Η Εύη Σούλη και η Κατερίνα Φώτη μας μιλούν για «Φθογγικά πάθη»

Ποιοι είναι οι στόχοι της StereoNeroDanceCo.;

Κατερίνα Φώτη: Στόχος της ομάδας είναι ο επαναπροσδιορισμός της θέασης του σύγχρονου χορού. Μας ενδιαφέρει οι δουλειές που παρουσιάζουμε να έχουν «λαϊκό» χαρακτήρα, με την έννοια του στοιχείου που τις καθιστά νοηματοδοτημένες βαθιά μεν αλλά παράλληλα κατανοητές προς το σύνολο των ανθρώπων που απαρτίζουν το ευρύ κοινό. Η θεματολογία της ομάδας έχει αναφορά σε βιώματα, εμπειρίες και κοινωνικά γεγονότα που είναι τόσο μαζικά όσο και απόλυτα προσωπικά. Γι' αυτό το λόγο, και σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον και την αγάπη μας προς την ίδια την πόλη που ζούμε, όπου ενυπάρχουν πλήθος εγγενώς αντιφατικών στοιχείων και συλλογικών - προσωπικών καταστάσεων, τοποθετούμε το σύγχρονο χορό σε χώρους μαζικού θεάματος ή μαζικής διασκέδασης, ή μεταφέρουμε τη συνθήκη των χώρων αυτών στη θεατρική ατμόσφαιρα, σε μια προσπάθεια αλληλεπίδρασης των όσων μας απασχολούν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.

Εύη Σιούλη: Ο βασικός στόχος της ομάδας δεν είναι άλλος από τη συγκίνηση. Όλες οι επιλογές γίνονται για να μπορέσουμε να δομήσουμε κάθε φορά ένα καινούργιο σύμπαν με υλικά γνώριμα −ή και όχι−, έτσι ώστε η Τέχνη του χορού να γίνει μια βιωμένη εμπειρία. Είναι τεράστια πρόκληση πώς μια προσωπική ιδέα μπορεί να γίνει μια συλλογική κατάσταση όπου μπορούν να συντονιστούν σε αυτή ένα πλήθος κόσμου. Αν κάθε φορά καταφέρνουμε να κερδίσουμε έναν ακόμα θεατή σύγχρονου χορού είναι ένα κέρδος. Επίσης ο συγκερασμός των Τεχνών είναι ένας ακόμα στόχος. Τα όρια πια είναι δυσδιάκριτα και προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχει ένας ενιαίος δρόμος όπου οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν τα έργα τους. Το site specific, η νέα ανάγνωση των χώρων που τοποθετούμε τις παραστάσεις μας, είναι μια ταυτότητα της ομάδας. Με την επιλογή αυτή, η ομάδα αποκτά μια εξωστρέφεια, έρχεται κοντά με κοινότητες ανθρώπων με συγκεκριμένη κουλτούρα και η δημιουργική ανταλλαγή είναι ζητούμενο και δώρο όταν συμβαίνει.

Χορός και ποίηση σε μια παράσταση. Πώς συνταιριάζονται αυτές οι δύο μορφές τέχνης και δημιουργίας;

Ε.Σ. Ο κοινός άξονας των δύο είναι ο ρυθμός. Ο ποιητικός ρυθμός που έχει ο λόγος και το συγκεκριμένο έργο του Γιώργου Δομιανού ήταν η αφετηρία για να παραχθούν κινητικά υλικά όπου μας πήγαν και εμάς ένα βήμα παραπέρα μέχρι να φτάσουμε στην τελική μορφή της παράστασης. Μέσα από τη δραματουργική δουλειά που κάναμε μαζί με τη δραματουργό μας Τζίνα Σταυρουλάκη χτίσαμε μια γυναικεία περσόνα όπου ο λόγος της και η ισχυρή σωματικότητά της είναι ο τρόπος της να επικοινωνήσει τα πάθη της θνητής ανθρώπινης ύπαρξής της. Κοφτερές κινήσεις και λέξεις που ακροβατούν, σε μια πάλη επικράτησης, μια καθολική μορφή όπου άλλοτε υπομένει μέσα από τα αυστηρά κινητικά πλαίσια και άλλοτε μαινάδα εκφέρει τους φθόγγους της λύτρωσης της.

