Θεατρο - Οπερα

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς

«Η Επιστροφή του Διονύσου»: μια διεθνής συνάντηση προς τιμήν του διάσημου σκηνοθέτη. Δείτε την παράσταση σε live streaming

320120-629278.jpg
Ηρώ Παρτσακουλάκη
6’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
336613-700128.jpg
©Θανάσης Καρατζάς

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, διεθνώς αναγνωρισμένος σκηνοθέτης τα τελευταία 33 χρόνια, επιστρέφει στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, όπου έχει υπάρξει καλλιτεχνικός διευθυντής. Διηύθυνε στο παρελθόν τις Διεθνείς Συναντήσεις Αρχαίου Δράματος και σήμερα επιστρέφει στους Δελφούς για την «Επιστροφή του Διονύσου», το μεγάλο αφιέρωμα που διοργανώνεται προς τιμήν του ίδιου και του έργου του.

Τeaser | Μήνυμα από τον Θεόδωρο Τερζόπουλο

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς
© Ανδρέας Σιμόπουλος

Σε 2.100 ανέρχονται οι παραστάσεις του σε 32 χρόνια, σε 30 πανεπιστήμια ανά τον κόσμο διδάσκεται η μέθοδος και οι παραστάσεις του, σε  9 γλώσσες έχουν εκδοθεί βιβλία για το έργο του. Μάλιστα υπό την καλλιτεχνική του διεύθυνση την περίοδο 1985-2004 είχαν παρουσιαστεί στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών ιστορικές  παραστάσεις σε σκηνοθεσία μεγάλων ονομάτων του παγκόσμιου θεάτρου όπως ο Tadashi Suzuki, ο Robert Wilson, ο Yuri Lyubimov, ο Andrzej Wajda, ο Tony Harrison, ο Anatoly Vasiliev κ.α. Ο ίδιος είχε παρουσιάσει για πρώτη φορά στις 17 Ιουνίου 1986 στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών, κατά τη ΙΙ Συνάντηση Αρχαίου Δράματος, τις πολυβραβευμένες Βάκχες του Ευριπίδη, μια παράσταση που, στη συνέχεια, παρουσιάστηκε περισσότερο από 400 φορές σε 30 χώρες.

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς
© Johanna Weber

Με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, διοργανώνεται μια διεθνής συνάντηση για τον σκηνοθέτη που επανασυνδέει το θέατρο με τον μυθικό θεό του, τον Διόνυσο, και τον πυρήνα του: το σώμα του ηθοποιού και τον αέναο αυτοσχεδιασμό. Το αφιέρωμα επικεντρώνεται στο έργο και τη μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου όπως αναπτύχθηκε τα τελευταία 33 χρόνια, από την ίδρυση του θεάτρου Άττις στους Δελφούς (1985) και από την παγκόσμια πρεμιέρα των εμβληματικών Βακχών του Ευριπίδη, στη σκηνοθεσία του, στο Αρχαίο Στάδιο των Δελφών (1986). Περιλαμβάνει την παράσταση «Τρωάδες» του Ευριπίδη στο Αρχαίο Θέατρο, Διεθνές Συμπόσιο, παρουσίαση μεθόδου, οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις και παράλληλες Δράσεις.

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς
© Ανδρέας Σιμόπουλος

Το αφιέρωμα

Για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο Δελφών, σε μια περίοδο γενικευμένης γεωπολιτικής αναστάτωσης, θα παιχτεί μια παράσταση-διάβημα για την ανάγκη της συμφιλίωσης: η νέα εκδοχή των διαπολιτισμικών Τρωάδων του Ευριπίδη που παρουσίασε το θέατρο Άττις στις 7 Ιουλίου 2017 στο Αρχαίο Ωδείο της Πάφου, σε παραγωγή της «Πάφος 2017-Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Στις Τρωάδες συμμετέχουν ηθοποιοί από διχοτομημένες πόλεις (Λευκωσία, Μοστάρ, Ιερουσαλήμ), από τη Συρία και την Ελλάδα. Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Γιάννη Κουνέλλη, που επρόκειτο να δημιουργήσει την εικαστική εγκατάσταση της παράστασης.

