Science Reactors: H επιστήμη επί σκηνής

Μια πρωτοποριακή θεατρική ομάδα που αποτελείται από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, δραστηριοποιείται στην Αθήνα - και την Θεσσαλονίκη το τελευταίο διάστημα, συμμετέχοντας σε παραστάσεις όπου η επιστήμη έχει τον πρωταρχικό ρόλο. Το team, που απαρτίζεται μεταξύ άλλων από χημικούς, βιολόγους, μαθηματικούς, ανεβαίνει στη σκηνή και συμμετέχει σε θεατρικά δρώμενα, που περιστρέφονται γύρω από επιστημονικά θέματα μέσα από κατανοητές ιστορίες, με τρόπο διαφορετικό και διασκεδαστικό.

Τα τελευταία χρόνια άλλωστε όλο και πιο συχνά στο εξωτερικό, θεάματα εμπνέονται από επιστημονικά ζητήματα. Πόσο όμως χιούμορ διαθέτουν οι επιστήμονες; Η επιστήμη μπορεί να γίνει και «απολαυστική»; Μπορούμε να κατανοήσουμε απλά επιστημονικά θέματα της καθημερινής μας ζωής με χαμόγελο; Με στόχο λοιπόν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, φτιάχτηκε η ομάδα των Science Reactors, τη φιλοσοφία της οποίας, μας εξηγεί ή υπεύθυνη της ομάδας κ. Ελένη Γραμματικοπούλου.

Τι είναι οι science reactors και ποιος είναι ο στόχος τους;
«Είναι μια ομάδα νέων επιστημόνων με ταλέντο στην επικοινωνία της επιστήμης. Σήμερα αριθμεί γύρω στα 30 άτομα. Από το 2014 οι Science Reactors δουλεύουν συλλογικά με στόχο να κεντρίσουν, με τρόπο διασκεδαστικό, την περιέργεια αλλά  και την αγάπη του νεανικού, κυρίως, κοινού για την επιστήμη. Οι επιστήμονες λοιπόν, ανεβαίνουν στη σκηνή μετατρέποντας δύσκολα επιστημονικά θέματα σε κατανοητές ιστορίες. Και κυρίως, ιστορίες γεμάτες χιούμορ! Ο στόχος, λοιπόν είναι διττός. Το άνοιγμα της επιστήμης στο ευρύ κοινό και κυρίως στους νέους μέσα από έναν τρόπο τελείως διαφορετικό και απολαυστικό και η δυνατότητα εξοικείωσης και διαφορετικής προσέγγισης των επιστημόνων με το κοινό. Συγκεκριμένα ο τρόπος παρουσίασης γίνεται με Stand up Science κατά το Stand up Comedy αλλά και μέσα από επιστημονικές παραστάσεις. Άλλωστε η εμπειρία μου όλα αυτά τα χρόνια, από το 1993, στην επικοινωνία της επιστήμης με οδήγησε σε αυτό το εγχείρημα, του οποίου έχω τον συντονισμό ενώ η σκηνοθεσία είναι του Κώστα Βρεττού».

Aπό ποιές ειδικότητες επιστημόνων αποτελείται η ομάδα;                
«Η πλειονότητα των επιστημόνων της ομάδας μας προέρχεται από τον χώρο των θετικών επιστημών. Όμως πρόσφατα έχουμε και άτομα που προέρχονται από τις ανθρωπιστικές επιστήμες (αρχαιολογία, γλωσσολογία, κοινωνιολογία αλλά και από ΤΕΦΑΑ)  που όμως δεν παρουσιάζουν πάντα θέματα επιλεγμένα από την επιστημονική τους κατεύθυνση».

Ποια η ανταπόκριση του κόσμου στα events που στοχεύουν στο «άνοιγμα» της επιστήμης στο ευρύ κοινό;                                           
«Η απήχηση, η συμμετοχή και το ενδιαφέρον του κοινού σε όλες τις επιστημονικές διοργανώσεις και τα επιστημονικά φεστιβάλ είναι απρόσμενη και ιδιαίτερα ελπιδοφόρα και ενθαρρυντική. Το κοινό και κυρίως οι νεότερες ηλικίες εντυπωσιάζονται και ενθουσιάζονται ιδιαίτερα από τις δράσεις που παρουσιάζουν και προσφέρουν τη γνώση πέρα από τα γνωστά στερεότυπα. Χαίρονται να συμμετέχουν, να δημιουργούν και να συνομιλούν με τον επιστήμονα/ερευνητή, Η εκμηδένιση της απόστασης που τους χωρίζει τους γοητεύει εξαιρετικά. Όσον αφορά στις δικές μας παραστάσεις, στην αρχή, στις πρώτες μας εμφανίσεις, το κοινό ξαφνιαζόταν, τώρα όμως  γελάει, χαίρεται, προβληματίζεται αλλά και διασκεδάζει. Έχουμε πλέον αποκτήσει το δικό μας κοινό, τους δικούς μας 'fans' ακόμη ανάμεσα και σε μικρότερες ηλικίες αν και δεν απευθυνόμαστε σ’ αυτές».

