Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: «Το φετινό πρόγραμμα το υπογράφω και με τα δύο χέρια»

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είναι επικοινωνιακός, εξωστρεφής και αθυρόστομος μέχρι παρεξηγήσεως. Τα off the record του σπάνε κόκαλα, αλλά δεν κάνει την υπέρβαση και θα ζητήσει να μην καταγραφούν στη συνέντευξη θέματα με οσμή σκανδάλου. Χαλαρός μέχρι να αισθανθεί ότι τον αδικούν και τότε... ποιoς είδε τον Θεοδωρόπουλο και δεν τον φοβήθηκε.

«Φέτος είχα τον απαραίτητο χρόνο ώστε να δημιουργήσω ένα πρόγραμμα, όπως ακριβώς το ήθελα. Την πρώτη χρονιά υλοποιήθηκε υπό καθεστώς απίστευτης χρονικής πίεσης – ήταν τόσο μεγάλο το άγχος που άσπρισαν τα μαλλιά μου (γέλια). Η δεύτερη χρονιά δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από την πίεση του χρόνου, ενώ επιπλέον αποτέλεσε και μια περίοδο μαθητείας. Μπορεί να έχω αποδείξει ότι γνωρίζω από διαχειρίση ενός θεάτρου με πολλές σκηνές και παραγωγές –ο λόγος, μάλλον, για τον οποίο επιλέχτηκα σε αυτή τη θέση–, αλλά το μέγεθος και οι απαιτήσεις ενός φεστιβάλ δεν συγκρίνονται. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα, σε διάρκεια και μέγεθος, φεστιβάλ του κόσμου. Γιατί στην πραγματικότητα πρόκειται για τρία φεστιβάλ σε ένα».

3 ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΕ 1

«Φεστιβάλ Επιδαύρου. Οι παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, μαζί με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Λυκείου, συνιστούν ένα πλήρες φεστιβαλικό πρόγραμμα. Εκτός του θεματικού άξονα που πλέον διέπει το πρόγραμμά τους («Πολιτεία και Πολίτης» είναι ο φετινός τίτλος), θεωρώ ότι δώσαμε χαρακτήρα λειτουργίας στη Μικρή Επίδαυρο – υπήρχε επί εποχής Χρήστου Λαμπράκη με τον Μουσικό Ιούλιο, αλλά στη συνέχεια έγινε πιο ασαφής. Θέλουμε να είναι βήμα για νέους δημιουργούς και για νέες προσεγγίσεις στο αρχαίο δράμα – ο όρος-κλειδί. Αυτό σημαίνει ότι εδώ χωράει κι ένα σύγχρονο έργο, αρκεί να διαπραγματεύεται ή να συνδιαλέγεται μαζί του.

» Μπορεί το Λύκειο να μην αφορά το ευρύ κοινό άμεσα, όμως με κάνει περήφανο αυτή η δημιουργία διεθνούς θερινού σχολείου αρχαίου δράματος που επηρεάζει τους αυριανούς δημιουργούς του θεάτρου και συγκεντρώνει δασκάλους και μαθητές απ’ όλο τον κόσμο – το 35% των μαθητών είναι από το εξωτερικό. Όταν ανέλαβα δεν είχα ένα ολοκληρωμένο όραμα για το πώς θα ήθελα να είναι το Φεστιβάλ. Ήξερα όμως από την αρχή ότι ήθελα να δώσω ιδιαίτερη έμφαση στο εκπαιδευτικό κομμάτι. Δημιουργώντας το Λύκειο της Επιδαύρου δεν νομίζω ότι καινοτόμησα· απλά υλοποίησα –πεισματικά– μια σκέψη που υπήρχε από την εποχή του Ροντήρη.

» Η ακαδημαϊκή κατοχύρωση του Λυκείου αποδεικνύεται και γιατί από φέτος θα αποδίδονται στους συμμετέχοντες φοιτητές διδακτικές μονάδες σπουδών. Προσωπικά θα ήθελα να δημιουργηθεί και μια κατασκήνωση που θα διευκολύνει στη δημιουργία ενός κλίματος συλλογικότητας, αλλά είναι δύσκολο να υλοποιηθεί. Πάντως ο καθένας μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει να συναντώνται σε κοινούς χώρους της ευρύτερης περιοχής της Αργολίδας, σπουδαστές, καθηγητές, εθελοντές και ηθοποιοί των παραστάσεων. Δεν θα θεωρήσω αμελητέο δε και τον τρόπο που επηρεάζει η παρουσία όλων αυτών τις τοπικές κοινωνίες.