«Στο θέατρο του Τερζόπουλου ο μύθος δεν είναι παραμύθι, αλλά συμπυκνωμένη εμπειρία, ένα ταξίδι στο τοπίο της μνήμης, μια αναζήτηση των χαμένων κλειδιών της ενότητας του σώματος με τον λόγο,της λέξης ως φυσικής οντότητας».  Χάινερ Μύλλερ, συγγραφέας- ποιητής, σκηνοθέτης

Πανεπιστημιακοί και σκηνοθέτες, μεγάλοι δάσκαλοι του θεάτρου και ηθοποιοί, διευθυντές θεάτρων και πολιτιστικών ιδρυμάτων, εικαστικοί, ψυχαναλυτές, νευρογλωσσολόγοι και θεατρολόγοι από την Κορέα, την Ταιβάν, την Κίνα, τη Ρωσία, το Καζακστάν, τη Βρετανία, την Πολωνία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Τουρκία, την Κύπρο  και την Ελλάδα θα παραβρεθούν στους Δελφούς για να τιμήσουν τον Θεόδωρο Τερζόπουλο στο πλαίσιο του Διεθνούς Συμποσίου –μεταξύ άλλων, θα μιλήσουν οι: Anatoly Vasiliev (σκηνοθέτης, Ρωσία), Eugenio Barba (σκηνοθέτης, Δανία), Jan Fabre (σκηνοθέτης-εικαστικός, Βέλγιο), Mark Mazower (ιστορικός, ΗΠΑ), Valery Fokin (σκηνοθέτης, Ρωσία), Βασίλης Παπαβασιλείου (σκηνοθέτης και ηθοποιός, Ελλάδα), Blanka Zizka (σκηνοθέτης, ΗΠΑ), Jaroslaw Fret (σκηνοθέτης και ηθοποιός, Πολωνία), Hans Thies Lehman (θεατρολόγος-ακαδημαϊκός, Γερμανία), Ελένη Βαροπούλου (θεατρολόγος- καθηγήτρια, Ελλάδα), Freddy Decreus (θεατρολόγος-ακαδημαϊκός, Βέλγιο), Frank-Michael Raddatz (θεατρολόγος-ακαδημαϊκός, Γερμανία), Καλλιόπη Λεμού (εικαστικός, Ελλάδα), Κωνσταντίνος Ι. Αρβανιτάκης (ακαδημαϊκός, ψυχαναλυτής, Ελλάδα/Καναδάς) Gonia Jarema (νευρογλωσσολόγος, Ελλάδα/Καναδάς), Kerem Karaboga (καθηγητής θεατρολογίας, Τουρκία), Dikmen Gurun (καθηγήτρια θεατρολογίας, Τουρκία), Μαρίκα Θωμαδάκη (καθηγήτρια-κοσμήτορας Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ, Ελλάδα) κ.α. 

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς
© Ανδρέας Σιμόπουλος

Θα πραγματοποιηθεί ανοιχτή παρουσίαση της μεθόδου του Θεόδωρου Τερζόπουλου από τον ίδιο και τον στενό συνεργάτη του Σάββα Στρούμπο, καθώς και από τους 14 δασκάλους της μεθόδου, η οποία διδάσκεται στις χώρες τους (από τη Βραζιλία και την Κολομβία μέχρι την Κίνα, την Ταιβάν, τη Γερμανία και την Ιταλία).

«Η μέθοδός του Θεόδωρου Τερζόπουλου είναι σωκρατική: η αντίληψη ότι όλοι φέρουμε το παρελθόν, τους προγόνους μας και συμμετέχουμε σε μια συλλογική μνήμη εγγεγραμμένη όχι μόνο στο μυαλό αλλά και στο σώμα μας». Ετέλ Αντνάν - Συγγραφέας, Ζωγράφος

Το Αφιέρωμα εγκαινιάζουν δύο σταθεροί συνεργάτες του Θεόδωρου Τερζόπουλου τις τελευταίες δεκαετίες: η Johanna Weber με τη φωτογραφική εγκατάσταση Η Επιστροφή της Διονύσου, με φωτογραφίες της από τις παραστάσεις και τις πρόβες του θεάτρου Άττις και ο συνθέτης Παναγιώτης Βελιανίτης με την ηχητική εγκατάσταση Ενοπαί, με μουσική από τις παραστάσεις του θεάτρου Άττις στους υπαίθριους χώρους του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών.

