Όταν μου έκανε την πρόταση ο Παντελής να ενσαρκώσω τον Κύκλωπα δεν χρειάστηκα χρόνο για να απαντήσω – συμφώνησα αμέσως. Μου άρεσε αυτή η παραδοξότητα της πρότασης και δεν πήγε το μυαλό μου στις δυσκολίες που θα είχα να αντιμετωπίσω. Οι δυσκολίες δεν έχουν να κάνουν με το ότι ερμηνεύω έναν άνδρα, αλλά με το κείμενο.
» Ο “Κύκλωπας” δεν ανεβαίνει τόσο συχνά, ίσως γιατί οι περισσότεροι το έχουν στο μυαλό τους ως Σατυρικό Δράμα. Μάλλον αυτό προκαλεί μια αμηχανία: πρέπει να ανέβει ως κωμωδία ή τραγωδία; Το ίδιο πρόβλημα το έχει και ο θεατής. Πάω να δω κάτι για να γελάσω ή για να σκεφτώ; Η ανάγνωση του Παντελή δεν στάθηκε σε τέτοιου είδους διλήμματα. Αν δεις τα χορικά μας είναι πολύ προσωπικά φτιαγμένα, δεν έχουν να κάνουν με σάτυρους.
» Αυτό που έχω καταλάβει διαβάζοντας τη μυθολογία είναι πως ο άνθρωπος έχει κατασκευάσει τα τέρατα προκειμένου να συμφιλιωθεί με υποταγμένα κομμάτια του εαυτού του. Δίνει στους εφιάλτες του πρόσωπο και συνομιλεί μαζί τους. Ο Κύκλωπας είναι μια τέτοια μορφή. Η παράσταση περιγράφει τη συνάντηση του Οδυσσέα μαζί του. Δηλαδή περιγράφει τη συνάντηση ενός πολιτισμένου με έναν μη πολιτισμένο, ενός ανθρώπινου όντος με ένα ον που έχει απαρνηθεί την ανθρώπινη φύση καθώς ακολουθεί την ακραία ενστικτώδη φύση του και περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί από αυτή τη συνάντηση.
» Ο Κύκλωπας στην ουσία είναι ένας αθώος, που αναγκάστηκε να γίνει ένα τέρας λόγω της δυσμορφίας του, καθώς δεν μπόρεσε να εκπαιδευτεί ή να ακολουθήσει το δρόμο που ακολούθησαν οι υπόλοιποι άνθρωποι. Έχει επιλέξει να ζει μαζί με σατύρους γιατί δεν θέλει να βρίσκεται δίπλα σε αυτούς, τους ανθρώπους, που τον έδιωξαν. Εδώ ο ξένος δεν είναι ο Οδυσσέας, αλλά ο Κύκλωπας. Το έργο παρακολουθεί πώς αυτό το φαινομενικά τέρας θα “κατασπαραχθεί’ από το πολιτισμένο κομμάτι του.
» Καταπληκτική για μένα είναι η σκηνή που ο Κύκλωπας δέχεται να πιει το κρασί που του προσφέρει ο Οδυσσέας και μεθάει. Και τότε νιώθει λίγο την ανθρώπινη φύση του και έχει αίσθηση του τι έχασε όλα αυτά τα χρόνια που ζει απομονωμένος. Κι εδώ φαίνεται η μαεστρία του Ευριπίδη, καθώς τη στιγμή που ο Κύκλωπας χαίρεται και νιώθει λίγη ευτυχία, την εκμεταλλεύεται ο Οδυσσέας και τον τυφλώνει. Ο αθώος αφήνεται να παρασυρθεί από τη μοχθηρότητα του πολιτισμένου. Αχ, δεν μπορώ να σου περιγράψω πόσο με συγκινεί αυτό το τερατάκι.
» Το γεγονός πως όλοι οι (ανδρικοί) ρόλοι ερμηνεύονται από γυναίκες –όπως και το αντίστροφο συμβαίνει σε άλλες παραστάσεις–, πρώτα απ’ όλα, υπακούει και σε μια νέα αισθητική τάση. Αυτό γιατί έχουμε φύγει από την ανάγκη της πιστής εικονοποίησης. Νομίζω πως μπορούμε έτσι να εξερευνήσουμε καλύτερα την ανθρώπινη φύση και να αποδεχτούμε τις πλευρές μας. Μου φαίνεται τρομακτικά ενδιαφέρον μια γυναίκα να εκφέρει λόγια που στο συλλογικό ασυνείδητο έχουν καταγραφεί ως ανδρικά – ή να πω αρσενικά.
» Στην παράστασή μας, αφού τελειώσει το κείμενο του Ευριπίδη, ακούγονται αποσπάσματα από τον “Κύκλωπα” του Θεόφραστου. Βάσει αυτών ο Κύκλωπας τυφλωμένος, αδύναμος και μόνος επικαλείται τη βοήθεια της νύμφης Γαλάτειας, με την οποία είναι ερωτευμένος. Είναι ο μονόλογος ενός άνδρα για μια γυναίκα, όμως ακούγοντάς τον από μια γυναίκα ηθοποιό γίνεται μια μαγική χημική ένωση έξω από φύλλα και σχέσεις. Είναι μια απεγνωσμένη ανθρώπινη κραυγή προς έναν άλλο άνθρωπο.
18°