» Ηρώδειο. Είναι ο χώρος όπου διαδραμματίζεται το “δεύτερο” Φεστιβάλ. Το ξεχωρίζω όχι μόνο γιατί αποτέλεσε για πολλά χρόνια τον κατεξοχήν φεστιβαλικό χώρο αλλά και γιατί μαζί με το Αρχαίο Θεάτρο της Επιδαύρου αποτελούν τα θέατρα όπου καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο θα ήθελαν να εμφανιστούν. Είναι τα δύο βαριά πυροβολικά μας¯ ο λόγος που ποτέ το Φεστιβάλ δεν θα αισθανθεί πώς “απειλείται” από την παρουσία της Στέγης ή του ΚΠΙΣΝ. Είναι πασιφανής ο μουσικός χαρακτήρας που έχουμε δώσει στο Ηρώδειο. Αναλαμβάνοντας τη θέση του συμβούλου στη μουσική ο Κώστας Πηλαβάκης –κατείχε υψηλές θέσεις σε όλες τις μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες κλασικής μουσικής– δημιουργήθηκε ένα δυνατό πρόγραμμα. Και επειδή πολλά έχουν ακουστεί περί ατζέντηδων, έχω να πω ότι δεν υπάρχει Φεστιβάλ στον κόσμο που να μη βρίσκεται σε συνεννόηση με ατζέντηδες ειδικά στη μουσική. Η ύπαρξη του Πηλαβάκη, ενός τόσο καλού γνώστη της μουσικής βιομηχανίας, εξασφαλίζει ότι κανείς δεν μπορεί να υπερκοστολογίσει ή να προβάλλει χωρίς να αιτιολογήσει “παράλογες” οικονομικές απαιτήσεις.

» Στο 3ο Φεστιβάλ εντάσσω τις παραστάσεις και τις εκδηλώσεις στην Πειραιώς 260 και το Άνοιγμα στην Πόλη. Την Πειραιώς 260 ευφυώς τη δημιούργησε ο Γιώργος Λούκος ώστε να δώσει έναν χώρο αφιερωμένο στη σύγχρονη, ελληνική και ξένη, δημιουργία. Σε αυτό τον δρόμο συνεχίζουμε κι εμείς. Τι αναζητούμε; Νέες ενδιαφέρουσες, εναλλακτικές δυνάμεις, παραστάσεις με κοινωνική δυναμική ή και πολιτικό χαρακτήρα. Να σημειώσω ότι από φέτος υπάρχουν ελληνικοί υπέρτιτλοι για τις ελληνικές παραστάσεις στην Πειραιώς, ώστε να μπορούν να τις παρακολουθήσουν και κωφοί θεατές.

» Το πρόγραμμά του Ανοίγματος στην Πόλη δίνει την αφορμή να ανακαλύψουν οι κάτοικοι κτίρια και χώρους της Αθήνας και του Πειραιά ή να τα δουν μέσα από ένα άλλο πρίσμα. Επιπλέον βοηθάει ώστε να διευρυνθεί το κοινό και πέρα από τους σταθερούς φεστιβαλικούς θεατές. Σημειώνω πως οι περισσότερες από τις παραστάσεις είναι με ελεύθερη είσοδο. Το σίγουρο είναι ότι το περιεχόμενο των εκδηλώσεων πρέπει να ταιριάζει στους χώρους ώστε να δημιουργείται αμφίδρομη σχέση. Φέτος θα δούμε παραστάσεις στο Μέγαρο Υπατία, στο αρχοντικό Μπενιζέλων, στο Δημοτικό Πάρκο Πλατείας Ανοίξεως κ.ά.».

ΠΩΣ ΔΟΥΛΕΥΟΥΜΕ

«Το πρόγραμμα του Ηρωδείου, αλλά και γενικότερα του Φεστιβάλ, δεν διαμορφώνεται βάσει ποσόστωσης: τόσο κλασικό ρεπερτόριο, τόσο σύγχρονο, τόσο ελληνικό κ.λπ. Προκύπτει μέσα από συνδυασμούς. Σε ό,τι αφορά στο ελληνικό κομμάτι επιλέγουμε από τις προτάσεις που έχουν έρθει μέσω της πρόσκλησης ενδιαφέροντος – διατηρούμε όμως και το δικαίωμα της ανάθεσης. Σε ό,τι αφορά στις ξένες παραγωγές ή καλλιτέχνες, έρχονται κυρίως μετά από πρόσκλησή μας παρόλo που κι εδώ δεχόμαστε άπειρες προτάσεις.

