Το θέατρο της ενσωμάτωσης θυμίζει στους νέους να ονειρεύονται

Το Theater of Integration (Θέατρο της Ενσωμάτωσης) είναι μία μικτή θεατρική ομάδα Ελλήνων- ξένων προσφύγων η οποία προσπαθεί μέσα από το παιχνίδι να φέρει κοντά διαφορετικούς ανθρώπους και να βοηθήσει στην ομαλή ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία. Η ομάδα ιδρύθηκε πέρυσι στα πλαίσια του START- Create Cultural Change από τον Πέτρο Πιτσούνη και φέτος συνεχίζεται από την Άννα Δημητροπούλου. Η σκηνοθεσία των παραστάσεων γίνεται από την Ζωή Σαντά με την υποστήριξη της Άννας.

Τους επισκέφθηκα την ώρα της πρόβας τους στο Victoria Square Project, καθώς προετοιμάζονταν για την επόμενη παράσταση που θα ανεβάσουν την Άνοιξη, τον Ερωτόκριτο, το έμμετρο μυθιστόρημα του Βιτσέντζου Κορνάρου το οποίο δημιουργήθηκε τον 17^ο αιώνα ως μια σύνθεση ετερόκλητων χρόνων και στοιχείων με άξονα τον έρωτα. Έχοντας παρακολουθήσει ένα κομμάτι της πρόβας, κάθισα μαζί τους για να μάθω περισσότερα για το πρότζεκτ.

Ανεβάζουν μία με δύο παραστάσεις κάθε χρόνο. Η πρώτη φάση, που ξεκινά το φθινόπωρο περιλαμβάνει την αναζήτηση των συμμετεχόντων. Εστιάζουμε σε νέους ενήλικες και εφήβους, αλλά στην πράξη η ομάδα είναι ανοιχτή σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, εθνικότητας ή γλωσσικής προέλευσης. «Λόγω της συνεργασίας με το VSP, δίπλα στην πλατεία Βικτωρίας, βρισκόμαστε σε ένα ‘στρατηγικό σημείο’ όσον αφορά στις πολυπολιτισμικές αλληλεπιδράσεις», εξηγεί ο Πέτρος. «Ανοιγόμαστε απευθείας στην τοπική κοινωνία με σκοπό να φέρουμε Έλληνες και ξένους σε επικοινωνία μέσα σε ένα δημιουργικό πλαίσιο. Συνεργαζόμαστε και με ορισμένους φορείς που ασχολούνται με το προσφυγικό, όπως το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού και απευθύνουμε το κάλεσμά μας και σε ξενώνες με ασυνόδευτους ανήλικους πρόσφυγες».

Αφού ολοκληρωθεί η πρώτη φάση και διαμορφωθεί μία ομάδα, το Theatre of Integration μαθαίνει στους συμμετέχοντες μέσω του παιχνιδιού πώς να βρουν την αυτοπεποίθησή τους και να αφομοιώσουν βασικές τεχνικές του θεάτρου, όπως την ορθοφωνία και την σωστή άρθρωση.

Παράλληλα ξεκινάει από τη σκηνοθετική ομάδα η διαδικασία της επιλογής ενός θεατρικού έργου. Η διαδικασία αυτή λειτουργεί αντίστροφα σε σύγκριση με τις επαγγελματικές ομάδες που ξεκινάνε με ένα έργο στο μυαλό τους και αναλόγως κάνουν το casting για τους ηθοποιούς. Στο Theater of Integration το έργο επιλέγεται βάσει πρακτικών χαρακτηριστικών (π.χ. γλωσσικό επίπεδο), αλλά και της γενικότερης δυναμικής της ομάδας. 

Πώς και επιλέξατε τον Ερωτόκριτο;