Από την εμπειρία σας ποιες ηλικίες δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για δρώμενα με άξονα επιστημονικά θέματα;
«Σίγουρα οι νεότερες ηλικίες προσελκύονται περισσότερο καθώς υπάρχει και το στοιχείο του 'άγνωστου'. Όμως παρατηρείται μεγάλη προσέλευση και ενδιαφέρον και του κοινού μεγαλύτερης ηλικίας σε ομιλίες και παρουσιάσεις διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Θα επισήμαινα και τη συμμετοχή πολλών εκπαιδευτικών που σίγουρα πολλά έχουν να κερδίσουν καθώς διοργανώνονται και σχεδιάζονται δράσεις και εργαστήρια ειδικά για αυτούς».

Με ποια επιστημονικά ζητήματα - θέματα καταπιάνεται η ομάδα;
«Σίγουρα δίνεται βαρύτητα σε θέματα επικαιρότητας, επιστημονικά θέματα τα οποία απασχολούν την καθημερινή μας ζωή (από τα μικρόβια, την τεχνητή νοημοσύνη και την πληροφορική μέχρι τους νευρώνες, την «ανθρώπινη» χημεία και τους αισθητήρες). Στο πρόσφατο Athens Science Festival σχεδιάσαμε μία παράσταση όπου όλες οι παρουσιάσεις να έχουν ένα κοινό θέμα Το re-think με άξονα το re-use, re-cycle, re-duce, και το εγχείρημα πέτυχε 100%. Πρόσφατα εντάξαμε στις παραστάσεις μας και άλλους τρόπους παρουσίασης των θεμάτων, όπως το  science rap battle, το τραγούδι και τον έμμετρο λόγο, κάτι που το κοινό το υποδέχτηκε με ξεχωριστό ενθουσιασμό».                                

Στο εξωτερικό είναι διαδεδομένα τα events που συνδυάζουν τέχνη και επιστήμη;
«Σε όλα πλέον τα επιστημονικά φεστιβάλ και στις συναφείς μεγάλες διοργανώσεις υπάρχει η ενότητα «Τέχνη και Επιστήμη». Ο μύθος πως η επιστήμη και η τέχνη είναι δύο κόσμοι ξεχωριστοί και αλληλοσυγκρουόμενοι έχει προ πολλού ανατραπεί καθώς η δημιουργικότητα, η φαντασία, η δομή, η οργάνωση είναι στοιχεία που άρρηκτα τις συνδέουν. Επιστήμονες και καλλιτέχνες συνεργάζονται για να βελτιώσουν και να ομορφύνουν τη ζωή μας. Παράλληλα, η σύγχρονη τεχνολογία μπαίνει δυναμικά στην υπηρεσία της Τέχνης για το «άνοιγμά» της στο ευρύ κοινό (π.χ η έκθεση του Van Gogh). Επιπρόσθετα και στα σχολεία εφαρμόζονται πολλά προγράμματα που αναδεικνύουν τη σχέση αυτή».                                           

Σε ποιες χώρες αναπτύσσονται πιο συχνά δράσεις με στόχο το «άνοιγμα» της  επιστήμης στο ευρύ κοινό;                                
«Όλες πλέον οι χώρες ενδιαφέρονται για την Επικοινωνία της Επιστήμης. Από την Ευρώπη (με πρώτη τη Βρετανία) και την Αμερική έως την Αυστραλία, Ρωσία, Κορέα, κ.α. Για παράδειγμα να αναφέρω πως τα τελευταία 25 χρόνια διοργανώνεται το Παγκόσμιο Συνέδριο Επικοινωνίας της Επιστήμης (PCST) όπου συμμετέχουν περίπου 80 χώρες. Όμως δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και τις δράσεις που τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται και στην Ελλάδα όπως: Athens, Patras.Thessaly Science Festivals, Βραδιά του Ερευνητή, διαγωνισμός Famelab, Pint of Science, και πολλές συναφείς διοργανώσεις από ερευνητικά κέντρα, επιστημονικούς και εκπαιδευτικούς φορείς».