Οι Ρώσοι τα λένε ωραία. Η κορυφαία ακαδημία θεάτρου GITIS στην Αθήνα

Συμβαίνουν μερικά ωραία τελικά, κάτω από τη μύτη μας. Ωραίο δεν είναι να γεμίζει η πόλη χαρούμενους ρώσους φοιτητές που εξερευνούν την πόλη μαζί με έλληνες συναδέλφους τους; Και γίνεται όλο και καλύτερο όταν αυτοί οι φοιτητές σπουδάζουν στη GITIS και μας επισκέπτονται ως καλεσμένοι του Ωδείου Αθηνών. Η ρωσική ακαδημία υποκριτικής και σκηνοθεσίας GITIS θεωρείται η κορυφαία δραματική σχολή στην Ευρώπη, πολλοί έλληνες καλλιτέχνες και καθηγητές του Ωδείου έχουν σπουδάσει εκεί, ενώ αποτελεί συχνά  επόμενο σταθμό των αποφοίτων του. Η συνεργασία των δύο σχολών ξεκίνησε πριν δύο χρόνια και συνεχίζεται με ανταλλαγές φοιτητών που ταξιδεύουν από τη Μόσχα στην Αθήνα, μένουν ο ένας στο σπίτι του άλλου και ανοίγουν μαζί νέους δρόμους στο ταξίδι του θεάτρου, που έχει πια και κάτι από τις δικές τους κοινές ιστορίες.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, διευθυντής της  Δραματικής σχολής του Ωδείου Αθηνών, επισκέφτηκε τη GITIS, παρακολούθησε τις μεθόδους κι έτσι  τo 2015 ξεκίνησε μια επίσημη μακροχρόνια συνεργασία μεταξύ των σχολών. Κοινή πεποίθηση ότι η ανταλλαγή μεταξύ τους μπορεί ν’ αποβεί εξαιρετικά δημιουργική δεδομένου ότι στη Ρωσία γεννήθηκε η σύγχρονη μεθοδολογία της υποκριτικής, ενώ η Ελλάδα φέρει την κληρονομιά του αρχαίου δράματος.

Τον Απρίλιο του 2016, μία ομάδα ελλήνων σπουδαστών προσκλήθηκε από τη GITIS να συμμετάσχει στο Διεθνές Φεστιβάλ Δραματικών Σχολών Stanislavski – Beginning, όπου παρουσίασαν μια σπουδή πάνω στον Οιδίποδα Τύραννο υπό την καθοδήγηση του Αργύρη Ξάφη. Η επόμενη συνάντηση πραγματοποιήθηκε και πάλι στη Μόσχα τον Σεπτέμβριο του 2016 μεταξύ των δευτεροετών σπουδαστών των δύο σχολών. Αντικείμενο αυτή τη φορά ήταν Οι Εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ του Σέξπιρ. Έτσι φτάσαμε στην τρίτη ελληνορωσική συνάντηση, που από απλή υπόσχεση στη Μόσχα, έγινε πραγματικότητα τον Απρίλιο στην Αθήνα.

Gallery 1

Οι ρώσοι φοιτητές που είχαν γνωρίσει τα παιδιά του Ωδείου στη Μόσχα φιλοξενήθηκαν στα σπίτια τους, επισκέφτηκαν το Ωδείο Αθηνών, την Επίδαυρο, το Σούνιο και πολλά σημεία της Αθήνας, δούλεψαν την Ηλέκτρα του Ευριπίδη και την παρουσίασαν στο κοινό. Οι 17 έλληνες φοιτητές υποδύθηκαν τους ρόλους των  9 σκηνών στις οποίες χωρίστηκε το έργο και κάθε μία σκηνοθετήθηκε και σκηνογραφήθηκε από κάποιον ρώσο δευτεροετή –όλα αυτά χωρίς ο ένας να κατανοεί τη γλώσσα του άλλου.