Κ.Φ. Στη συγκεκριμένη παράσταση ο ποιητικός λόγος του Γ. Δομιανού έρχεται να «λειάνει» την αυστηρή κινητική φόρμα στην οποία καταλήξαμε κατά τη διάρκεια των προβών. Μας ενδιαφέρει πολύ ο συγκερασμός αντιθετικών στοιχείων στις παραγωγές της ομάδας και αυτή τη φορά νομίζω ότι η σύμπλευση του απόλυτα οργανωμένου κινητικού λεξιλογίου με το λυρισμό του κειμένου της παράστασης δημιουργούν ένα αποτέλεσμα τόσο αποδομημένο όσο και απόλυτα ρεαλιστικό. Πιο γενικά θα μπορούσα να πω ότι όσα περισσότερα στοιχεία διαφορετικών τεχνών αποφασίζει κάποιος να έχει σε μια παράσταση, τόσο δημιουργούνται νέα εργαλεία στη διαδικασία της πρόβας, κι έτσι θεωρώ πως προχωράμε σαν δημιουργοί και σαν ερμηνευτές, εμπλουτίζοντας τα υλικά μας και τα έργα μας.

Ποιες προκλήσεις κρύβει η σκηνοθεσία αυτής της παράστασης και ποιες η ερμηνεία αυτού του απαιτητικού –από κάθε άποψη− ρόλου;

Κ.Φ. Στο επίπεδο της ερμηνείας θα έλεγα ότι η βασική πρόκληση που αντιμετώπισα είναι η χρήση του λόγου με τρόπο που να προκύπτει από την κινητική συνθήκη. Ως χορεύτρια, είχα συνηθίσει να οργανώνω τη σκηνική μου δράση γύρω από το απόλυτα συνειδητό σώμα, το οποίο μπαίνει σε ένα χορογραφικό σύστημα κινήσεων και προσεγγίζει τη δραματουργία και την αίσθηση σε δεύτερο χρόνο. Αυτή τη φορά η χρήση του λόγου με ανάγκασε να προσεγγίσω πιο αισθητηριακά αυτό που θα ερμηνεύσω και νομίζω ότι έχει ανοίξει ένα νέο δημιουργικό μονοπάτι. Ο εμπλουτισμός των εργαλείων μας είναι αναγκαίος και διαπιστώνω ότι, τελικά, το σώμα παραμένει αφετηρία μου αλλά πια έχει αποκτήσει η κάθε επιλογή κίνησης ένα εντελώς διαφορετικό ειδικό βάρος.

Ε.Σ. Η μεγαλύτερη πρόκληση από τη χορογραφική, σκηνοθετική μου πλευρά ήταν η επιλογή που πήραμε να κάνουμε ένα σόλο έργο, ένα «one woman show» όπως λέμε. Ο δρόμος ήταν κάπως μοναχικός για την Κατερίνα, σίγουρα, αλλά και για μένα. Ο μεγαλύτερος αριθμός χορευτών και ηθοποιών δίνει περισσότερες επιλογές σύνθεσης, στο σόλο έργο πρέπει να οδηγήσεις τον performer να βρει καινούργιους ερμηνευτικούς δρόμους ώστε να χτίσει μια σχέση με τον εαυτό του και τα εκφραστικά εργαλεία του, που είναι δύσκολο και επώδυνο. Η χρήση ποιητικού κειμένου ήταν η επόμενη δυσκολία που αντιμετωπίσαμε. Μπορώ να πω ότι η έρευνα των νέων στοιχείων όπου μπήκαν σε αυτή τη δουλειά είναι μια παρακαταθήκη για τη συνέχεια της ομάδας.