«Κατά την πρώτη φάση ζητάμε από τα παιδιά να φέρουν ιστορίες και παραμύθια που τους ενδιαφέρουν και κατά το θεατρικό παιχνίδι να κάνουν αυτοσχεδιασμούς. Φυσικό ήταν με τις ηλικίες που είχαμε κάποια βασικά θέματα να είναι ο έρωτας και ο πόλεμος, δύο σημεία που είναι πολύ σημαντικά για εμάς: Η Αρετούσα, παρά τις κοινωνικές και οικογενειακές πιέσεις, στέκεται έναντια στις επιταγές και διεκδικεί αυτό που θέλει, τον έρωτά της, την αυτοδιάθεσή της. Αυτό δεν είναι μόνο ένα σημαντικό δίδαγμα για τα κορίτσια από διαφορετικές κουλτούρες στον θίασό μας, αλλά και για εμάς σήμερα γενικότερα», εξηγεί η Ζωή. «Ο Ερωτόκριτος φαίνεται να μην μπορεί να πιάσει το όνειρό του, λόγω της ταπεινής προέλευσής του, αλλά τελικά τα καταφέρνει. Και θέλαμε σίγουρα και ένα happy ending. Οι συμμετέχοντες πρότειναν την πλοκή και την εξέλιξη με έναν τρόπο που μας οδήγησε με τις αρχές της μαιευτικής μεθόδου στον Ερωτόκριτο, με έναν τρόπο τόσο οργανικό που έκανε εμένα και την Άννα να αναρωτιόμαστε αν τα παιδιά είχαν ήδη διαβάσει την ιστορία».

Η τρίτη φάση ολοκληρώνεται την άνοιξη και περιλαμβάνει την παρουσίαση της παράστασης στο κοινό. «Ιδανικά θέλουμε να κάνουμε την ίδια παράσταση σε πολλά μέρη ώστε να αγγίξουμε και περισσότερο κόσμο», σημειώνει ο Πέτρος.

Τον Μάιο του 2018 η ομάδα ανέβασε δύο παραστάσεις στα πλαίσια του Theatre of Integration Festival, τις ‘Όρνιθες’ και το ‘Ταξιδεύοντας πέρα από τη γκρίζα χώρα’, κλείνοντας έτσι τον πρώτο τους κύκλο. Και οι παραστάσεις ήταν μία τεράστια επιτυχία. «Την ημέρα της πρεμιέρας πέρυσι το φουαγιέ του θεάτρου ήταν ασφυκτικά γεμάτο από μία ποικιλία ετερόκλητων ανθρώπων που συναντήθηκαν, συζήτησαν, μοιράστηκαν» τονίζει η Ζωή. Η επιτυχία σκιαγράφεται και στην προσωπική εξέλιξη των ίδιων των συμμετεχόντων. «Σε μεγάλο βαθμό και εντυπωσιακά γρήγορα βλέπουμε τους συμμετέχοντές μας να ενδυναμώνονται, να αποκτούν αυτοπεποίθηση και να κοινωνικοποιούνται. Έχουμε καταφέρει να κινητοποιήσουμε ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε μία χώρα στην οποία λαμβάνουν καθημερινά το μήνυμα πως ‘δεν ανήκουν’. Τους έχουμε δώσει ένα σταθερό σημείο αναφοράς, έναν λόγο να αγαπούν τα Σαββατιάτικα απογεύματά τους», σημειώνει ο Πέτρος. Ο ανοιχτός χαρακτήρας του Theatre of Integration συμπεριλαμβάνει αντί να αποκλείει και έτσι αποδομεί κάθε περιοριστική ταυτοποίηση. Προσφέρει έναν χώρο μέσα στον οποίο αυτοί οι νέοι δεν είναι μόνο ‘πρόσφυγες’, αλλά και καθημερινοί άνθρωποι, οι οποίοι μπορούν να συνυπάρξουν ισότιμα, να παίξουν και να δημιουργήσουν. «Έχουμε την αίσθηση πως αυτή την περίοδο οι Έλληνες δίνουμε και οι πρόσφυγες αποδέχονται. Εδώ καταρρίπτουμε αυτή τη δυναμική, δημιουργώντας από κοινού και περνώντας καλά», συμπληρώνει η Ζωή.

Το Theater of Integation λειτουργεί και ως καταλύτης μιας ουσιαστικής και οργανικής διαπολιτισμικής ανταλλαγής. Οι νέοι πρόσφυγες διανθίζουν τα έργα με τα δικά τους πολιτισμικά στοιχεία, ερχόμενοι συχνά για πρώτη φορά στη ζωή τους σε επαφή με το θέατρο ή την ποίηση όπως είναι γνωστά στην Ελλάδα. Έτσι όσα θεωρούνται αυτονόητα αναθεωρούνται και επανεκτιμούνται με τρόπους διαφορετικούς και συχνά απρόβλεπτους.

