Η Λένα Πλάτωνος έχει μερικές ωραίες ιστορίες να μας πει

Οι δημιουργίες της Λένας Πλάτωνος ζουν μια δεύτερη νιότη. Ανακαλύπτονται από τις νεότερες ηλικίες, ενώ αμερικανικές και γερμανικές δισκογραφικές επανακυκλοφορούν τα έργα της που αναγνωρίζονται μετά από πολλές δεκαετίες σε όλο τον κόσμο. Ίσως γιατί το έργο της είναι νέο από το κύτταρό του. Έχοντας μόλις επιστρέψει από τον Καναδά, όπου γνώρισε την αποθέωση με τη συμμετοχή της στο Φεστιβάλ POP Montreal, μας μιλάει για το ανέβασμα του πολύπαθου «Αηδονιού» σχεδόν 30 χρόνια μετά τη δημιουργία του, θυμάται 3 γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία της και εξηγεί γιατί θαυμάζει τα νέα παιδιά σήμερα.

Την περασμένη εβδομάδα ήμουν στον Καναδά όπου έγινε της κακομοίρας. Με μια συναυλία στο Μόντρεαλ. Δεν μπορείτε να καταλάβετε πως το κοινό με υποδέχθηκε και το πόσο περίμενε αυτά τα τραγούδια. Μάλιστα δώσαμε ένα ωραίο ραντεβού εκεί με ένα φίλο μου , καθηγητή συγκριτικής λογοτεχνίας στο Κολούμπια, τον Στάθη Γουργουρή που ήρθε από τη Νέα Υόρκη. Είπε τα λόγια των τραγουδιών μου στα αγγλικά. Πριν από κάθε τραγούδι ώστε να καταλάβει το κοινό και τους στίχους. Γιατί είναι σημαντικοί οι στίχοι δεν είναι ένα απλό «I love you». Mια απίθανη εμπειρία. Παίχτηκε και το «ΛΠ» (το ντοκιμαντέρ για τη Λένα Πλάτωνος από τον Χρήστο Πέτρου) μια μέρα πριν τη συναυλία με μεγάλη επιτυχία. Με είχαν βάλει στο τέλος της ημέρα να στεφανώσω την εκδήλωση. (το POP Montreal International Music Festival που πραγματοποιήθηκε 26-30 Οκτωβρίου) Στο κοινό ήταν νεολαία, όχι αστεία. Νεολαία της νεολαίας. (Γέλια) Είχε μεγάλη πλάκα. Ήταν πολύ συγκινητικό. Δεν το έχω εμπεδώσει ακόμη. Μου φαίνεται κάτι άπιαστο που αιωρείται στο φαντασιακό και το πραγματικό.

Στο Μόντρεαλ είναι εξαιρετικοί άνθρωποι. Το κράτος βέβαια τους έχει αγκαλιασμένους όχι αστεία. Κι αυτό φαίνεται. Κάνει μπαμ. Στο δρόμο θα σε εξυπηρετήσουν όλες οι τάξεις και όλες οι φυλές. Εδώ είναι δύσκολα τα πράγματα.

Αυτό που συμβαίνει τώρα με τις επανακυκλοφορίες μου σε όλο τον κόσμο από την Dark Entries δεν ξέρω αν είναι πρωτοφανές. Αλλά πάντως. είναι αξιοσημείωτο. Ήμουν προορατική μέσα από τους δίσκους αυτούς, το Γκάλοπ, τις Μάσκες Ηλίου και τα Λεπιδόπτερα. Εκείνη την εποχή όποιοι τον έπιαναν. Υπήρχε ένα κοινό που ήταν φανατικό.

Να σου πω την αλήθεια έχω τη διάθεση να εργαστώ επάνω σε κάτι καινούργιο. Έχω ένα στόχο αλλά δεν έχω το χρόνο γιατί έχουμε τις συναυλίες. Και δεν έχω και το χρήμα. Μας έχει καταστρέψει το ιντερνετ εμάς τους συνθέτες. Οι συναυλίες έχουν μια ομορφιά φυσικά αλλά μπορούν να γίνουν και κουραστικές. Δεν θέλεις να φτιάξεις ένα καινούργιο έργο; Δεν έχω σταματήσει να έχω ιδέες. Θέλω να φτιάξω κάτι χορευτικό αυτή τη φορά. Δεν έχω χρόνο και χρήμα για να σταματήσω και να ασχοληθώ με αυτό.

Τα παιδιά εδώ είναι πολύ πλούσια μέσα τους. Δεν έχει σταματήσει η παραγωγικότητα. Γίνονται πολλά πράγματα. Χαίρομαι που παρά τις δυσκολίες και χωρίς να βγάζουν χρήματα αυτά τα παιδιά, δεν ξέρω που βρίσκουν χρήματα και τρώνε, παρολο αυτά έχουν το κουράγιο να κινούνται να δημιουργούν νέες τάσεις και στον κινηματογράφο και στο θέατρο και στη μουσική.