Πόσο καταλυτική είναι η μουσική για την απογείωση της βαθύτερης ουσίας της παράστασης;

Ε.Σ. Η μουσική του Jan Van de Engel είναι το ρυθμικό πλοίο που θα απογειώσει την Κατερίνα και ελπίζω και το κοινό. Παρότι είπαμε ότι πρόκειται για ένα σόλο έργο, η Κατερίνα επί σκηνής επικοινωνεί με τη live μουσική και τα ρυθμικά παιχνίδια του Γιάννη Αγγελόπουλου. Μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε ένα νυχτερινό μαγαζί (Second Skin) όπου φιλοξενεί συναυλίες και πάρτι και ο στόχος είναι το κοινό να μπει σε μια τέτοια κατάσταση.

Κ.Φ. Για μένα απόλυτα, και θεωρώ ότι γι' αυτό το λόγο πάρθηκε η επιλογή ο Jan Van de Engel να βρίσκεται επί σκηνής μαζί μου. Το ηχητικό περιβάλλον δημιουργεί μια συνθήκη πιο κατανοητή στο κοινό γιατί μπορεί ευκολότερα να κάνει παραπομπές σε προσωπικά βιώματα μέσω ενός ακούσματος. Επίσης, εμένα μου δίνει το «ντοπάρισμα» και τον «εκκλησιασμό» που έχω ανάγκη για τη συγκεκριμένη ερμηνεία, τα οποία αποτελούν μέρος των βασικών δίπολων του συγκεκριμένου έργου.

Πώς εμπνευστήκατε τη χορογραφία και ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να προβάλουν μέσα από αυτή;

Ε.Σ. Οι αισθητικές αναφορές του έργου έχουν να κάνουν με τα 80ς και με ένα σύνολο καλλιτεχνών, μουσικών κυρίως. Η Madonna του erotica και του vogue, η Siouxsie and the Banshees αλλά και μορφές της Παναγίας όπως απεικονίζεται στα αγάλματα της Καθολικής εκκλησίας ήταν η έμπνευση μου και η αισθητική μου αφετηρία. Στη συνέχεια η χορογραφική γραμμή στήθηκε πάνω σε έναν ρυθμικό βηματισμό που διαπερνά σχεδόν το σύνολο του έργου όπως και τα χέρια της χορεύτριας όπου γίνονται μαχαίρια αλλά και φτερά, αυστηρά και άβολα χορευτικά. Η ιδέα είναι να δούμε τις διαφορετικές ταυτότητες και ποιότητες όπου κομίζει αυτή η ιδιόμορφη περσόνα.

Κ.Φ. Η θεματολογία είναι συνήθως κτήμα της Εύης, η οποία συνεχώς έχει στο νου της ιδέες για να δουλέψουμε σαν ομάδα. τις οποίες συζητάμε και οργανώνουμε την πραγματοποίησή τους. Στη συνέχεια, το κινητικό υλικό που παράγουμε είναι αποτέλεσμα της προσωπικής κίνησης των ερμηνευτών και των οδηγιών της για να πετύχει την πολυπόθητη “εικόνα “ που αναζητά. Στο συγκεκριμένο έργο, πάνω σε μια κουβέντα σε μπαρ, της ανέφερα τον γραμματικό όρο των φθογγικών παθών, δηλαδή την ανάγκη των φθόγγων να αποφύγουν τη χασμωδία. Μεταφέροντας την έννοια της χασμωδίας στην ψυχοσύνθεση, καταλήξαμε να μελετάμε τη γυναικεία φύση και να την αναγάγουμε σε κάτι καθολικότερο, διαπιστώνοντας ότι η αποφυγή της χασμωδίας είναι η κάθε μάχη μας απέναντι σε ό,τι περιορίζει το αυτεξούσιό μας. Και καταλήξαμε ότι η ελάχιστη αποτύπωση του αυτεξούσιου μπορεί να χορεύεται σε υπόγεια κλαμπ μεν, με μουσική που βγαίνει από συνθεσάιζερ, αλλά να αρθρώνεται σαν εξομολόγηση σε ξωκλήσι. Έτσι κάπως φτάσαμε ως εδώ.