Προγραμματίζονται, επίσης, περφόρμανς, θεατρικές αναγνώσεις, προβολές ντοκιμαντέρ κλπ.

Μεγάλο αφιέρωμα στον Θεόδωρο Τερζόπουλο που επιστρέφει στους Δελφούς
© Johanna Weber

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πέμπτη 5 Ιουλίου:

Εγκαίνια Φωτογραφικής εγκατάστασης Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Επιμελητές: JohannaWeber, φωτογράφος & Αλέξανδρος Κόκκινος, γλύπτης-αρχιτέκτονας

Έναρξη ηχητικής εγκατάστασης ΕΝΟΠΑΙ
Επιμελητής:Παναγιώτης Βελιανίτης, συνθέτης-μουσικοπαιδαγωγός

Παρασκευή 6 Ιουλίου

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ-Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ
Επίδειξη

Παρασκευή 6  & Σάββατο 7 Ιουλίου

Ευριπίδη ΤΡΩΑΔΕΣ-  Σκην. Θεόδωρος Τερζόπουλος
Αρχαίο Θέατρο Δελφών, με τη συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδας
Η παράσταση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Σάββατο 7 και Κυριακή 8 Ιουλίου

Συμπόσιο  Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ Από τις Βάκχες στις Τρωάδες

Κυριακή 8 Ιουλίου

Μουσική Παράσταση: «Ο Οδοιπόρος και η Σκιά του» με τον Δημήτρη Τηλιακό


Info: Δελφοί , 5-8 Ιουλίου 2018.

Η Athens Voice είναι χορηγός επικοινωνίας.


ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Πέμπτη 5 Ιουλίου

18.30: Επίσημη έναρξη – Χαιρετισμοί – Ομιλίες

20.30: Εγκαίνια φωτογραφικής  εγκατάστασης  Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΣ
Φωτογραφίες:JohannaWeber/φωτογράφος
Σχεδιασμός: Αλέξανδρος Κόκκινος/γλύπτης-αρχιτέκτονας

Το φωτογραφικό υλικό αποτελεί επιλογή από το ογκώδες αρχείο της φωτογράφου Johanna Weberκατά τα 27 χρόνια συνεργασίας της με τον Θ. Τερζόπουλο από πρόβες, παραστάσεις, εργαστήρια και περιοδείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η «τρισδιάστατη» φωτογραφική εγκατάσταση είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας της JohannaWeber και του Αλέξανδρου Κόκκινου.

21.00: Έναρξη ηχητικής εγκατάστασης ΕΝΟΠΑΙ
Επιμέλεια: Παναγιώτης Βελιανίτης/συνθέτης-μουσικοπαιδαγωγός

Η ηχητική εγκατάσταση του Παναγιώτη Βελιανίτη θα μεταδίδεται συνεχώς σε όλη τη διάρκεια του αφιερώματοςστους υπαίθριους χώρους του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών και συγκεκριμένα στη διαδρομή από το κεντρικό κτίριο προς το χωριό των Δελφών μέσω του άλσους του Συνεδριακού Κέντρου, καθώς και στη διαδρομή από το Συνεδριακό Κέντρο προς την κεντρική πύλη.

Παρασκευή 6 Ιουλίου

Α. Συνεδριακό Κέντρο

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ 

Επίδειξη της Μεθόδου του Θεόδωρου Τερζόπουλου

Θα πραγματοποιηθεί ανοιχτή παρουσίαση της μεθόδου του Θεόδωρου Τερζόπουλου από τον ίδιο και τον στενό συνεργάτη του Σάββα Στρούμπο, καθώς και από 14 δασκάλους της Μεθόδου, η οποία διδάσκεται στις χώρες τους.

Η Μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου διδάσκεται σε Τμήματα Θεατρικών Σπουδών και έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών πολλών θεατρικών ακαδημιών όπως: Κεντρική Ακαδημία Θεάτρου του Πεκίνου, Εθνική Ακαδημία Θεάτρου ΡώμηςSilviod’ Amico, Πανεπιστήμιο Σάο Πάολο, GITIS, Ακαδημία Θεάτρου της Ταϊβάν, κ.α.. Από το 2013 διοργανώνεται σε ετήσια βάση στο Θέατρο Άττις το διεθνές θερινό εργαστήριο «Η Μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου» για νέους ηθοποιούς και σκηνοθέτες.

