«Η καημένη, η άδεια μου Εδέμ», είναι ο τίτλος της παράστασης που παρουσιάζει η σκηνοθέτης Μαρία Αιγινίτου στη σκηνή Black Box του Επί Κολωνώ. Πρόκειται για την ανανεωμένη εκδοχή της συλλογής «Είκοσι Αστικά Μονόπρακτα» της Δώρας Τσόγια (εκδ. Άγρα) με ιστορίες και εικόνες της πόλης σε ένα σκηνικό παιχνίδι για τέσσερις ηθοποιούς.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με το θέατρο και ποια με την ηθοποιία;
Μεγάλωσα σ’ ένα περιβάλλον όπου καμία επαφή με την τέχνη δεν υπήρχε. Στα ταραγμένα χρόνια της εφηβείας μου, ο μόνος τρόπος για να κατευνάσω τις εκρήξεις θυμού και μίσους που με βασάνιζαν ήταν η λογοτεχνία. Από τότε είχε ξεκινήσει η διαδικασία, μέσω της οποίας μπαίνω στον κόσμο ενός συγγραφέα όταν σκηνοθετώ. Την ίδια εποχή, στα δεκατέσσερα - δεκαπέντε μου χρόνια, πήγα στην καθηγήτρια των καλλιτεχνικών και ζήτησα να μπω στη θεατρική ομάδα του σχολείου. Με δέχτηκε με μεγάλο ενθουσιασμό και με ενθάρρυνε με κάθε τρόπο. Μετά από πέντε – έξι πρόβες, έφυγα τρέχοντας. Χρησιμοποίησα ως δικαιολογία το φορτωμένο μου πρόγραμμα, ενώ στην πραγματικότητα, ντρεπόμουν. Φοβόμουν να εκτεθώ. Ήθελα να παρουσιάζω μία εικόνα πιο σκληρή, πιο σκοτεινή, πιο αντιδραστική.
Τι σας συναρπάζει στο θέατρο ως «θεατής», ως «σκηνοθέτης» και ως «ηθοποιός»;
Στο Θέατρο λειτουργώ πάντα ως ενεργός θεατής, σε όποια πλευρά της αίθουσας κι αν βρεθώ. Ή τουλάχιστον αυτό προσπαθώ. Με συναρπάζει πάντοτε η ανάγκη του ανθρώπου για αρμονία. Η ανάγκη να δούμε εκείνο που δεν υπάρχει, να ακουμπήσουμε για μια στιγμή το άπιαστο, να υψωθούμε πάνω από τη μετριότητα μας, παρά τα περιορισμένα μας όρια. Μέσα από το Θέατρο, μέσα από την Τέχνη, πιστεύω στη φωτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, σε ό, τι καλό υπάρχει.
Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση.
Πρόκειται για μία σπονδυλωτή παράσταση. Μέσα από τυχαίες στιγμές της καθημερινότητας σε μία μεγάλη πόλη, είναι οι άνθρωποι που προλαβαίνεις να δεις ανάμεσα σε δύο στάσεις του μετρό, περιμένοντας να πληρώσεις στο ταμείο ενός καφέ, κοιτάζοντας μία βιτρίνα καταστήματος, περιμένοντας ν’ ανάψει το φανάρι μιας μεγάλης λεωφόρου, περπατώντας έξω από το ανοιχτό παράθυρο ενός σπιτιού. Είναι ό, τι προλάβεις να φανταστείς, ό, τι προλάβεις να αντιληφθείς από τις σχέσεις και τις ιστορίες τους.
Ποια ήταν η πρώτη σας εντύπωση από τα κείμενα της Δώρας Τσόγια;
Σύντομα σκίτσα με υλικά ξαναχρησιμοποιημένα, φθαρμένα, αναποδογυρισμένα, ποιητικώς τροποποιημένα.
Ανακαλύψατε μέσα από τις ιστορίες που ζωντανεύετε στοιχεία από τη δική σας πραγματικότητα ή δικών σας ανθρώπων;
Μόνο μέσα από την δική μου πραγματικότητα είμαι σε θέση να αναδημιουργήσω όψεις της ζωής. Μόνο αυτό που γνωρίζω μπορώ να παρουσιάσω με ειλικρίνεια, ακόμη κι όταν δεν είναι αποδεκτό.
