Αργύρης Ξάφης: Έχω βρει ξανά την ισορροπία μου

Φαίνεται με την πρώτη ματιά ο ηθοποιός που είναι ενθουσιασμένος με την παράσταση και το έργο. Δικαίως. Το «Μόλλυ Σουήνη» του Μπράιαν Φρύελ είναι ένα σπουδαίο έργο, το οποίο και μετέφρασε ο Αργύρης Ξάφης. Προσωπικά πέρυσι ήταν που θυμήθηκα, στο «Λαμπεντούζα», πόσο καλός ηθοποιός είναι ‒ στα αμέσως προηγούμενα έργα που έπαιζε μου φαινόταν πιο θαμπός έως και διεκπεραιωτικός. Θα του το πω, μετά τις πρώτες γενικόλογες κουβέντες, εκεί στο μπαράκι του Νέου Κόσμου που δώσαμε ραντεβού. «Από πέρυσι άρχισα να ξανά βλέπω τη ζωή με αισιοδοξία, να νιώθω πάρα πολύ καλά και ότι έχω μπει πάλι σε μια καλή περίοδο. Τρία με τέσσερα χρόνια είχα περάσει πολύ δύσκολα για συγκεκριμένους λόγους. Μου άλλαξαν τη θεώρηση απέναντι στη ζωή. Άλλαξε ακόμα και το σώμα μου. Πράγματα που παλιότερα θεωρούσα πολύ σημαντικά άρχισα να τα βλέπω ως δήθεν και μου ήταν αδύνατο πλέον να τα υπερασπιστώ. Σήμερα πιστεύω ότι έχω βρει ξανά την ισορροπία μου» θα μου απαντήσει.

Άρα δεν ήταν τυχαία η επιλογή του «Μόλλυ Σουήνη»;

Ήταν ένα έργο φετίχ για όλους στην ομάδα ΠΥΡ. Το θέμα του «εγώ αποφασίζω ποιο είναι το καλύτερο για σένα και θα το κάνω ανεξαρτήτως αν εσύ το θέλεις πραγματικά» προσωπικά με απασχολεί πολύ. Γιατί κουράστηκα από τους πατερούληδες, όλους αυτούς τους σωτήρες που ξέρουν τι είναι το καλύτερο για μένα ή το καλύτερο για εμάς. Προσωπικά δηλώνω άγνοια σε πολλά και πορεύομαι υπερασπιζόμενος τον υποκειμενισμό μου έχοντας απέναντι συνέχεια ανθρώπους που λένε αυτό είναι το αντικειμενικό. Δεν λέω μπορεί να είναι και μία εφηβική στάση αυτό που αφήνει περιθώρια στον άλλο να αποφασίζει για σένα.

Ήσουν «παιδί» του Θωμά Μοσχόπουλου. Συγκαταλέγεται στην κατηγορία των πατερούληδων;

Απ’ όταν βγήκα στη σκηνή στα 19 μου δημιουργήθηκε μια πατρική σχέση με τον Θωμά Μοσχόπουλο. Όμως, επειδή είναι ένας ευφυής άνθρωπος προσπάθησε ο ίδιος να φέρει τη σχέση σε ισότιμο επίπεδο γι’ αυτό και με έσπρωξε μέχρι και να τον «σκοτώσω». Διακόψαμε τη συνεργασία για ένα διάστημα και μετά αρχίσαμε να δουλεύουμε σε μια καινούργια βάση. Του οφείλω πολλά. Από εκεί και ύστερα, στη ζωή βλέπεις πατερούληδες που έχουν πάρει εργολαβία, ως ειδικοί, διάφορα θέματα και δεν επιτρέπουν σε άλλους να εκφέρουν άποψη. Εφόσον υπάρχουν οι εθνικιστές, οι αριστεροί δεν μπορούν να ασχοληθούν με την πατρίδα· εφόσον υπάρχουν οι αριστεροί, οι δεξιοί δεν μπορούν να ασχοληθούν με τα κοινωνικά θέματα.

Όσοι δεν προσδιοριζόμαστε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τι κάνουμε;

Ο καθένας μας δείχνει την ευθύνη του απέναντι στην κοινωνία με τον τρόπο που δουλεύει, με το πώς χρησιμοποιεί τα εργαλεία της δουλειάς του. Προσωπικά θεωρώ πως πρέπει να κάνουμε το καλύτερο και αυτό που πιστεύουμε ως σωστότερο για εμάς. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν έργα που αλλάζουν τον κόσμο. Όπως δεν με αφορούν και οι ταλαντούχοι, αλλά ανήθικοι καλλιτέχνες. Πιστεύω όμως στη σπορά. Αν δώσει καρπούς θα είναι ευχής έργο. Το θέμα είναι να διαθέτεις το κατάλληλο έδαφος, ως πολίτης και ως άνθρωπος, για να συμβεί. Επιμένω όμως, την αλλαγή πρέπει να την επιθυμούμε πρώτα απ’ όλα εμείς.