Η γυναίκα στο κέντρο. Η γυναίκα ως καθολικό υποκείμενο. Ποιες είναι οι δυσκολίες και οι υπερβάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η γυναίκα στις μέρες μας;

Κ.Φ. Η γυναίκα έχει να αντιμετωπίσει την βαθιά εδραιωμένη πατριαρχία που εκφέρεται λεκτικά, σωματικά και έχει εδραιωθεί στο υποσυνείδητο πολλών συμπολιτών μας. Έχει να αντιμετωπίσει λόγου χάρη την κάθε συμπεριφορά που την θέτει σε δεύτερη μοίρα αν δεν υιοθετήσει ανδρική τοποθέτηση για να επιβιώσει στο χώρο εργασίας της, το κάθε κακόβουλο σχόλιο σχετικά με το αν επιλέγει να κάνει οικογένεια ή όχι, να φορέσει κάτι που κρίνεται ως “προκλητικό” και στα πιο ακραία και δυστυχώς πολλά παραδείγματα, μπορεί να μην καταφέρει να αντιμετωπίσει τον σεξισμό και να καταλήξει θύμα βιασμού, με την κοινωνία να δικαιολογεί τον βιαστή της με φράσεις όπως «ήταν καλό παιδί από καλή οικογένεια» ή «ήταν εξαίρετος οικογενειάρχης». Η έννοια της καθολικότητας της καταπίεσης η οποία ερευνάται και στο έργο, αφορά τελικά όχι μόνο το γυναικείο φύλο αλλά τον κάθε άνθρωπο που έρχεται αντιμέτωπος με το ρατσισμό, την ομοφοβία, το φασισμό και όλα τα συμπαρομαρτούντα και τελικά δίνει καθημερινή μάχη για το αυτεξούσιο της ύπαρξής του.

Ε.Σ. Η πολλαπλότητα των ρόλων της γυναίκας που προσπαθεί να αναδειχθεί στον στίβο της εργασίας, της συντροφικής ζωής, της πολιτικής εκπροσώπησης, του ορισμού της σεξουαλικής ταυτότητας είναι κάποιες από τις υπερβάσεις που πρέπει να αντιμετωπίζει. Το θέμα βέβαια έχει να κάνει με παγιωμένες αντιλήψεις και το ρατσισμό που είναι ταξικός, φυλετικός και έμφυλος. Εμετικά σχόλια στο δρόμο αλλά και στη δημόσια ζωή μας φέρνουν αντιμέτωπους με ένα αξιακό σύστημα σάπιο και χυδαίο. Ο καθένας μας έχει το δικαίωμα να ορίζει τον εαυτό του κατά το πως επιθυμεί και οι κοινωνίες οφείλουν να είναι δίπλα στην γυναίκα εργαζόμενη μητέρα, στις εργαζόμενες στο χώρο του σεξ, στις τρανς γυναίκες, στις συνταξιούχες γιαγιάδες. 

Υπάρχει κάτι που δεν αντέχετε και κάτι που σας σαγηνεύει στη νέα γενιά;

Κ.Φ. Νομίζω η φράση «δεν αντέχω» είναι κάπως αρνητικά φορτισμένη. Θα έλεγα λοιπόν ότι με ενοχλεί πολύ που η νέα γενιά αρνείται την πολιτικοποίηση και καταλήγει να μην την απασχολεί το κοινωνικό γίγνεσθαι ή ακόμα και αν την απασχολεί, καταλήγει να μην αντιλαμβάνεται ότι μόνο ο συλλογικός δρόμος μπορεί να φέρει αποτελέσματα που είναι θετικά για τον καθέναν μας ξεχωριστά. Άλλωστε οι ανάγκες είναι κοινές και μαζί καλούμαστε να αντιπαλέψουμε την αρνητική κοινωνικοοικονομική συνθήκη του τώρα μας. Και αντιπαλεύεται μόνο αν συνολικά καταρρίψουμε τις φασιστικές συμπεριφορές της διπλανής πόρτας και την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Αυτό που σίγουρα πάντως μου αρέσει στους νεώτερους ανθρώπους, με τους οποίους εμπλέκομαι κυρίως ως δασκάλα χορού τους, είναι τα ασυννέφιαστα χαμόγελα και η αισιοδοξία στο εδώ και στο τώρα.

