Αικατερίνη Παπαγεωργίου & «The Young Quill». Με δύναμη από το Λονδίνο

«Dominion σημαίνει εξουσία ή αλλιώς επικυριαρχία. Νομίζω βέβαια, πως αν μπορούσα να  δώσω ένα δικό μου τίτλο στο έργο, θα αναφερόμουν στην ατέρμονη αλλά και αποτυχημένη προσπάθεια που επιδίδονται οι χαρακτήρες προκειμένου να κυριαρχήσουν», λέει η Αικατερίνη Παπαγεωργίου, σκηνοθέτης της αγγλόφωνης παράστασης «Dominion», που ανεβαίνει για δύο παραστάσεις στο Θέατρο 104.

H παράσταση δημιουργήθηκε από την θεατρική εταιρία «The Young Quill» και απαρτίζεται από την Αικατερίνη και τρεις ακόμα αριστούχους φοιτητές του πανεπιστημίου Royal Central School of Speech and Drama του Λονδίνου. Σε αυτό το ψυχόδραμα που περιστρέφεται αριστοτεχνικά γύρω από την σεξουαλική ηθική, την αγάπη, το πάθος, την οικειότητα και την πολιτική, κρύβεται μια αφορμή για ενδοσκόπηση, πίσω από μια τραγελαφική παρομοίωση της σχέσης με πεδίο μάχης.

Γραμμένο από τον βραβευμένο νέο συγγραφέα Gregory Forrest (The Other Prize in playwriting), το έργο ξεκίνησε τη σκηνική του διαδρομή στο Groundlings Theatre του Portsmouth και είναι από τις λίγες παραστάσεις που θέτει την αιγίδα του το Royal Central School of Speech and Drama του Λονδίνου – University of London. Tο πρώτο πανεπιστήμιο για θεατρικές σπουδές και υποκριτική στην Αγγλία, σύμφωνα με αξιολογήσεις του Βρετανικού Υπουργείου Παιδείας, με πορεία πάνω από 100 χρόνια.

Μιλήσαμε με την Αικατερίνη Παπαγεωργίου προκειμένου να μάθουμε περισσότερα.

Πώς προσεγγίσατε τη σκηνοθεσία του έργου; Υπήρξαν προκλήσεις;
Η αλήθεια είναι πως δυσκολεύτηκα αρκετά με τη σκηνοθεσία του έργου, καθώς ο συγγραφέας του το  ταυτίζει  με ένα κίνημα που στην Αγγλία έγινε γνωστό την εποχή του ’90 με τον όρο New Writing ή In-yer-face theatre. Στην Ελλάδα, τέτοιου είδους έργα μας είναι λιγότερο οικεία και κυρίως τα συναντήσαμε μέσα από παρουσιάσεις έργων της Σάρας Κέιν. Τα έργα αυτά συχνά χαρακτηρίζονται ως βίαια και προκλητικά, ενώ η εξέλιξη της δράσης περισσότερο υπονοείται παρά πράττεται. Επιπλέον, οι πληροφορίες που αποκαλύπτονται για τους χαρακτήρες μέσα στο κείμενο είναι περιορισμένες. Όλο αυτό συχνά δημιουργεί μια σκηνική σύγχυση την οποία προσωπικά δεν ήξερα αν ήθελα να αποφύγω ή να ενισχύσω. Εν τέλει, ερχόμενη όλο και πιο κοντά στο έργο, θεώρησα πως διάφοροι ισχυρισμοί που γίνονται είναι περισσότερο ακαδημαϊκής  φύσεως −αν μου επιτρέπεται ο όρος− και λιγότερο ικανοί να παρουσιαστούν με ευκρίνεια πάνω στη σκηνή. Έτσι, θέλησα να τους χρησιμοποιήσω για τη δημιουργία διάφορων σκηνικών συμβολισμών και αλληγοριών και στη συνέχεια να τους αφήσω ανοιχτούς στην ερμηνεία του κοινού. Αυτό το πετύχαμε κυρίως μέσω της χρήσης τριών μεγάλων καθρεφτών που περικυκλώνουν  τη σκηνή, στους οποίου καθρεφτίζονται τόσο οι ηθοποιοί όσο και το ίδιο το κοινό. Οι καθρέφτες σταδιακά μετακινούνται και στο τέλος δημιουργούν ένα πραγματικά ασφυκτικό περιβάλλον για τους χαρακτήρες. Στο σημείο αυτό η συμβολή των ηθοποιών ήταν καταλυτική, καθώς ενθουσιάστηκαν με την ιδέα των αλλεπάλληλων αλληγοριών και μάχονταν συνεχώς και οι ίδιοι για να βρουν τα αντίστοιχα τεχνάσματα. Πραγματικά ελπίζω έχουμε πετύχει το στόχο μας. Ομολογουμένως, πολλές φορές πιάσαμε τους εαυτούς μας να προσπαθούν να καυτηριάσουν την πεζότητα των χαρακτήρων αντί να την αναδείξουν. Νομίζω πως αυτό θα φανεί και στην παράσταση, έχοντας πια πάρει μια θετική χροιά.