Το λες αυτό και εξαιτίας του έργου;

Πράγματι. Η Μόλλυ για παράδειγμα είναι μια τυφλή που μετά από επιμονή του συζύγου της θα κάνει μια επέμβαση και θα βρεθεί σε μία κατάσταση μεταξύ ορατότητας και τυφλότητας ‒ τυφλή όραση είναι η επιστημονική ορολογία της. Στην πραγματική ζωή έχουν βρεθεί γύρω στους είκοσι άνθρωποι σε αυτή την κατάσταση μετά από επέμβαση και κανείς τους δεν μπόρεσε να επιβιώσει. Για μήνες έβλεπαν θολά ασταμάτητα νέφη που δεν μπορούσαν να τους αφήσουν σε ησυχία. Φαντάζομαι ότι μετά την επέμβαση αν έβλεπαν με τον ίδιο τρόπο που βλέπουμε κι εμείς τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

Νομίζω από «τυφλή όραση» πάσχουμε οι περισσότεροι...

Δεν υπάρχει αμφιβολία περί αυτού. Μάλιστα σε κάποια στιγμή στο έργο ο γιατρός αναφέρεται στη συνάντησή του με έναν άνδρα που τον είχε ρωτήσει αν γνωρίζει ότι η γυναίκα του είναι πολύ όμορφη. Όταν εκείνος απάντησε καταφατικά ο γιατρός του είπε «γιατί συμπεριφέρεσαι σε εκείνη σαν να μη το γνωρίζεις;».

Πάντοτε έχω απορία πώς το αντιμετωπίζουν οι «κανονικοί» άνθρωποι όταν τους αφορά πάρα πολύ άμεσα ένας ρόλος...

Εξαιτίας του έργου γνώρισα έναν τυφλό που είναι μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου. Αυτός διαφωνεί κάθετα όταν ακούει τη Μόλλυ να λέει «ο κόσμος μου». Θεωρεί πως δεν διαφέρει ο κόσμος των τυφλών με τον κόσμο αυτών που βλέπουν, ή μάλλον αυτό που δέχεται είναι ότι υπάρχουν τόσοι κόσμοι όσοι και οι άνθρωποι στον πλανήτη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ήθελε να δει και, όπως είπε, θα έκανε μια εγχείριση που θα του εξασφάλιζε την ορατότητα.

Εσύ, ως ρόλος, είσαι αυτός που οδηγεί τη Μόλλυ στην εγχείρηση ξεκινώντας με τις καλύτερες των προθέσεων. Έτσι είσαι και στη ζωή;

Ναι, έχω συμπεριφερθεί όπως ο ήρωας που ενσαρκώνω. Έχω προσπαθήσει να κάνω κάτι που πιστεύω ότι θα είναι το καλύτερο, ασχέτως αν μετά συνειδητοποιώ ότι ήταν λάθος. Ίσως γιατί ξεκινάω από έναν ενθουσιασμό καθώς αρπάζομαι από μια ιδέα που έχει ρίξει κάποιος άλλος. Η αλήθεια είναι πως αν ήθελα να χαρακτηρίσω τον εαυτό μου, θα έλεγα ότι έχω την ψυχολογία του προπονητή. Μπαίνω στο γήπεδο και θέλω να περάσω την ορμή μου και στους υπόλοιπους. Με οδηγεί μία παρόρμηση να το κάνω. Την παρόρμηση την αφήνω πίσω μόνο στη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών, όπου διδάσκω. Εκεί είμαι οργανωτικός και πηγαίνω με πλάνο.

Έχει φανεί η δουλειά που κάνεις εκεί. Ωστόσο, δεν μπορώ να μην κάνω το δικηγόρο του διαβόλου καθώς βλέπω παντού ηθοποιούς να διδάσκουν...  

Μπορεί να διδάσκω σε μια σχολή δραματικής, ωστόσο, δεν μπορώ να μη δω πως το γενικότερο σύστημα πάσχει και το ότι έχω την ευθύνη είναι γιατί δεν υπάρχει κανένας που μπορεί να μου την αφαιρέσει. Ο καθένας μας μπορεί να κρίνεται εκ του αποτελέσματος, όμως και πάλι αυτό δεν μειώνει το έλλειμμα μιας παιδείας που δεν έχει δημιουργήσει τη σωστή διαδικασία επιλογής για τους δασκάλους.

Ενώ σε κάθε δραματική σχολή ένας καθηγητής παίρνει για ένα συγκεκριμένο χρόνο κάποιο τμήμα, εγώ αποφάσισα ότι θέλω να έχω τα ίδια παιδιά από την αρχή ως το τέλος της φοίτησής τους. Γιατί θέλω να έχω την ευθύνη τους. Με τη βοήθεια του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος έχει γίνει μάλιστα πιο μόνιμη η συνεργασία με τη ρωσική ακαδημία θεατρικής τέχνης Gitis, που την είχαμε ξεκινήσει μόνοι μας και έδωσε καρπούς. Αυτή η συνεργασία περιλαμβάνει από μαθήματα έως και τη δημιουργία παραστάσεων. Στο πλαίσιο μάλιστα της διπλωματικής, σπουδαστές από το εκεί τμήμα σκηνοθεσίας θα σκηνοθετήσει τους δικούς μας τελειόφοιτους. Δεν ξέρω. Θεωρώ ευτυχία την ενασχόλησή μου με τη Σχολή. Η δραστηριότητά μου εκεί ειλικρινά με αναζωογονεί, όπως αναζωογονεί και τη σχέση μου με την τέχνη μου.

Για περισσότερες πληροφορίες για τη «Μόλλυ Σουήνη» δείτε στο Guide της Athens Voice