Είμαι πολύ ευχαριστημένη από το «ΛΠ». Στο σπίτι μου το είδα πρώτη φορά. Σαν να έβλεπα ένα άλλο πρόσωπο και έτσι το έκρινα. Μου άρεσε πολύ σαν φιλμ και έχει πιάσει την περίπτωση μου ακριβώς. Σαν ένα μεγάλο βιντεοκλίπ.

Τη δεκαετία του '70, που σπούδαζα στη Βιέννη, με συγκλόνισαν τρία πράγματα. Το πρώτο ήταν μια συναυλία των Jethro Tull με το «Aqualung» που πρωτοπαρουσιαζαν μάλιστα τότε στη Βιέννη. Πήγα μόνη μου θυμάμαι. Κάθισα στο θεωρείο σε μια χρυσοποίκιλτη αίθουσα. Και βγήκαν αυτά τα παιδιά με τα χίπικα ρούχα τους και άρχισαν να αιωρούνται στη σκηνή. Μπήκε πρώτα το πιάνο -που ήταν άλλωστε και το όργανο μου- με κρυφό φωτισμό . Στο ένα του πόδι ο Ίαν Άντερσον. Οι υπόλοιποι μουσικοί έμπαιναν με τις μύτες των ποδιών τους και έκαναν ένα μπάσιμο τρομερό με πιάνο, κιθάρες και ντραμς. Ήταν φανερό με μαθηματική ακρίβεια πόσο θα επιδρούσε στον ψυχισμό μου. Αυτή η αντίθεση με συγκλόνισε και όταν γύρισα σπίτι είπα σε έναν φίλο, ρε Απόστολε, νομίζω ότι σήμερα ένιωσα τι πραγματικά θέλω να κάνω στη ζωή μου. Θέλω να κάνω ότι κάνουν και οι Jethto Tull.

Το δεύτερο ήταν μια συνάντηση με ένα παιδί στο Σάλτσμπουργκ. Ήταν στα 21 του. Έγραφε. Τυχαία συνάντηση. Μπήκαμε σε ένα καφενείο. Ήμουν περαστική από εκεί ενώ αυτός μόλις ερχόταν από το Μόναχο. Ήμασταν μια παρέα και τον ρωτήσαμε που έχει club να χορέψουμε το βράδυ. Μας πρότεινε να πάμε για ένα καφέ για να μιλήσουμε. Στην κουβέντα με ρωτάει «Είστε συνθέτις;». Γιατί του είχα πει ότι σπούδαζα στη Βιέννη. Και του απαντάω το καταπληκτικό, ναι συνθέτω. Ενώ είχα να γράψω πολλά χρόνια. Από μικρό κοριτσάκι. Γρήγορα συνδεθήκαμε και γράψαμε τις πρώτες μου μπαλάντες σε δικούς του αγγλικούς στίχους. Αμέσως κατάλαβα ότι μπορούσα να κάτσω σε οποιοδήποτε μέρος βρισκόμουν και να φτιάχνω με το μυαλό μου τις ενορχηστρώσεις και να μην βαριέμαι καθ'ουδένα τρόπο. Ενώ βαριόμουν πολύ να μελετήσω την τεχνική του πιάνο. Τα «δακτυλάκια» αυτά. Έτσι γράφτηκαν τα πρώτα μου τραγούδια.

Το τρίτο ήταν η συνάντηση μου μουσικά με τον δίσκο «An Εlectric Storm» από τους White Noise του David Vorhaus και της Delia Derbyshire, την πρωτοστάτη του ηλεκτρονικού ήχου. Ο δίσκος αυτός με ηλεκτρονικά τραγούδια του 70 με στιγμάτισε. Ήταν τρομερά προχωρημένη μουσική ακόμη και για σήμερα που μιλάμε. Kατάλαβα ότι η μουσική πήγαινε προς τα εκεί καθαρά και ξάστερα. Αισθάνθηκα ότι αυτός ήταν ο δρόμος που θα ακολουθούσα.

Το 1976 είχε πέσει η ιδέα του Χριστοφέλλη (αναφέρεται στον στενό της φίλο κόντρα τενόρο Άρη Χριστοφέλλη) για το Αηδόνι του Αυτοκράτορα. Σιγά-σιγά αυτό πέρασε σαν παραγωγή στην ΕΡΤ. Aργότερα (το 1989) το αγόρασε η Lyra. Καταλαβαίνετε τα γραφειοκρατικά ζητήματα. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι ένα συμβόλαιο με την ΕΡΤ το είχαμε υπογράψει στο ρεστοράν.