Κι επειδή  τα παιδιά έκαναν πολλά και είδαν περισσότερα, θελήσαμε να μάθουμε πώς φάνηκε στο νέο αίμα σκηνοθετών, ηθοποιών, σκηνογράφων και ενδυματολόγων από τη Ρωσία η Αθήνα; Αν και δεν μιλούσαν αγγλικά, όπως οι περισσότεροι Ρώσοι, οι 11 ερωτήσεις που θέσαμε απαντήθηκαν μετά διερμηνέα. Λίγο αγγλικά, λίγο ρωσικά, κάτι οι δύο Ρώσοι που ήξεραν αγγλικά, κάτι ο απόφοιτος του Ωδείου που σπουδάζει τώρα σκηνοθεσία στη GITIS, υπήρξε συντονισμός και η μετάφραση έγινε.

Πώς περιμένατε ότι θα ήταν το Ωδείο Αθηνών πριν την επίσκεψή σας και τελικά πόσο διέφεραν οι προσδοκίες από την πραγματικότητα;

- Δεν είχα στο μυαλό μου ότι θα ήταν τόσο εντυπωσιακό και στο κέντρο της Αθήνας. Μου θύμισε μεγάλο πολιτιστικό κέντρο. Ειδικά η συνύπαρξη με την έκθεση (documenta) είναι εντυπωσιακή. Εμείς δεν έχουμε τέτοιες ευκαιρίες.

- Πρόσφατα ταξιδέψαμε στη Γαλλία για μία ανταλλαγή. Η σχολή ήταν αρκετά ευφάνταστη κι περίμενα το Ωδείο να είναι κάτι παρόμοιο. Τελικά εδώ ήταν όλα πολύ καλύτερα! Το φως! Ηκαθαρή ατμόσφαιρα! Είναι σαν να μην σπουδάζεις- σαν να είσαι μέλος μία μεγάλης καλλιτεχνικής κοινότητας.

- Είναι πολύ μεγάλο! Νόμιζα ότι θα ήταν μία σχολή θεάτρου. Μετά κατάλαβα ότι εδώ έχετε όλες τις ειδικότητες για τις τέχνες. Επίσης έχετε πολλούς ανοιχτούς χώρους για να καπνίσετε, να φάτε, να ξεκουραστείτε, κάτι που εμείς δεν έχουμε.

- Περίμενα χώρο για έρευνα και συζητήσεις, καλούς ηθοποιούς και ενδιαφέρουσα δουλειά. Τα βρήκα όλα.

Τι σας άρεσε περισσότερο στην Αθήνα, τι καθόλου και τι σας εξέπληξε;

- Μου άρεσαν πολύ οι βόλτες στην πόλη. Τη μία στιγμή βλέπεις παντού παλιά κτήρια και την άλλη η αισθητική είναι industrial, όπως στα Εξάρχεια που μέναμε -υπήρχαν όλα μαζί. Πάντως δεν βρήκα κάτι που να μου άφησε κακή εντύπωση. Ήταν όλα περίεργα και εντυπωσιακά. Είχα τελείως διαφορετική εικόνα για την Αθήνα πριν έρθω. Μάλλον η κρίση ταιριάζει στην Αθήνα, την κάνει ζωντανή και ενδιαφέρουσα.

Μου άρεσε πολύ η Αθήνα: συνάντηση του παλιού με το καινούργιο. Η λιακάδα, η θάλασσα. Οι ηλικιωμένοι που κυκλοφορούν στους δρόμους! Στη Ρωσία τους βλέπεις σπάνια, είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους.

- Δεν είχα δει ποτέ τέτοια ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Τα ζώα κινούνται ελεύθερα και οι άνθρωποι δεν τα φοβούνται. Στη Μόσχα δεν το βλέπεις αυτό. Έπρεπε πρώτα να έχουμε δει τη φύση, τη θάλασσα, τον ουρανό, το μπλε και μετά να διαβάσουμε το κείμενο της Ηλέκτρας.

- Οι άνθρωποι είναι πιο ομιλητικοί. Είναι όλοι έτοιμοι να σε βοηθήσουν. Στη Ρωσία είμαστε πιο κλειστοί.