» Συμπαραγωγές. Είναι μια λέξη-κλειδί που μόνο οφέλη έχει να φέρει. Από οικονομικά μέχρι καλλιτεχνικά. Όταν έχεις τρία εκατομμύρια προϋπολογισμό για το πρόγραμμα, πρέπει να σκεφτείς τρόπους ώστε να εξοικονομήσεις χρήματα χωρίς εκπτώσεις στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Οι συμπαραγωγές όχι μόνο σου προσφέρουν αυτή την ευκαιρία αλλά φέρνουν και άλλους παίχτες στο παιχνίδι. Υπάρχουν φέτος πολλές συμπαραγωγές, θα αναφερθώ τελείως ενδεικτικά σε δύο. Σε ό,τι αφορά στο θέατρο στη συνεργασία με το Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος του Φεστιβάλ Συρακουσών για την παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου. Σε ό,τι αφορά στη μουσική τη συνεργασία με το Εργαστήριο Τζαζ και Μουσικής της Μεσογείου του Ιόνιου Πανεπιστημίου για μια σειρά ενεργειών (από συναυλίες μέχρι εργαστήρια και jam sessions) κάτω από τον τίτλο “Aqua Jazz Athens” στο Ωδείο Αθηνών».

ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ

«Υπέρτιτλοι. Όλες, ανεξαιρέτως, οι ελληνικές παραστάσεις έχουν πλέον αγγλικούς υπέρτιτλους. Αυτό για δύο λόγους. Για τους τουρίστες –καθόλου αμελητέα ποσότητα από πλευράς εισιτηρίων–, αλλά και για τους καλλιτεχνικούς διευθυντές θεάτρων ή φεστιβάλ που φιλοξενούμε ώστε να δουν ελληνικές παραγωγές και, γιατί όχι, να τις φιλοξενήσουν στις χώρες τους. Μέχρι σήμερα από το Φεστιβάλ έχουν εξαχθεί κυρίως παραστάσεις χορού. Θέλει πολλή δουλειά αυτός ο τομέας, που για να αποφέρει καρπούς χρειάζεται σίγουρα έναν άνθρωπο να δουλεύει καθημερινά γι’ αυτό τον σκοπό.

» Για πρώτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ οι ανακοινώσεις για τις παραστάσεις της Επιδαύρου έγιναν στις 29/11/17 και για τους υπόλοιπους χώρους στις 5/2/18. Αυτό έχει καλλιτεχνικά και οικονομικά οφέλη. Οι δημιουργοί έχουν επαρκή χρόνο να δουλέψουν την πρότασή τους –στους ίδιους έχει ανακοινωθεί νωρίτερα η έγκριση– και εμείς να κάνουμε τον οικονομικό έλεγχο. Ειδικά σε ό,τι αφορά στο θέατρο γνωρίζω πάρα πολύ καλά τι σημαίνει κόστος και δύσκολα να περάσει μια πρόταση που δεν έχει αιτιολογήσει με ακρίβεια την οικονομική πλευρά της».

ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΘΗ ΜΑΣ

«Το περσινό πρόγραμμα ήταν πολύ μεγάλο, καθώς φιλοξένησε 127 παραστάσεις. Δεν μετανιώνω γιατί γνωρίζω τους λόγους που με είχαν οδηγήσει σε αυτό. Ωστόσο δεν θα μπορούσα να το επαναλάβω παρακάμπτοντας τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν, καθώς παράστασεις με μεγάλο ενδιαφέρον ανέβαιναν σχεδόν ταυτόχρονα. Φέτος είναι 88 – θα μπορούσε κάποιος να πει ότι και πάλι είναι πολλές. Προσωπικά πιστεύω ότι σε αυτό τον αριθμό πάνω-κάτω πρέπει να κινούμαστε από τη στιγμή που πραγματοποιείται το Φεστιβάλ σε τόσους διαφορετικούς χώρους.

» Ένα άλλο λάθος που διορθώσαμε φέτος ήταν η τιμολογιακή μας πολιτική. Είχαμε επεκτείνει τη λογική οικονομικών ζωνών που ισχύει στο Ηρώδειο και στην Επίδαυρο και σε άλλους χώρους. Δεν είχε τελικά νόημα να συμβεί αυτό ειδικά σε χώρους μικρότερης χωρητικότητας, όπως η Πειραιώς. Όσο για τις τιμές των εισιτηρίων, πιστεύω ότι παραμένουν σε ένα προσιτό επίπεδο.

» Πέρυσι πράγματι οι εργαζόμενοι κατέβηκαν σε απεργία κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ. Φέτος δεν νομίζω ότι υπάρχουν αμιγώς φεστιβαλικοί λόγοι για να γίνει κάποια απεργία, αλλά επειδή πρόκειται για ένα αναφαίρετο δικαίωμα και ποτέ δεν γνωρίζεις τους λόγους για τους οποίους μπορεί να πραγματοποιηθεί μια απεργία, δεν μπορώ να προεξοφλήσω ότι δεν θα συμβεί».

Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΘΗΤΕΙΑΣ

«Τον Απρίλιο του ’19 λήγει η σύμβασή μου. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι συνεχίζω να δουλεύω κοιτάζοντας μακροπρόθεσμα. Δεν γίνεται διαφορετικά, όταν μάλιστα επιθυμείς τις καλύτερες διεθνείς συνεργασίες. Δεν γίνεται να μην ξεκινήσω από τώρα να δουλεύω το πρόγραμμα του ’21, τη χρονιά που κλείνουμε διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Ήδη συζητάω και έχω κλείσει για πράγματα που θα δούμε το ’19 και το ’20. Το τι θα συμβεί δεν ξέρω με την ανανέωση της θητείας μου... έτσι κι αλλιώς ζούμε σε τόσο ρευστές εποχές που ποιος μπορεί να προβλέψει και τι; Πάντως θα ήμουν ψεύτης αν δεν έλεγα ότι με αφορά αυτό που κάνω εδώ».

ΘΕΡΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΕΣ

«Η θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη μεγάλη μου αγάπη και την πραγματική επαγγελματική μου ιδιότητα, αυτή του σκηνοθέτη. Αν αναρωτηθεί κάποιος πώς τα καταφέρνω από άποψη χρόνου, θα απαντήσω πως είμαι ένας άνθρωπος που κοιμάται ελάχιστες ώρες –από αυτές οπωσδήποτε μία ώρα το μεσημέρι (γέλια)– και δουλεύει όλες τις υπόλοιπες, κι αυτό όλη μου τη ζωή. Φέτος δε που το Φεστιβάλ ως προς τα χρονοδιαγράμματα δουλεύει σαν καλοκουρδισμένο ρολόι, μπορώ να σκηνοθετήσω.

» Τόσα χρόνια σκηνοθέτης, είμαι εξοικειωμένος με την κριτική. Δεν μπορώ όμως να δεχτώ την κακόβουλη κριτική, που υποκινείται από υστεροβουλία ή εκδικητικότητα. Τρία χρόνια αφού ανέλαβα τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή, η κακόβουλη κριτική έχει περιοριστεί σε μια δημοσιογραφική πένα και στις γκεμπελικής λογικής επιθέσεις δύο καλλιτεχνών (σ.σ. Γιώργος Κιμούλης και Σταμάτης Κραουνάκης) με τη διασπορά ψευδών ειδήσεων πως, σκηνοθετώντας, η οικογένειά μου κι εγώ θα βγάλουμε δήθεν επιπλέον χρήματα από το Φεστιβάλ – και αυτό γιατί δεν ενέκρινα την κοινή πρότασή τους για μια παράσταση. Μα είναι δυνατόν να είχα προέβη σ’ ένα τόσο χονδροειδέστατο ατόπημα; Ούτε ευρώ δεν θα στοιχίσει η παράστασή μου στο Φεστιβάλ. Είναι συμπαραγωγή δύο ΔΗΠΕΘΕ και μιας εταιρείας. Να είστε σίγουροι πως θα ήθελα να κάνω την παράσταση με το Θέατρο του Νέου Κόσμου για να γιορτάσω τα 20 χρόνια λειτουργίας του. Γνωρίζω όμως πολύ καλά τους νόμους¯ τι επιτρέπεται σ’ έναν που εργάζεται στο δημόσιο. Αλλά ας μου επιτραπεί να προσθέσω και κάτι ακόμη. Και να μου επιτρεπόταν δεν θα το έκανα για δεοντολογικούς λόγους. 

» Θα ήθελα να ανεβάσω στην πορεία των χρόνων όλα τα έργα του Αριστοφάνη. Αυτό είναι το τρίτο έργο του μετά τους “Αχαρνείς” και τις “Εκκλησιάζουσες” που σκηνοθετώ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αριστοφάνης είναι ο μοναδικός κωμωδιογράφος που αντιμετωπίζεται σήμερα με τον ίδιο σεβασμό που αντιμετωπίζονται οι κλασικοί τραγικοί. Έκανε καθαρόαιμο πολιτικό θέατρο μέσα από τον ποιητικό λόγο¯ μπορεί να ειδωθεί και ως χρονογράφος της εποχής του, αλλά η προσέγγισή του είναι διαχρονική. Το συγκεκριμμένο έργο είναι ένα από τα πρώτα έργα όπου βλέπουμε θέατρο μέσα στο θέατρο. Η θέση της γυναίκας, το δικαίωμα στην πολιτειακή ισότητα είναι μερικά μόνο από τα θέματα που θίγονται. Η παράσταση μένει πιστή στο κείμενο, που στηρίζεται στην καινούργια μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα, χωρίς έξωθεν (σημερινές) κειμενικές επεμβάσεις. Με ενδιαφέρει πολύ να δω τι είδους επίδραση θα έχει στον σημερινό θεατή ο αυθεντικός λόγος του έργου, ενώ σκηνοθετικά (και σκηνογραφικά) υπάρχει ένα παιχνίδι με χιούμορ πάνω στο τι σημαίνει αρχαιοπρεπές.