Ομάρ Αμπουσαάντα, μπορεί το πολιτικό θέατρο να σώσει τον κόσμο;

Ο σκηνοθέτης Ομάρ Αμπουσαάντα και ο συγγραφέας Μοχάμαντ Αλ Άταρ, οι δύο δημιουργοί από τη Συρία –που συνεχίζουν να μεταφέρουν με ποιητικούς όρους την κατάσταση απόλυτης διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα τους– επανέρχονται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από 8 έως 11 Νοεμβρίου με το TheFactory. Δημιουργούν μια αφήγηση από το επίκεντρο των συρράξεων που αποκαλύπτει την κρυμμένη διάσταση του πολέμου στη Συρία, ερευνώντας μια πραγματική ιστορία.

Το 2010, παραμονές της Αραβικής Άνοιξης, στα βόρεια σύνορα της χώρας εγκαινιάζεται ένα εργοστάσιο τσιμέντου, γαλλικών συμφερόντων, που αποτελούσε μια από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στη χώρα. Το ξέσπασμα της λαϊκής εξέγερσης κατά του καθεστώτος Άσαντ και η κορύφωσή της σε αιματηρή σύγκρουση θα ορίσει δραματικά το μέλλον της Συρίας• αλλά η επιχείρηση θα εξακολουθήσει να λειτουργεί με κάθε κόστος.

Οι δημιουργοί από τη Συρία Ομάρ Αμπουσαάντα και Μοχάμαντ Αλ Άταρ συνεργάζονται για τρίτη φορά με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Το 2012 συμμετείχαν στο Meeting Points 6, το φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης για την Αραβική Άνοιξη, με δύο διαλέξεις - περφόρμανς. Επέστρεψαν το 2016 με το fiction drama While I Was Waiting, παράσταση-διαμαρτυρία για μια χώρα στην εντατική. Αφορμή στάθηκε η πραγματική ιστορία ενός νέου που, ως θύμα άγριου ξυλοδαρμού από στρατιώτες, έπεσε σε κώμα.

Η συριακή επανάσταση και οι πολύχρονες αιματηρές συγκρούσεις που την διαδέχθηκαν μονοπωλούν τα έργα του συγγραφέα Μοχάμαντ Αλ  Άταρ εδώ και επτά χρόνια. Η πρώτη του απόπειρα, με τίτλο Withdrawal, παρουσιάστηκε το 2011 ως έργο δωματίου σε ένα διαμέρισμα της Δαμασκού, με ήρωες ένα ζευγάρι προσφύγων.

Πρόσφατα, οι δύο δημιουργοί ολοκλήρωσαν μια τριλογία τους, βασισμένη σε κορυφαίες τραγωδίες του αρχαίου δράματος, με την Ιφιγένεια του Σοφοκλή. Είχαν προηγηθεί, το 2013, οι Τρωάδες του Ευριπίδη και, το 2014, η Αντιγόνη του Σοφοκλή.

«Με πληγώνει που ο κόσμος δεν αναζητά την αλήθεια για ό,τι συμβαίνει στη Συρία. Συμπεραίνω από τις ερωτήσεις σας ότι δεν γνωρίζετε πολλά για όσα πραγματικά συμβαίνουν και εν μέρει φταίνε τα μίντια, τα οποία μεταδίδουν συνεχώς μια διαστρεβλωμένη εικόνα για όσα συμβαίνουν, αλλά συνήθιζε να με ενοχλεί αρκετά που οι άνθρωποι αρκούνται σε αυτό και δεν παίρνουν την πρωτοβουλία να ψάξουν την αλήθεια», ο Ομάρ Αμπουσαάντα, πρόθυμος κάθεται σε ένα από τα τραπέζια της Hytra με φόντο το Πάντειο Πανεπιστήμιο, τον λόφο του Φιλοπάππου και κατόπιν τον Παρθενώνα και ξετυλίγοντας το κουβάρι της νέας του παράστασης αλλά και της τέχνης του εν γένει.

Ο Ομάρ σπούδασε θέατρο στη Δαμασκό στην οποία και διαμένει μέχρι σήμερα και, με την παρότρυνση των δασκάλων του, στράφηκε συστηματικά στην πολιτική τέχνη. Δηλώνει πως μέσα από τη δουλεία του, φιλοδοξεί να γίνει η φωνή όσων δεν μπορούν να μιλήσουν, ένας εκπρόσωπος της αλήθειας – άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που σε συνεργασία φυσικά με τον Μοχάμαντ Αλ Άταρ βασίζουν σε πραγματικά γεγονότα το έργο τους – και θεωρεί το θέατρο και συγκεκριμένα το πολιτικό, πράξη αντίστασης.

To Factory καταπιάνεται με ένα πολύκροτο σκάνδαλο. Εργοστάσιο παραγωγής τσιμέντου κοντά στη Ράκα το οποίο χτίστηκε από Αιγύπτιους επιχειρηματίες, αλλά μετ’ έπειτα πωλήθηκε στους Γάλλους, συνέχισε να λειτουργεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ κάθε άλλη δραστηριότητα στην περιοχή είχε παύσει και παρά τις συνέπειες που μπορεί να είχε αυτό για τις ζωές των εργατών. «Η γαλλική εταιρεία συνέχισε ρισκάροντας την σωματική ακεραιότητα των εργαζομένων της. Η παραγωγή τσιμέντου έπρεπε να συνεχιστεί αμείωτη έτσι ώστε, μετά το τέλους του πολέμου, να είναι εκείνη που θα αναλάβει την ανοικοδόμηση όλης της Συρίας», εξηγεί ο Αμπουσαάντα και μας πληροφορεί ότι το εργοστάσιο εν τέλει σταμάτησε τη λειτουργία του το 2016, απόφαση που πάρθηκε μερικούς μήνες μετά την επίθεση στο σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo.

Αμπουσαάντα και Μοχάμαντ προσεγγίζουν την ιστορία από την πλευρά των εργατών του εργοστασίου. Η παράσταση απαρτίζεται από τέσσερεις χαρακτήρες που ξεδιπλώνουν το χρονικό του σκανδάλου μέσω μονολόγων (και ελάχιστων διαλόγων). Ο Αμπουσαάντα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το documentary theater, για αυτό και θεωρεί πως δεν είναι περιοριστικό που καταπιάνεται με την πραγματικότητα της χώρας του και μία κατάσταση που είναι εν εξελίξει, αντιθέτως, δεν μπορεί να περιμένει μία 20ετία για να μιλήσει για όσα τον απασχολούν. Συνεπώς, πιστεύει ότι η φόρμα του μονόλογου προσδίδει έναν έξτρα ντοκιμαντερίστικο χαρακτήρα.

Θεωρεί ο Σύρος σκηνοθέτης το πολιτικό θέατρο μοχλό πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής; «Σίγουρα, όπως και πράξη αντίστασης. Πράξη αντίστασης θεωρώ το έργο μου όπως και το έργο των δημοσιογράφων, των δικηγόρων, των ακτιβιστών…».  Μπορούν στ’ αλήθεια ωστόσο οι πράξεις αντίστασης αυτών των ανθρώπων να αλλάξουν τον κόσμο;  «Αυτό που ξέρω είναι ότι ο χώρος που έχουμε κατακτήσει είναι σημαντικός και οφείλουμε να μην αφήσουμε να περιοριστεί σε αυτούς τους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε».

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στο Guide της Athens Voice