Το βιβλίο της Μεθόδου έχει ήδη εκδοθεί στα Ελληνικά, Ρωσικά, Γερμανικά, Τουρκικά, Κινεζικά, Κορεάτικα και Ιταλικά και είναι υπό έκδοση στα Πολωνικά, Αγγλικά και Περσικά (Φαρσί) και στη Μανδαρίνικη Κινεζική γλώσσα (Ταϊβάν).

Λαμβάνουν μέρος:

Θεόδωρος Τερζόπουλος&Σάββας Στρούμπος,

καθώς και οι: Mikhail Sokolov (Ρωσία-ElectrotheatreStanislavsky), Przemyslaw Blaszczak (Πολωνία-Ινστιτούτο Γκροτόφσκι), Juan Esteban Echeverri Arango (Κολομβία), Justin Jain (ΗΠΑ-Wilma Theatre), Paolo Musio (Ιταλία), Li Yadi (Liaty) (Κίνα- Κεντρική Ακαδημία Θεάτρου του Πεκίνου), Longlong /Lin Chien-Lang (Ταϊβάν- Εθνικό Θέατρο/ Ακαδημία Θεάτρου της Ταϊβάν), Rustem Begenov (Καζακστάν), Kerem Karaboga (Τουρκία – Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης), YilingTsai (Ταϊβάν - Εθνικό Θέατρο/ Ακαδημία Θεάτρου της Ταϊβάν), Νιόβη Χαραλάμπους (Κύπρος), ΈβελινΑσουάντ (Συρία – Ελλάδα).

Β. Αρχαίο Θέατρο Δελφών

Θεατρική παράσταση: ΤΡΩΑΔΕΣ

Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Τερζόπουλος

Παραγωγή: ΠΑΦΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 2017

Στον ρόλο της Εκάβης η Δέσποινα Μπεμπεδέλη.

Συμμετέχουν έντεκα ηθοποιοί από έξι χώρες και έξι Κασσάνδρες, προερχόμενες από διχοτομημένες πόλεις(Λευκωσία, Μοστάρ, Ιερουσαλήμ).

Στον συμβολικό τόπο των Δελφών, σε μια ιδιαίτερη συγκυρία γενικευμένης γεωπολιτικής αναστάτωσης, οιΤρωάδες αποτελούν μια διαμαρτυρία στον παραλογισμό, τη βία και τις φρικαλεότητες του πολέμου, καθώς κι ένα αίτημα για ειρήνη, αλληλεγγύη και ανθρωπισμό. Πρόθεση του σκηνοθέτη είναι η παράσταση να λειτουργήσει ως διάβημα, αναδεικνύοντας το φαινόμενο των διχοτομημένων πόλεων, της διαίρεσης των λαών και την ανάγκη για συμφιλίωση.

Η παράσταση στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών πραγματοποιείται σε συνεργασία με την ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΦΩΚΙΔΑΣστο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Οι ΤΡΩΑΔΕΣ θα ξεκινήσουν με τοφως της ημέρας και μόνο κατά το τελευταίο μέρος της παράστασης θα γίνει χρήση γενικού θεατρικού φωτισμού. Πρόθεση του σκηνοθέτη είναι να ενσωματώσει στην παράσταση το μοναδικό ανάγλυφο του Δελφικού τοπίου, καθώς βυθίζεται μέσα από το σούρουπο στο σκοτάδι.

Σάββατο 7 Ιουλίου

Συνεδριακό Κέντρο Δελφών

Συμπόσιο: «Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ Από τις Βάκχες στις Τρωάδες».

Διάρκεια συμποσίου: 7-8 Ιουλίου

Με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών καθηγητών, σκηνοθετών και μεγάλων δασκάλων του θεάτρου, διευθυντών θεάτρων και πολιτιστικών ιδρυμάτων, ηθοποιών, εικαστικών και θεατρολόγων από την Κορέα, την Ταιβάν, την Κίνα, τη Ρωσία, το Καζακστάν, τη Βρετανία, την Πολωνία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Τουρκία, την Κύπρο  και την Ελλάδα.

