Θεατρο - Οπερα

«Διόνυσος ἀνεβόησεν» κι ήμουν πάντα εκεί

«Η Επιστροφή του Διονύσου» - Αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και το Ίδρυμα Ωνάση, Δελφοί 2018

335178-696166.jpg
Γιώργος Σαμπατακάκης
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
«Η Επιστροφή του Διονύσου» - Αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών και το Ίδρυμα Ωνάση, Δελφοί 2018
© Ανδρέας Σιμόπουλος

Γνώρισα το θέατρο του Τερζόπουλου στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, όταν ένας «πειραγμένος» συμφοιτητής μου επέμενε να πάμε στο ΑΤΤΙΣ. Με έσυρε, λοιπόν, στην οδό Λεωνίδου κι εκεί συνειδητοποίησα πως υπάρχει ένας κόσμος θεατρικά διαφορετικός, τον οποίο τάχτηκα να εξερευνήσω. Τίποτε άλλο δεν έμοιαζε με αυτόν τον κόσμο, τίποτε απ' όλα αυτά που έγραφαν οι θεσμικές κριτικές δεν ίσχυε, και ήξερα πως εκεί υπήρχε η πυρηνική δομή της Διαφωνίας και της Αντίθεσης (ως επερχόμενα τότε για το ελληνικό θέατρο).

«Βάκχες χωρίς Ευριπίδη», έγραφε η Αυγή. «Φετιχιστική επιδημία», έγραφε η Καθημερινή. Τι δουλειά έχουν οι Τούρκοι στην Επίδαυρο, αναρωτιόταν η Ελευθεροτυπία.

Κι έτσι, ερχόμενος από τους ηττημένους του Εμφυλίου, ο Τερζόπουλος δεν χωρούσε σε κανένα εθνικό αφήγημα για το θέατρο την ώρα που όλοι ακόμη φώναζαν για σεβασμό στα κείμενα, εκδιώκοντας τον Άνθρωπο από το Ανθρώπινο και το θέατρο από τη θεατρικότητα.

Εθνικός θησαυρός - Παγκόσμιος μύθος

Το Ίδρυμα Ωνάση κατάλαβε αυτό που έπρεπε να είχε αντιληφθεί εδώ και χρόνια το Ελληνικό Κράτος, πως, δηλαδή, ο Τερζόπουλος είναι εθνικός θησαυρός.

Ήρθαν συνάδελφοι από την Τουρκία να μιλήσουν για τον Τερζόπουλο. Ήρθαν καθηγητές από την Κορέα, την Σανγκάη, το Πεκίνο, τη Ρωσία, την Πολωνία, τη Γερμανία, το Βέλγιο και από ολόκληρο τον κόσμο. Ήρθε ο Μπάρμπα, ο Βασίλιεφ, το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι, ο Παπαβασιλείου, η Βαροπούλου, η Καλλιόπη Λεμού, το Wilma Theatre και τόσοι άλλοι.

Οι Αμερικάνοι μάς είπαν πως ο Τερζόπουλος κλόνισε την παράδοση του ρεαλισμού στο θέατρό τους και οι Κινέζοι ότι ανακαίνισε την παράδοσή τους.

Είδαμε την Αγλαΐα Παππά ακμαία και δυνατή, τον Τάσο Δήμα ευεργετικά συγκινητικό, και τον σπουδαίο Σάββα Στρούμπο σ' ένα μοναδικό masterclass Επίδειξης της Μεθόδου (και κάπου εκεί το βλέμμα μου έμεινε στην Ελένη Πετάση που έκλαιγε ασταμάτητα, συγκλονισμένη από την «ενέργεια» των ηθοποιών).

Ο συνθέτης Παναγιώτης Βελλιανίτης μας διαφώτισε για το πώς φτιάχνει τις «οντολογικές» μουσικές του για το ΑΤΤΙΣ με τις οποίες και κατέλαβε για τρεις μέρες το φυσικό τοπίο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών (ηχητική εγκατάσταση ΕΝΟΠΑΙ).

Ας μου επιτραπεί, όμως, να κρατήσω μέσα μου μαζί με όλα αυτά τον μεγάλο Ανατόλι Βασίλιεφ που αποκάλυψε πως στον Τερζόπουλο χρωστάει την οικοδόμηση του θεάτρου του, αφού ο διεθνής Έλληνας σκηνοθέτης ήταν το μόνο εχέγγυο που είχε για να πείσει «την κυβέρνηση της Μόσχας». 

Οι Τρωάδες στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών

Οι Τρωάδες με τη συγκλονιστική Δέσποινα Μπεμπεδέλη να εγγράφει το ανθρώπινο πάσχειν στα έγκατα του τοπίου, είναι το ΑΤΤΙΣ.

Οι Τρωάδες με τους ηθοποιούς από διχοτομημένες πόλεις (Λευκωσία, Μόσταρ, Ιερουσαλήμ) είναι ένα διάβημα της Μνήμης για αυτό που ενώνει τους ανθρώπους στην «ανθρωπινότητα» και δεν είναι άλλο από την Οδύνη.

Πιστεύει κανείς πως υπάρχουν λιγότερο Άνθρωποι από τον κάθε Άνθρωπο; Υπάρχει αδικότερος και λιγότερο άδικος σπαραγμός; Είναι λιγότερο Πόνος ο Πόνος του Ξένου;

Είναι πιο θάνατος ο θάνατος του συμπατριώτη από τον θάνατο του «εχθρού»; Κι αν ναι, υπάρχει κάπου μια Ηθική του Πολέμου ηθικότερη από αυτή του Ανθρώπινου;

Οι Τρωάδες δεν ήταν μια πολιτική δήλωση (με τη στενή έννοια του πολιτικού). Ήταν μια ανθρωπολογική μαρτυρία, ένα θέατρο που στον πυρήνα του μετέφερε το τραγικό «δεδομένο» του συμπάσχειν μέσα στην οικουμενική Κοινότητα των ανθρώπων.

Είδαμε στιγμές ανθρώπινου ολέθρου: Μια Ανδρομάχη (Νιόβη Χαραλάμπους) στην πιο βαθιά καταληψία τρόμου της Συνείδησης, και Κορυφαίος ο Erdogan Kavaz σε έναν λυγμικό αμανέ ανάμεσα στα άρβυλα της ορχήστρας, που έγιναν αφόρητα τεκμήρια όλων των ποδοπατημένων από τις εξουσίες.

Η Ajla Hamzic, η Εβελίνα Αραπίδη, η Hadar Barabash, η Sara Ipsa, η Evelyn Asouant ήταν οι επάλληλες Κασσάνδρες που με τις Γλώσσες τους διαπέρασαν κάθε εθνικό σύνορο, αφού κανείς δεν τις πίστεψε στις πατρίδες τους.

Και στο τέλος η Ελένη της πύρινης Σοφίας Χιλλ έγινε ένα υποκριτικό παράδειγμα ανυστερόβουλης Σαγήνης και διαπεραστικής ειρωνείας, δίνοντας τον πυρήνα της «σοφιστικότητας» του ρόλου. Τη Γυναίκα αυτή έχει αγγίξει κάποιος θεός...  

Δεν θυμάμαι ποιος μου είπε την ώρα που έφευγα, ότι μια μέρα θα λέμε πως ήμουν κι εγώ στο Αφιέρωμα για τον Τερζόπουλο. «Δεν ξέρω για σας, κύριε, αλλά εγώ ήμουν πάντα εκεί», είπα...

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.