Νεκροταφείο Ίψεν. Τα νεκροταφεία δραματουργών είναι μηχανές ανάταξης λειψάνων. Είναι τα ATM της σαπισμένης θεατρικής Ιστορίας, αλλά και τα οστεοφυλάκια του Μέλλοντος. Μέσα σε αυτά τα νεκροταφεία η «μόνη σφοδρή επιθυμία είναι να απογυμνώσεις τα πράγματα μέχρι τον σκελετό τους και, δηλαδή, να τα απαλλάξεις από τη σάρκα τους» (Χάινερ Μύλλερ, Rotwelsch). Γιατί ο θάνατος είναι η μόνη οριστική μεταμόρφωση που εγγυάται την ύπαρξη μέλλοντος. Στο Νεκροταφείο Ίψεν βρίσκονται θαμμένα ψεύτικα βελούδινα φορέματα και προτεσταντικά άμφια, φαβορίτες με υπολείμματα κόλλας, τζίβες από ξεμαλλιασμένες περούκες, ομπρελίνια χωρίς βροχές, σκουριασμένα περίστροφα και πολλές νεκρές γυναίκες που κατασπαράχτηκαν από τις ιστορίες τους.
Περιγραφή εικόνας. Ένα λευκό πλάνο σινεμασκόπ υψωμένο σε στυλ ιταλίζουσας σκηνής με επάλληλους περιστρεφόμενους «τάφους». Από τις ρωγμές των διπολικών μνημάτων εκβάλλονται χειραφετημένα τα φάσματα ιψενικών ρόλων πάνω σε μια γραμμική ευθεία αναπόλησης του δράματος στην πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του. Μέσα σε αυτή τη νέα συνθήκη Ζωής καταρρέουν ανεπίδοτες όλες οι υπερδραματικές πλεκτάνες του αστικού θεάτρου, συντάσσοντας εικονοκλαστικά ένα νέο αιρετικό ποίημα βλάσφημου λυρισμού.
Γυναίκα στην κόλαση της πατριαρχίας. Η Νόρα της Σοφίας Χιλλ κρατάει τα μαλλιά της ψηλά σαν το σχοινί κάποιας αόρατης θηλιάς και χαίρεται ανοϊκά σαν εκστασιασμένο σκιουράκι που ξοδεύει χρήματα, αγοράζει πομ-πον και κραυγάζει για μπότοξ. Είναι κρεμασμένη στην αγχόνη μιας ψευδο-ευτυχίας που μετατρέπει τη Γυναίκα σε άθυρμα της παρανοειδούς μωρίας του καπιταλισμού μέσα στην ολέθρια Μηχανή Ίψεν. Η Νόρα της Σοφίας Χιλλ είναι μια γυναικεία ύπαρξη σπαραγμένη από την Ιστορία και την ψυχαναγκαστική ευδαιμονία της σπατάλης, και γίνεται μια γυναίκα που δραπετεύει από τις χαραμάδες της πατριαρχίας. Στο τέλος της, μετατρέπεται σε γυναίκα Μάρτυρα που με το μαύρο σάβανο-νυφικό της εκχέεται στο βυθό της ζωής, κουβαλώντας τη μνήμη μιας τραγικής υπέρβασης.
Το τέλος της μπουρζουαζίας. Η Νόρα του Άττις είναι ένα μνημειακό Τοπίο για το τέλος της Ευρώπης που πολιτισμικά συνθλιβόταν μεταξύ δύο «εγκληματικών» ηθικών (ακριβώς όπως ο Παναγιώτης Βελλιανίτης τις έβαλε ευφυώς να «ακούγονται» μέσα στην παράσταση). Η Νόρα-Ευρώπη παραπαίει μεταξύ της ιδεαλιστικής έξαψης ενός ρομαντικού βαλς (που θέλει να εκτροχιάσει το σώμα) και της λειτουργικής κατάνυξης ενός Agnus Dei (που θέλει να κατευνάσει τα πάθη και τις ανταρσίες). Και ζωγραφίζοντας το Ανθρώπινο, ο πόθος και η συστολή, οι χαρές και η συντριβή, η έκσταση και η αταραξία γίνονται προεκτάσεις ενός θρήνου για την Ευρώπη που πεθαίνει συντριμμένη μέσα σε ηθικολογίες και ψευδεπίγραφους ανθρωπισμούς.
Ο Άγγελος της Ιστορίας. Στις παρυφές της σκηνής και μέσα από τα ανοίγματα των τάφων ο Τάσος Δήμας γελάει και χλευάζει με την πλάτη στραμμένη στα ερείπια των δραμάτων, τελώντας τον πιο αμφίθυμο κλαυσίγελο ενός συγκλονιστικού θρήνου. Ως Νέος Άγγελος της Ιστορίας ο Δήμας-Κρόγκσταντ βλέπει το ένα ερείπιο να σωρεύεται πάνω στο άλλο, φορώντας τελικά το παρελκυστικό προσωπείο του ιψενικού ρόλου και μια δηλητηριώδη ειρωνεία που παραλύει κάθε απόπειρα εξόδου από τη νομοτέλεια του Κακού.
Το ακυρωμένο άρρεν. Ένας ηθοποιός που βγαίνει από τις χαραμάδες των τάφων με χέρια σαν ομιλούντα γλυπτά, είναι ο Τόρβαλντ τουΑντώνη Μυριαγκού. Συμπυκνωμένος στην τελειωμένη εξουσία της αρρενωπότητας, παλεύει να παγιδεύσει τη Νόρα στο μπάσο βάθος του Κενού, αδύναμος να συγκρατήσει το μαύρο νερό που κυλάει από το Είναι του. Η πίστη του είναι νεκρή σε όλες τις συντεταγμένες της και η δική του Νόρα αναχωρεί για να γεννηθεί ένα άλλο σκηνικό Εγώ στον αντικατοπτρισμό του ιψενικού τριγώνου.
Ίψεν, αυτός που το αίμα του... Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι ένας απολύτως ανθρωπιστής σκηνοθέτης. Όλο του το θέατρο ελπίζει στο θάνατο των συντηρητισμών και των καθηλώσεων, και ευαγγελίζεται μια άλλη δομή Εναγκαλισμού μέσα στον πιο ανθρώπινο πυρήνα του θεάτρου. Παραβιάζοντας τα θεσμικά όρια, ο Τερζόπουλος έγινε ένας από τους ελάχιστους Έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενους, που οραματίστηκε την Αλλαγή και την επέβαλε. Σαν Άττις.
Ο γνωστός Ιταλός σκηνοθέτης αναλαμβάνει για πρώτη φορά να σκηνοθετήσει Έλληνες ηθοποιούς, προσεγγίζοντας τον «Γυάλινο κόσμο» μέσα από μια δική του, «πειραγμένη», και γι’ αυτό καλοδεχούμενη, οπτική
9°