Σκηνοθεσία και ηθοποιία. Πόσο εύκολο να ισορροπήσετε με επιτυχία στους δύο διαφορετικούς ρόλους που έχετε σε αυτήν την παράσταση;
Δεν θα σας κρύψω πως ο συνδυασμός αυτός με δυσκόλεψε. Λατρεύω να βρίσκομαι στη σκηνή και πιστεύω πως αν έχω ένα ταλέντο, αυτό είναι ότι απολαμβάνω τη χαρά του σκηνικού παιχνιδιού. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια ανακάλυψα ότι είμαι καλή στο να οδηγώ τους ηθοποιούς και είναι μία διαδικασία η οποία μου έχει προσφέρει αμέτρητες στιγμές ευτυχίας. Είχα πει λοιπόν, ότι μπορούμε να ζήσουμε κι εγώ και σίγουρα το Θέατρο, χωρίς την παρουσία μου στη σκηνή. Μία συγκυρία, όμως, από αυτές που καθημερινά συμβαίνουν στο χώρο μας, μία αποχώρηση, με οδήγησε στην απόφαση να συνδυάσω αυτά τα δυο. Είναι αυτή η ευλογία του Θεάτρου, που μετατρέπει τα εμπόδια σε έμπνευση.
Πόσο κοντά είναι οι κωμωδίες με τις τραγωδίες της ζωής μας;
Υπάρχουν εγκλήματα που το ανθρώπινο είδος προκαλεί, μέσα στα οποία δεν μπορώ να βρω κωμικά στοιχεία. Όμως αν εξετάσουμε προσεκτικά όσα ονομάζουμε τραγωδίες, θα δούμε πως αν πάρουμε μία απόσταση από το ίδιο το γεγονός, τότε αλλάζει η ματιά μας. Έτσι κι αλλιώς, όλοι είμαστε περαστικοί. Αν το αναλογιστεί κανείς αυτό, δεν υπάρχει τραγωδία. Μόνο κάτι απεγνωσμένες προσπάθειες που κάνουμε οι άνθρωποι, όταν παίρνουμε στα σοβαρά τον εαυτό μας και τα μικρά μας δράματα και μετατρεπόμαστε σε γελοίες φιγούρες.
Τι θα θέλατε να αποκομίσουν φεύγοντας οι θεατές;
Μου αρέσει να σκέφτομαι ότι στις παραστάσεις οι άνθρωποι ανακαλύπτουν κάτι από τον εαυτό τους. Όταν μία σκέψη, μία ιδέα, ένα συναίσθημα, μέσω των αισθήσεων του θεατή, πάρει μορφή μέσα από τον κόσμο μιας παράστασης τότε αισθάνομαι πως έχει κάποια αξία το έργο μας.
Ποια είναι η μαγεία και ποια η μεγαλύτερη παγίδα των μονόπρακτων;
Σε μία μικρή, σύντομη φόρμα, είχα διαρκώς την έγνοια να μην φορτώσω τις σκηνές με περισσότερο βάρος απ’ όσο αντέχουν. Δεν μπορούν όλα να είναι το ίδιο σημαντικά, το ίδιο σπουδαία. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται οπωσδήποτε η συνθήκη εκείνη που θα ενώσει όλα τα μονόπρακτα, η αόρατη αυτή κλωστή που θα τα δέσει. Η γρήγορη εναλλαγή τους πιστεύω ότι είναι η μαγεία τους αλλά και αυτό που τα κάνει πιο απαιτητικά στο ξεκλείδωμά τους.
Ποιος ρόλος θεωρείτε ότι θα ήταν μια τεράστια πρόκληση για εσάς και θα έπρεπε να ξεπεράσετε τον εαυτό σας;
Έμαθα να μην σκέφτομαι, να μην λειτουργώ μ’ αυτόν τον τρόπο. Η θεατρική πράξη απαιτεί συντονισμένη εργασία συνόλου. Ένα θεατρικό έργο είναι ένας ζωντανός οργανισμός και κάθε ήρωας εντός του, είναι ένα όργανο ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό. Προφανώς γι’ αυτόν τον λόγο σκηνοθετώ. Ονειρεύομαι συγγραφείς, ονειρεύομαι έργα, ονειρεύομαι θέματα, όχι ρόλους.
«Η καημένη, η άδεια μου Εδέμ»
(Είκοσι Αστικά Μονόπρακτα)
της Δώρας Τσόγια
21°