Μου άρεσε ο τρόπος που οδηγείτε. Δεν ακολουθείτε κανέναν κανόνα!

- Αυτό που με άφησε άφωνο από την επίσκεψή μου ήταν η Επίδαυρος. Επίσης δεν είχα δει ποτέ θάλασσα, ούτε είχα μπει ποτέ στη θάλασσα! Χθες δοκίμασα θαλασσινό νερό. Τώρα ξέρω πώς νιώθει ένας θεατρικός χαρακτήρας όταν ταξιδεύει στη θάλασσα ή όταν πνίγεται.

- Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η πλατεία Εξαρχείων. Αυτό που συμβαίνει εκεί δεν το έχω ξαναδεί στη ζωή μου. Αν υπήρχε ένα μέρος στη Μογγολία, την πατρίδα μου, που δεν θα είχε πρόσβαση η αστυνομία, σίγουρα θα είχαμε πολλούς νεκρούς.

- Η Επίδαυρος ήταν αποκάλυψη.  Το φως στην Αθήνα ήταν ότι καλύτερο.

- Θα ήθελα να ζω εδώ. Η ζωή εδώ είναι πολύ διαφορετική, πιο ενδιαφέρουσα.

- Περίμενα ότι η Αθήνα θα ήταν πολύ μεγαλύτερη. Εξεπλάγην που όλοι φαίνεται να ξέρουν ιστορία, να ξέρουν τις ρίζες τους. Αυτό σημαίνει ότι αγαπούν τον πολιτισμό τους. Νομίζω ότι θα μπορούσα να μείνω εδώ για πάντα.

Πώς ήταν η διαμονή σε ένα ελληνικό σπίτι για δύο εβδομάδες; Πείτε αλήθεια τι σας φρίκαρε ή το πιο αστείο που συνέβη.

- Ήταν τέλειο που δεν μείναμε σε ξενοδοχείο. Μπορέσαμε πραγματικά να καταλάβουμε τον ελληνικό τρόπο ζωής. Στο σπίτι της Σίλιας ανακάλυψα μία έξοδο που βγάζει στην ταράτσα. Εκείνη δεν είχε ιδέα τόσο καιρό.

- Δεν έχω ζήσει πότε με την οικογένεια κάποιου άλλου. Εδώ μας προσέφεραν ένα υπέροχο μέρος να μείνουμε και όλοι ανησυχούσαν πολύ για εμάς- μας φρόντιζαν συνέχεια. Έχω τις καλύτερες εντυπώσεις.

- Η ατμόσφαιρά που δημιουργήθηκε για εμάς ήταν καταπληκτική. Κι ότι καλύτερο για έρευνα.

- Δεν έχω λόγια για την οικογένεια που με φιλοξένησε. Μου έφτιαχναν πρωινό και έπρεπε οπωσδήποτε να φάω! Βέβαια όλα τα φαγητό εδώ ήταν πεντανόστιμα.

- Φιλοξενηθήκαμε στο σπίτι του Δημήτρη που προέρχεται από μεγάλη οικογένεια. Αυτό το ένιωθες παντού. Φτιάχνουν το δικό τους κρασί και το ψυγείο είναι πάντα γεμάτο με φρέσκα πράγματα! Εντυπωσιακό!

Ποια ήταν η πιο αστεία παρεξήγηση που συνέβη εξαιτίας τις διαφοράς κουλτούρας;

- Μου έκανε μεγάλη εντύπωση που δεν υπάρχουν κλειδιά στις τουαλέτες. Πώς κλείνετε την πόρτα;

- Δεν μιλάω καθόλου αγγλικά και δεν έχω σχεδόν ποτέ πάνω μου τηλέφωνο. Σήμερα έμεινα σε ένα σημείο για περίπου 2 ώρες μέχρι να με βρουν. Δεν μπορούσα να επικοινωνήσω σε καμία γλώσσα. Επίσης ήταν πολύ δύσκολο να παρακολουθήσω την πρόβα. Μετά από κάθε πρόβα χρειαζόμουν μεταφραστή. 