Ποια τα κυρίαρχα νοήματα του έργου;
Σε μία από τις σκηνές του έργου αναφέρονται οι παρακάτω γραμμές, στις οποίες νομίζω πως συνοψίζονται και όλα κυρίαρχα νοήματά του «αγάπη, τόση ανάγκη για αγάπη σε ένα κόσμο που ακόμη αναρωτιέμαι αν ξέρει να αγαπά. Σε ένα κόσμο που ελπίζει, χωρίς να πείθει, πως υπάρχει ελπίδα και εν τέλει δεν ξέρεις αν αξίζεις να υπάρχεις, ποιος αξίζει να είσαι, αν είσαι αυτό που είσαι ή αν σε έμαθαν να είσαι αυτό που είσαι». 

«Γιατί η αμφισβήτηση της αγάπης απουσιάζει σήμερα από τις δυτικές κοινωνίες;». Τι απαντάτε η ίδια ή το έργο σε αυτό το ερώτημα;
Ομολογώ πως αυτό το ερώτημα με προβλημάτισε ιδιαίτερα όταν το είδα. Στην αρχή δεν ήξερα πώς να το διαχειριστώ. Πιο συγκεκριμένα, κατά το συγγραφέα, στο έργο παρουσιάζεται η έννοια της αγάπης στα πλαίσια των δυτικών κοινωνιών, υποθέτοντας πως αυτές λειτουργούν μόνο με όρους απόλυτων δυνάμεων και σχέσεων εξουσίας. Αυτό έρχεται σε σύγκρουση με την αγάπη όπως θα την ερμήνευε κανείς με ιδεατούς όρους,  μέσω της λογοτεχνίας και της ποίησης και θα την συνέδεε με έννοιες, όπως αλληλοεκτίμηση και αλτρουισμός. Η έννοια της απολυτής δύναμης, υπονοεί την ύπαρξη εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου. Ορμώμενοι από αυτούς τους όρους οι χαρακτήρες του έργου κάνουν ένα «πείραμα» προκειμένου να αγαπηθούν μέσα σε αυτά τα πλαίσια κυριαρχίας. Το «πείραμα» αποτυγχάνει. Τόσο γιατί ο κυνισμός τους τους οδηγεί σε μια απλούστευση του όρου της αγάπης, όσο και επειδή οι ρόλοι του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου δεν εναλλάσσονται στα πλαίσια του σύγχρονου κόσμου, όπου ο καθένας προσπαθεί να διεκδικήσει, αλλά και να διατηρήσει στη συνέχεια ένα κοινωνικό ρόλο προκειμένου να επιβιώσει. Οι ίδιοι οι χαρακτήρες θεωρούν πως μια κοινωνία αυστηρά ανταγωνιστική σε όλα της τα επίπεδα, δεν τους επιτρέπει την εναλλαγή ρόλων. Ως εκ τούτου, προσπαθούν να αναπαράγουν σε προσωπικό επίπεδο τους κοινωνικούς ρόλους που φαντασιώνονται πως έχουν, χωρίς να κάνουν τη διάκριση μεταξύ των μεν και των δε.

Αν και διατηρώ τις προσωπικές μου επιφυλάξεις σε σχέση με την εγκυρότητα της παραπάνω ερμηνείας που προτείνει το έργο, θα έλεγα πως πράγματι σε ένα κόσμο που λειτουργεί με απόλυτες αρχές απουσιάζει η ουσιαστική αμφισβήτηση όρων και ιδεών, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, με σκοπό τον αναπροσδιορισμό τους προς μια κατεύθυνση που δεν θα αναπαράγει το κοινωνικά τετριμμένο.