Έχετε αντιμετωπίσει καμία σημαντική δυσκολία;

«Η επικοινωνία είναι πάντοτε ένα εμπόδιο. Πρέπει να παραμένουμε δημιουργικοί ως προς το πώς θα παρουσιάσουμε την ιστορία με έναν τρόπο κατανοητό στους συμμετέχοντες αλλά και στο κοινό», εξηγεί ο Πέτρος.

«Αλλά το πιο σημαντικό από όλα είναι το τραύμα πολλών παιδιών, κάτι με το οποίο πρέπει να είμαστε προσεχτικοί. Προσέχουμε να υπάρχει happy end στις ιστορίες μας και να μην αγγίζουμε θεματικές που μπορεί να δώσουν έναυσμα σε αυτό το τραύμα να επανεμφανιστεί. Καθώς δημιουργούμε στενές σχέσεις με τα παιδιά, σιγά σιγά αυτά τα θέματα βγαίνουν στο προσκήνιο. Σε συνεργασία με τους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς από τους φορείς που φιλοξενούν αυτά τα παιδιά, προετοιμαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε το τραύμα κάθε παιδιού ξεχωριστά, όπως αυτό  αναδύεται σταδιακά. Τα παιδιά μας εμπιστεύονται, αλλά δεν ανοίγονται μόνο σε εμάς αλλά και μεταξύ τους. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο στο οποίο να μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά. Και φυσικά το να ανοιχτεί κάποιος είναι ξεκάθαρα προσωπική επιλογή, δεν πιέζουμε κανέναν» συμπληρώνει η Άννα.

Πρέπει να έχετε βιώσει πολλά. Υπάρχει κάποια ιστορία που έχετε συγκρατήσει ιδιαίτερα;

Διηγείται ο Πέτρος: «Λίγες μέρες πριν την πρώτη μας παράσταση πέρυσι με προσέγγισε ένα μικρό κοριτσάκι από το Αφγανιστάν με ένα ιδιαίτερα προβληματισμένο και θλιμμένο τόνο και μου είπε ‘πριν από λίγες μέρες είδα ένα όνειρο. Παίξαμε στην παράσταση πολύ καλά και όλοι χάρηκαν πολύ’. Όταν την ρώτησα γιατί μου το λέει έτσι θλιμμένα, αφού το όνειρο ήταν πολύ θετικό και επρόκειτο να πραγματοποιηθεί τελικά,  μου απάντησε διστακτικά ‘αφού τα κορίτσια δεν επιτρέπεται να βλέπουν όνειρα...’. Φυσικά της εξήγησα πως το αντίθετο ισχύει και πως τα όνειρά της θα γίνουν πραγματικότητα. Τέτοιες φορές συνειδητοποιείς τις πολιτισμικές διαφορές και πως με μία μικρή συζήτηση ή παρότρυνση μας δίνεται μεγάλος χώρος για να ενδυναμώσουμε κάποιον».

Κατά κάποιο τρόπο το Theatre of Integration έχει ήδη πετύχει τον σκοπό του.

Λειτουργώντας από κάτω προς τα πάνω, συστηματικά και σοβαρά, έχει δημιουργήσει μέσα από τους συμμετέχοντες και το κοινό των παραστάσεων τον αναγκαίο πολλαπλασιαστικό παράγοντα. Οι συμμετέχοντες καλούν τους φίλους τους, αλλά και γενικότερα ανοίγονται στην κοινωνία ώστε να δείξουν στον κόσμο ότι έφτιαξαν κάτι για το οποίο είναι περήφανοι.

«Το πιο σημαντικό για εμάς είναι να χρησιμοποιήσουμε το θέατρο ως τεχνική ένταξης. Να χτίσουμε αυτή την κληρονομιά ενός θεάτρου πιο συμπεριληπτικού και κοινωνικά ευαισθητοποιημένου, εμπνέοντας νέες ομάδες να ανοίξουν τις πόρτες τους σε πρόσφυγες και μετανάστες», εξηγεί ο Πέτρος.

Και κάθε σημάδι δείχνει πως πραγματικά το καταφέρνουν.  

Με ένα νέο πλέον θίασο το Theatre of Integration θα ανεβάσει την παράσταση του Ερωτόκριτου το φθινόπωρο.  

Ακολουθήστε τους στο Facebook και μείνετε ενημερωμένοι για τα τελευταία τους νέα.