- Προσπάθησα να παίξω μουσική στον δρόμο, όπως κάνω και στη Μόσχα. Για 20 λεπτά δεν έβγαλα ούτε ένα ευρώ! Στη Μόσχα θα είχα βγάλει τουλάχιστον 2000 ρούβλια.

Gallery 2

Πώς σας φάνηκαν οι έλληνες σπουδαστές του Ωδείου, βρήκατε κοινά σημεία;

- Σε πρώτο επίπεδο φαίνονται πιο απελευθερωμένοι και ανοιχτοί. Μοιάζουν έτοιμοι να κάνουν τα πάντα. Αν πας πιο βαθιά καταλαβαίνεις ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα.  Ο καιρός παίζει μεγάλο ρόλο, έχουν τελείως διαφορετική σωματικότητα. Σε κάποια πράγματα μοιάζουμε και σε κάποια είμαστε πολύ διαφορετικοί. Στη Ρωσία είναι όλα πιο δύσκολα, πιο εσωτερικά, είμαστε πιο εσωστρεφείς.

- Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η σχέση των σπουδαστών με τους καθηγητές. Στη Ρωσία υπάρχει μεγάλη απόσταση. Εδώ τρώμε όλοι μαζί! Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Το δικό μας σύστημα γενικά είναι λιγότερο ελεύθερο.

- Είναι έτοιμοι να πειραματιστούν με όλα! Είναι ενθουσιώδεις. Στη Ρωσία οι ηθοποιοί δεν είναι τόσο πρόθυμοι.

- Οι ηθοποιοί μου ήταν υπέροχοι. Όταν ένας σκηνοθέτης ξεκινά να χτίζει μία παράσταση οι ηθοποιοί πρέπει να πάρουν το υλικό που τους δίνεται και να φέρουν πίσω κάτι δικό τους. Η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες ηθοποιοί προσπάθησαν να ακολουθήσουν τις οδηγίες χωρίς προσωπική πρωτοβουλία. Δεν υπήρχε χρόνος για προσωπική έρευνα. Έπρεπε όλα να γίνουν πολύ γρήγορα.

- Έχουμε διαφορετικό σύστημα, διαφορετική οργάνωση. Οι Έλληνες ηθοποιοί προβληματίζονται περισσότερο. Και οι δικοί μας θα το ήθελαν, αλλά δεν τους επιτρέπεται. Εδώ την γλιτώνουν πιο εύκολα. Πάντως σε γενικές γραμμές μοιάζουμε πολύ.

- Δεν έχω νιώσει ποτέ τόσο άνετα με ηθοποιούς. Ακούν, συζητούν και είναι έτοιμοι να δεχτούν τα πάντα.

Ποιο ήταν το πιο σημαντικό πράγμα που μάθατε από τους καθηγητές της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών;

- Από τις συζητήσεις μας με τον Κωνσταντίνο Αρβανιτάκη, αντιλήφθηκα πόσο σημαντικό είναι να προσπαθείς να βρεις την απάντηση, το νόημα, να συνδέσεις τα συνδέσεις όλα μεταξύ τους και να φτάσεις στην αλλαγή.

- Στο αρχαίο δράμα πρέπει πάντα να απευθύνεσαι στο κοινό. Υπάρχει πάντα κάποιος άλλος.

Πώς σας φάνηκε η θεατρική παραγωγή της Αθήνας και οι παραστάσεις που είδατε;

- Δεν φανταζόμουν ότι υπήρχε τέτοιου είδους θέατρο στην Αθήνα. Και τόσα πολλά θέατρα! Νομίζω ότι είναι σημαντικό μέρος της κουλτούρας σας. Θα ήθελα να δω κι άλλες παραστάσεις γιατί πρόλαβα να δω μόνο δύο (Μακβέθ στην Εθνική Λυρική Σκηνή και Τρειςευτυχισμένους στο θέατρο Πορεία)

- Δεν μπορώ να πω ότι εντόπισα μεγάλες διαφορές σε σχέση με το θέατρο στη Ρωσία -αν εξαιρέσουμε την Επίδαυρο. Δεν είδα παράσταση εκεί, αλλά το θέατρο από μόνο του φτάνει.