Ε.Σ. H νέα γενιά, η γενιά η δική μου, των εικοσάρηδων και τριαντάρηδων είναι αυτή που η κρίση την τσάκισε. Είμαστε οι άνθρωποι που μεγάλωσαν σε ένα διαφορετικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο και μεγαλώνοντας έπρεπε να αντιμετωπίσουμε μια νέα πραγματικότητα . Όταν οι γονείς, μας ωθούσαν να σπουδάσουμε δεν είχαν στο μυαλό τους ότι ένας νέος άνθρωπος με γνώση, μόρφωση και θέληση θα δυσκολεύεται τόσο να βρει μια οποιαδήποτε δουλειά. Ο μεγαλύτερος σεβασμός για μένα αξίζει σε αυτούς τους ανθρώπους που παλεύουν για τα όνειρα τους κάνουν δυο και τρεις δουλειές για να στηριχθούν, νέοι γονείς, νέα παιδιά, πρόσφυγες πολέμου που αναζητούν ένα καλύτερο αύριο, όλοι αυτοί είναι η δύναμη μιας κοινωνίας που δυστυχώς έχει απολέσει την ορμή και τη χαρά της ηλικίας της. Αυτό που είναι το λιγότερο λυπηρό είναι η αύξηση του ναζισμού σε αυτές τις ηλικίες είναι βαθιά επικίνδυνο και με κάποιο τρόπο πρέπει όλα τα υγιή κομμάτια της κοινωνίας να φέρουμε αυτούς τους ανθρώπους πίσω.

Υπάρχει μια κοινή φιλοσοφία που διέπει τα χορογραφικά σας έργα;

Ε.Σ. Οι αντιθέσεις στην φόρμα και στον ρυθμό, η φωτογραφική θέαση του σώματος ως ένα δυνατό εικαστικό στοιχείο, οι αυστηρές αργές κινήσει που σπάνε και αναπνέουν . Η ύπαρξη δραματουργίας και η επιθυμία δημιουργίας κάθε φορά μιας καινούργιας κινητικής γλώσσας. Η εμμονή μας με τη λαϊκότητα και το υψηλό. Οι μουσικές υποκουλτούρες και οι αισθητικές αναφορές που είναι πηγή έμπνευσης, το σώμα ως φορέας συλλογικής μνήμης και τα προσωπικά μας βιώματα, η πόλη της Αθήνας και κρυμμένη ομορφιά που καλούμαστε να ανακαλύπτουμε, όλα αυτά απαρτίζουν την κοινή φιλοσοφία των έργων της ομάδας.

Κ.Φ. Η κοινή φιλοσοφία των παραγωγών της ομάδας είναι η μελέτη των δίπολων και των αντιθέσεων που υπάρχουν στο αστικό ιστό. Είναι η μελέτη των θέσεων αλλά και των άρσεων πριν από κάθε θέση. Είναι τελικά το πάντρεμα πολλών διαφορετικών στοιχείων που μοιάζουν ξένα μεταξύ τους αλλά στην ουσία τους επικοινωνούν τα ίδια νοήματα. Όπως τα έργα μας, έτσι και οι χαρακτήρες μας σε αυτό το εγχείρημα που λέγεται Stereo Nero Dance Co., είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους αλλά τελικά απόλυτα κοινά. Είναι η ακροβασία ανάμεσα στο «λαϊκό» /«γειωμένο» και στο «θείο»/ «υπερβατικό».

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στο Guide της Athens Voice