«Φάουστ» για εφήβους

«Φάουστ» του Γκαίτε.Υπάρχει έργο που να αγγίζει πιο άμεσα, με πιο επείγοντα τρόπο, ένα από τα μείζονα υπαρξιακά ερωτήματα της εποχής μας: τι να κάνω με τη ζωή μου; Από τη στιγμή που άρχισαν να μετατοπίζονται οι ανθρώπινοι προβληματισμοί από το μεταφυσικό στο γήινο επίπεδο, από τη στιγμή που ο άνθρωπος άρχισε – βαθμηδόν – να είναι κύριος του εαυτού του, να συνειδητοποιεί τον εαυτό του ως ξεχωριστή ολότητα, ξεκίνησε κι αυτό το ερώτημα, να σχίζει, σαν μαχαίρι, την ύπαρξη.

Τι να κάνω με τη ζωή μου; Ερώτημα που βιώνεται ιδιαιτέρως δραματικά, για πρώτη φορά, στην εφηβεία. Και από αυτή την άποψη, ο «Φάουστ», παρά τη δυσκολία και συνθετότητα του έργου, είναι πρώτης τάξεως θεατροπαιδαγωγικό υλικό για το εφηβικό κοινό. Πράγμα που διέβλεψε η σκηνοθέτης Τζωρτζίνα Κακουδάκη, που εδώ και μερικά χρόνια μας έχει συστήσει το εφηβικό θέατρο στην Ελλάδα. Και εδώ πρέπει να γίνεται πάντα ο διαχωρισμός από το αμιγώς παιδικό θέατρο: το εφηβικό, νεανικό θέατρο πατάει αναντίρρητα στην πλευρά του ενηλίκου, με προβληματισμούς που μας αφορούν όλους. Όμως πραγματεύεται και εικονοποιεί αυτούς τους προβληματισμούς με τρόπο ζωντανό, ζωηρό, έντονα κινητικό, συχνά μουσικοχορευτικό. Σαν παλλόμενη φλέβα, το εφηβικό θέατρο σερβίρει τα θέματα της αναζήτησης, της υπαρξιακής αγωνίας, της αμφιβολίας και απόγνωσης με τρόπο εύληπτο και θεαματικό, καλά μελετημένο για να έχει απήχηση (και) στον έφηβο.

Μετά τις διασκευές της πάνω στους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη και το «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» του Σαίξπηρ, η Κακουδάκη καταπιάνεται τώρα με άλλο ένα ιερό έργο του Δυτικού Κανόνα, με τον «Φάουστ», ολοκληρώνοντας έτσι αυτό που ονομάζει «Τριλογία της Ουτοπίας». Κλασικά έργα που μιλούν για την ανάγκη της φυγής, της εξέλιξης, της μεταμόρφωσης, για την κατασκευή του εαυτού μας και των ονείρων μας – ανάγκες που καθίστανται ολοένα πιο επιτακτικές για τους αναδυόμενους εφήβους, που από τη μια βομβαρδίζονται με ερεθίσματα αντιφατικά και από την άλλη καλούνται να διατηρήσουν – αμαχητί; - μία ακέραιη αίσθηση εαυτού μέσα στο ρευστό, λασπώδες χάος που ζούμε.

Εκπληκτικό το πόσο προφητικό είναι για τον σύχρονο άνθρωπο ο «Φάουστ» του Γκαίτε, το πόσο λεπτά κουρδισμένος φαίνεται να είναι ο Γερμανός ρομαντικός συγγραφέας στις συγχορδίες του ανθρώπου του 21ου αιώνα. Γιατί, αν η σκέψη αυτή - τι να κάνω με τη ζωή μου; - και η κυρίως η φοβερή απληστία μας για εμπειρίες και αγαθά, έμοιαζε φευγαλέα για τους περισσότερους ανθρώπους την εποχή του Γκαίτε, σήμερα έχει αποκτήσει μία αγχόγονο δυναμική, γύρω από την οποία δομείται η ζωή μας.

Η Κακουδάκη κατάφερε να διασκευάσει ένα έργο τεράστιο σε όγκο και νοήματα και να περισώσει ό,τι σημαντικότερο και διαχρονικότερο έχει να επιδείξει το αριστούργημα του Γκαίτε: συμπιεσμένο μεν σε μιάμιση ώρα αντί τεσσάρων, ο «Φάουστ» της (με υπότιτλο «Εγώ μέσα στον κόσμο που ζω») είναι μια οργανική, συνεκτική οντότητα που στέκεται από μόνη της. Ενώ ταυτόχρονα, με την αναπόφευκτη συμπύκνωση σκηνών – αλλά όχι νοημάτων – η σκηνοθέτης αναδεικνύει σημεία του έργου που παραμένουν σχετικά δευτερεύοντα στο καθεαυτό κείμενο.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ενσταλάζει μια έντονη κινητικότητα και φρεσκάδα σε ένα έργο-ποταμό που θα μπορούσε εύκολα να αποδοθεί με στεγνό ακαδημαϊσμό και ψυχρότητα, λόγω της αυστηρότητάς του: τα πέντε νεαρά μέλη της ομάδας 4Frontal βρίσκονται διαρκώς εν κινήσει, τινάσσονται ξέφρενα, παίζουν μουσική, τραγουδούν, αυτοσαρκάζονται, χωρίς να υποβαθμίζεται ποτέ η βαρύτητα και βαρυθυμία του έργου – ελαφρύνοντάς το ίσως λίγο, ίσα ίσα για να γίνει πιο ευκολονόητο για τις μικρές ηλικίες. Οι πολύ μικρές σαφώς και δεν θα πιάσουν το διακύβευμα. Όμως, στις λίγο μεγαλύτερες, στους πιτσιρικάδες που ετοιμάζονται να μπουν στην εφηβεία, η κραυγή του Φάουστ – πώς να ζήσω; – θα πιάσει κατευθείαν φλέβα. 

Η παράσταση παίζεται τις καθημερινές σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε αυλές σχολείων και άλλων κοινοφελών οργανισμών, σε ανοιχτούς χώρους και θέατρα και συνοδεύεται από θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα για τους θεατές. Επίσης, παρέχεται στους εκπαιδευτικούς ειδικά διαμορφωμένο υλικό εργασίας για το σχολείο, με θέματα που σχετίζονται με την παράσταση.

Info «Φάουστ». Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους 7 & Θαρύπου, Ν. Κόσμος). Κάθε Σάββατο στις 16:00. 

Σκηνοθεσία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Παίζουν: Σταύρος Γιαννουλάδης, Θανάσης Ζερίτης, Απόστολος Κουτσιανικούλης, Ελένη Κουτσιούμπα, Αριστέα Σταφυλαράκη. Στη σκηνή παίζεται ζωντανή μουσική.