- Είδα την Κόλαση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Ήταν από τις καλύτερες παραστάσεις που έχω δει στη ζωή μου.

- Είδα την Κόλαση και τον Μακβεθ, εξαιρετικές παραστάσεις.

- Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το πόσες πολλές παραγωγές έρχονται στην Αθήνα από άλλες χώρες. Εγώ πρέπει να ταξιδέψω για να δω τις παραστάσεις που βλέπετε εσείς στην πόλη σας.

Gallery 3

Η προετοιμασία της παράστασης και η παρουσίασή της στο ανοιχτό δημοτικό θέατρο Ζωγράφου πώς ήταν;

- Η οπτική στο αρχαία θέατρο είναι τελείως διαφορετική. Ήταν μία πολύ σημαντική εμπειρία που σίγουρα θα μου φανεί χρήσιμη και στο μέλλον. Ήταν συναρπαστικό να δουλεύεις για πρώτη φορά τραγωδία, για πρώτη φορά στην Ελλάδα και σε ανοιχτό θέατρο. Όλα συνέβησαν για πρώτη φορά.

- Μετά την Επίδαυρο δεν μπορούσε να με εντυπωσιάσει τίποτα.

- Ένιωσα ότι η ιστορία προσπαθεί να συνομιλήσει με το σήμερα, με εμάς.

- Δεν ήμουν πάνω στη σκηνή αλλά εντυπωσιάστηκα με τον χώρο. Τα δέντρα, οι κίτρινες καρέκλες… όλος ο χώρος σε προτρέπει να σκεφτείς, να δημιουργήσεις.

- Στο επάγγελμά μας υπάρχει μία γλώσσα- του θεάτρου. Ακόμη κι αν μιλάμε διαφορετικές γλώσσες, μπορούμε να επικοινωνήσουμε.

- Μεγάλη πρόκληση. Πρέπει πάντα να λαμβάνεις υπόψιν σου τον χώρο.

- Ήταν συναρπαστικό. Δίπλα στο θέατρο ήταν η εκκλησία και ακούγαμε τις καμπάνες την ώρα της πρόβας. Ήταν σχεδόν εξωτικό.

- Ήταν πρωτόγνωρη εμπειρία. Μπορούσαμε για πρώτη φορά να δουλέψουμε έξω! Προς τα έξω! Μαζί με όλα συμβαίνουν στον έξω κόσμο την ίδια στιγμή. Νομίζω αυτός θα έπρεπε να είναι ο σκοπός του θεάτρου.

Ποιο ήταν το σημαντικότερο πράγμα που σας δίδαξε η Ηλέκτρα;

- Να οργανώνεις μία παράσταση με πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους. Να μπορείς να εμπιστευτείς τους συνεργάτες σου χωρίς να τους γνωρίζεις καλά.

- Ήταν η πρώτη φορά που έπρεπε να δουλέψω θεατρική φόρμα. Αυτό ήταν πιο σημαντικό από τα συναισθήματα και τις ιδέες. Περίεργο για εμάς.

- Η επαφή με το κοινό. Η απεύθυνση στο κοινό που είναι πολύ διαφορετική οπτική για έναν σκηνοθέτη.

- Έμαθα να καταλαβαίνω τους ηθοποιούς χωρίς να γνωρίζω τη γλώσσα. Μπορούσαμε να αναπτύξουμε έναν νέο κώδικα, βασισμένο στο συναίσθημα.

- Ανακάλυψα τον χορό.

Να παίζεις αρχαίο δράμα στην Αθήνα με τρεις λέξεις:

- Super/Nice/Cool

- Ελλάδα σημαίνει πολιτισμός

- Χώρος. Μορφή. Νόημα.

- Δουλειά. Δουλειά. Δουλειά.

- Τρομακτικό. Διασκεδαστικό. Πρόκληση

- Αναπάντεχο. Σύγχρονο. Εισβολή