Το Dominion θα αποτελέσει μια καλή αφορμή για ενδοσκόπηση, όπως παραδοσιακά συμβαίνει με το ψυχόδραμα;
Η ιστορία του έργου είναι αρκετά βίαιη και παρεκβατική. Ενδεχομένως, αυτό κάποιους μπορεί να τους αποθαρρύνει. Ωστόσο, αν κανείς δει το Dominion ως μια αλληγορία, που παρουσιάζει την αναπαραγωγή βίαιων κοινωνικών προτύπων στα πλαίσια των προσωπικών σχέσεων, τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά και ευρέος φάσματος. Δεν νομίζω πως μπορεί κανείς να μην έχει βρεθεί αντιμέτωπος με τα περισσότερα από αυτά, συνειδήτα ή μη. Στα πλαίσια αυτά ναι θεωρώ πως  το Dominion μπορεί αλλά και πρέπει να αποτελέσει μια καλή αφορμή για ενδοσκόπηση.

Σε ποιο «είδος» θεατή θα έχει πολλά να πει το έργο; Τι ταυτίσεις θα προκαλέσει στο κοινό;Από τη μία σκέφτομαι, πωςοι πιο νεαροί σε ηλικία άνθρωποι θα μπορέσουν να ταυτιστούν εύκολα τον κυνισμό της σχέση του ζευγαριού. Νιώθω πως αυτές οι συνθήκες μας είναι αρκετά γνώριμες. Από την άλλη βέβαια, άνθρωποι με μεγαλύτερη εμπειρία, ενδεχομένως να αντιληφθούν καλύτερα τους πολιτικούς του παραλληλισμούς και την αλληγορία. Όπως και αν έχει, θεωρώ πως ο θεατής που θα παρακολουθήσει την παράσταση  πρέπει να είναι πρόθυμος να την ερμηνεύσει, καθώς στόχος μας ήταν να θέσουμε ερωτήματα και όχι να δώσουμε συγκεκριμένες απαντήσεις. Οι περισσότερες ταυτίσεις νομίζω δημιουργούνται γύρω από τα θέματα της σχέσης του ζευγαριού, όπως είναι η οικειότητα, η ισότητα, η ρουτίνα και οι εξωτερικές επιρροές.

Θα μας πείτε λίγα λόγια για τη θεατρική μεταφορά και τη συνεργασία σας με τους συντελεστές της παράστασης;
Η παράσταση δημιουργήθηκε στα πλαίσια του The Young Quill, μιας νέας θεατρικής εταιρείας με έδρα το Λονδίνο. Η εταιρία ιδρύθηκε από τέσσερις φίλους, τη Σοφία, τον Άλεξ, τον Κωστή και εμένα, που γνωριστήκαμε στο Royal Central School of Speech and Drama, κατά τη διάρκεια των σπουδών μας. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε το έργο και την ανάδειξη νέων θεατρικών καλλιτεχνών, που συχνά στερούνται ευκαιριών. Ως εκ τούτου, το Dominion εξελίχθηκε μέσα από πολλές συζητήσεις, περισσότερο φιλικές πάρα επαγγελματικές. Εκτός από τους δημιουργικούς μας ρόλους, είχαμε παράλληλα να αντιμετωπίσουμε και ένα κάρο πρακτικά και γραφειοκρατικά ζητήματα που μας απασχολούσαν. Οι ηθοποιοί ταίριαξαν πάρα πολύ με τον τρόπο που δουλεύουμε, και έτσι καταφέραμε να δεθούμε πολύ γρήγορα. Καθώς εκείνοι ζουν σε ένα χωρίο έξω από το Λονδίνο, ήμασταν συνέχεια μέσα σε τρένα  και  πηγαινοερχόμασταν  για τις πρόβες. Πότε με φιλοξενούσαν σπίτι τους εκείνοι και πότε τους φιλοξενούσα σπίτι μου εγώ. Καταλήγαμε να κάνουμε πρόβες μέχρι και αργά το βράδυ στα σαλόνια των σπιτιών μας αν μας ερχόταν κάποια καλή ιδέα. Όλο αυτό ο διάστημα ήταν πάρα πολύ παραγωγικό και δημιουργικό. Όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητές μας είχαν μπει σε δεύτερη μοίρα. Νομίζω μετά από λίγο καιρό θα τα αναπολούμε όλα αυτά με πολύ μεγάλη νοσταλγία. Ελπίζω ως τότε να έχουμε ήδη αρχίσει να ασχολούμαστε με τη νέα μας παραγωγή, για να μην μας πιάσει το παράπονο.

Περισσότερες πληροφορίες στο Guide της Athens Voice εδώ.

Κατάλληλη για νέους άνω των 16 χρόνων,  δεν παρουσιάζει γυμνό.

Χωρίς ελληνικούς υπέρτιτλους, θα διανέμεται φυλλάδιο στα ελληνικά με την ακριβή περιγραφή του τι συμβαίνει σε κάθε σκηνή.