Το «Αηδόνι» πραγματοποιήθηκε τότε με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες από πλευράς συνεργατών στο στούντιο του Βαγγέλη Κατσούλη με τον συγχωρεμένο (Φραγκίσκο) Βουτσίνο στο ρόλο του θανάτου. Συμμετείχαν ακόμη οι Σπύρος Σακκάς, Σαβίνα Γιαννάτου, Γιάννης Σαμσιάρης και Χρήστος Στασινόπουλος. Από την ΕΡΤ είχε περάσει η ιδέα να γίνει τηλεοπτικό αλλά δεν πραγματοποιήθηκε.

Είμαι πολύ ικανοποιημένη από το τελικό αποτέλεσμα. Με 3D και πολύ καλό προηχογραφημένο υλικό που φτιάξαμε από την αρχή πάνω στα πρότυπα του δίσκου αλλά εξελιγμένο. Επίσης οι τραγουδιστές είναι ένας και ένας. Όλοι νέοι παιδιά. Όλοι τους σπουδαίοι.

Εύχομαι για να μην το ματιάσουμε γιατί ήταν πολύπαθο το αηδόνι. Νομίζω θα μιλήσει εξίσου καλά και στο σήμερα γιατί είναι μια πλήρης παράσταση σε μια αίθουσα εκπληκτικής ακουστικής.

Το θέμα της ιστορίας είναι πολύ καυτό αυτή τη στιγμή. Γιατί και τότε μπήκε το δίλλημα από τον Γιώργο Βολουδάκη που έκανε τη διασκευή του παραμυθιού σε όπερα και εμένα για το κατά πόσο οι μηχανές θα μας κατακυριεύσουν και θα είναι μια μονοκρατορία. Αυτό βέβαια είναι επίφοβο και πρέπει να αποσοβηθεί ώστε οι μηχανές να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου. Να μην χαθεί ο άνθρωπος μέσα στις μηχανές. Από την άλλη πλευρά είναι πολύ σημαντικό ο άνθρωπος να μην χάσει με κανένα τρόπο την επαφή του με τη φύση. Γιατί είναι ζωοφόρα η επαφή αυτή και τελείως απαραίτητη. Τίθεται θέμα ζωής και θανάτου. Η φύση είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Με χαρακτήρα κιόλας.

Τα παραμύθια είναι για μένα κλειδιά για την αλήθεια. Το είχε πει ο (Τζιάνι) Ροντάρι. Ο καταπληκτικός Ιταλός παραμυθάς. Έχω κάνει μάλιστα ένα δίσκο πάνω σε ποιήματα του το Η Ηχώ και τα Λάθη της (σ.σ. κυκλοφόρησε από τον Σείριο το 1985, με τη Σαβίνα Γιαννάτου) και τον είχα μελετήσει αρκετά. Μέσα στο παραμύθι βρίσκεται η αλήθεια σε μεγάλο βάθος και μέσα στην αλήθεια βρίσκονται τα παραμύθια.

Το «Αηδόνι του Αυτοκράτορα» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν στην εκδοχή του σαν όπερα ανεβαίνει από τις 17 Οκτωβρίου για πρώτη φορά στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος σε συνεργασία με το Animasyros. Στο μουσικό αυτό παραμύθι η όπερα συναντά το animation, δημιουργώντας ένα μαγικό κόσμο. Η Λένα Πλάτωνος έγραψε το Αηδόνι του αυτοκράτορα, το 1989, ένα «μουσικό παραμύθι με στοιχεία όπερας», όπως το έχει χαρακτηρίσει η ίδια πάνω στο ομώνυμο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ικανοποιώντας μια επιθυμία του κόντρα τενόρου Άρη Χριστοφέλλη. Σε λιμπρέτο του ποιητή Γιώργου Βολουδάκη.

Tη σκηνοθεσία υπογράφει η Κατερίνα Πετσατώδη, το animation η Ειρήνη Βιανέλλη κα πρωταγωνιστούν οι Νίκος Κοτενίδης, Δημήτρης Ναλμπάντης, Γιώργος Ρούπας, Μαριλένα Στριφτόμπολα, Γιάννης Φίλιας και Νίκη Χαζιράκη. Στην αφήγηση η Μαρία Σκουλά.

H ανερχόμενη animator Ειρήνη Βιανέλλη ζωντανεύει καρέ-καρέ το «Αηδόνι του αυτοκράτορα» με έντονες αναφορές στην κινέζικη τέχνη με χειροποίητη αισθητική. Για την ίδια το τελικό αποτέλεσμα, ένα πολύχρωμο σύμπαν από δάση, παλάτια, κήπους και εργοστάσια, αφηγείται τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τη δημιουργία. Η τελευταία της δουλειά, η stop motion ταινία μικρού μήκους «Icebergs», βασισμένη στο βιβλίο του Ευθύμη Φιλίππου «Σκηνές», σαρώνει τα βραβεία όπου κι αν προβάλλεται.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για «Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα» στο Guide της Athens Voice