Ομιλητές: Anatoly Vasiliev, σκηνοθέτης (Ρωσία), Eugenio Barba, σκηνοθέτης (Δανία), Jan Fabre, σκηνοθέτης (Βέλγιο), Δέσποινα Μπεμπεδέλη, ηθοποιός (Κύπρος), Freddy Decreus, Πανεπιστήμιο Γάνδης (Βέλγιο), HansThies Lehman, Πανεπιστήμιο Φραγκφούρτης (Γερμανία), Ελένη Βαροπούλου, κριτικός θεάτρου (Ελλάδα-Γερμανία), Βασίλης Παπαβασιλείου, ηθοποιός/ σκηνοθέτης (Ελλάδα), Frank Raddatz, Δραματουργός (Γερμανία), Καλλιόπη Λεμού, εικαστική καλλιτέχνης (Αγγλία), Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, Πανεπιστήμιο McGill (Καναδάς), Gonia Jarema, Πανεπιστήμιο Μόντρεαλ (Καναδάς), DikmenGurun, Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης (Τουρκία), Kim Jae Kyoung, Πανεπιστήμιο Chung-Ang (Κορέα), Santanu Bosè, National School of Drama (Ινδία), Μαρίκα Θωμαδάκη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μαρία Μαραγκού, τεχνοκριτικός, Πηνελόπη Χατζηδημητρίου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δημήτρης Τσατσούλης, Πανεπιστήμιο Πατρών, Γιώργος Σαμπατακάκης, Πανεπιστήμιο Πατρών, Κατερίνα Αρβανίτη, Πανεπιστήμιο Πατρών, Αύρα Σιδηροπούλου, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτης Βελιανίτης συνθέτης-μουσικοπαιδαγωγός κ.α.

Β. Αρχαίο Θέατρο Δελφών

Θεατρική παράσταση: ΤΡΩΑΔΕΣ

Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Τερζόπουλος

Δείτε την παράσταση σε live streaming ΕΔΩ

Κυριακή 8 Ιουλίου

Συνεδριακό Κέντρο Δελφών

Εργασίες και λήξη συμποσίου

Μουσική Παράσταση: «Ο Οδοιπόρος και η Σκιά του»
Σύνθεση με τον διεθνή βαρύτονο Δημήτρη Τηλιακό.
Στο πιάνο ο Γιάννης Τσανακαλιώτης.

Τραγουδώντας μέσα στο θέατρο Άττις χωρίς συνοδεία πιάνου,ο Δημήτρης Τηλιακός άρχισε να δημιουργεί μαζί με τον Θεόδωρο Τερζόπουλο ένα ηχητικό πλαίσιο με βασικό κορμό το θέμα του Οδοιπόρου.

Στους Δελφούς θα παρουσιαστούν 10 τραγούδια του FranzSchubert σε ποίηση Goethe,  Schmidt και Müllerκαι ένας απόηχος δημοτικού τραγουδιού της ξενιτιάς, ως πρώτο δείγμα μιας νέας συνεργασίας.

Προβολές

Κατά τη διάρκεια του αφιερώματος προγραμματίζονται οι εξής προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ:

Ντοκιμαντέρ
Το ταξίδι του Διόνυσου
(1986) σκηνοθεσία: Λουκία Ρικάκη
Στα ίχνη των Αργοναυτών (1989) σκηνοθεσία: Λουκία Ρικάκη
Θεάτρου Εγκώμιον (2010) σκηνοθεσία: Δημήτρης Τρίκας

Παραστάσεις
Βάκχες
του Ευριπίδη(1986) βίντεο: Λουκία Ρικάκη
ΠέρσεςτουΑισχύλου (1992)
ΗρακλήςτουΧάινερΜύλλερ (1997)
ΤρίπτυχοτουΣάμουελΜπέκετ (2004)
ΠρομηθέαςΔεσμώτηςτουΑισχύλου (2010) βίντεο: WiebkePöpel
Alarme (σκηνική σύνθεση βασισμένη στην αλληλογραφία μεταξύ της Μαρίας Στιούαρτ και της Βασίλισσας Ελισάβετ Α΄, 2010), βίντεο: Χρυσάνθη Μπαδέκα. 

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.