά αποτελεί το τελευταίο μέρος της σκηνοθετικής του τετραλογίας, με την οποία ολοκληρώνει την προσωπική του διερεύνηση πάνω στη σχέση θεάτρου και κινηματογράφου
14°
