Η Αμαλία Μουτούση ερμηνεύει όλους τους ρόλους του «Ιππόλυτου»

«Είχαμε κάνει κάτι παρόμοιο με τον Δημήτρη Καμαρωτό στο Θέατρο Οδού Κυκλάδων, όταν ο Δημήτρης Μαρωνίτης είχε τελειώσει τη μετάφραση του “Αίαντα”. Εκεί ήταν η πρώτη μας (μουσική) προσέγγιση στην αρχαία τραγωδία. Για να μην παρεξηγηθώ, μουσική προσέγγιση δεν σημαίνει πως δίνουμε μουσικό ρυθμό στο λόγο. Είναι δύσκολο να το εξηγήσω, και μόνο αν το δεις θα μπορείς να καταλάβεις την ουσία αυτού που επιχειρούμε. Ας πούμε πως η μουσική θα είναι η συνέχεια της φωνής μου και θα εκφράζει όσα δεν μπορεί να εκφράσει αυτή. Θα εμπλουτίζει την ερμηνεία χωρίς να την καθοδηγεί.

Στον “Ιππόλυτο” οι ακριβείς ιδιότητές μας καταργούνται και το αποτέλεσμα προκύπτει από τη σύντηξη των τεχνών μας. Στην πραγματικότητα οι δύο μας αποτελούμε μια ορχήστρα. Ο Δημήτρης ως μουσικός εδώ είναι ένας ερμηνευτής, κι εγώ που ερμηνεύω όλους τους ρόλους είμαι μέλος της ορχήστρας. Οι ήχοι θα δημιουργούν μάσκες. Ηχητικές μάσκες τις λέμε, μεταξύ μας. Κάθε μάσκα είναι μοναδική για κάθε ήρωα.

Όλα αυτά τα χρόνια που ερμηνεύω ένα τραγικό πρόσωπο, είτε είναι η Κλυταιμνήστρα είτε η Αντιγόνη ή δεν ξέρω ποια, έβλεπα μέσω αυτών το λόγο να προσωποποιείται. Η Αφροδίτη για παράδειγμα, προσωποποιεί το φρόνημα και τη δύναμη  του έρωτα. Το αν ένα μέρος της σύγχρονης σκηνοθεσίας προσπαθεί να μετατρέψει τα τραγικά πρόσωπα σε χαρακτήρες, ώστε να είναι πιο εύκολα προσβάσιμα στο κοινό, για μένα αυτό δεν είναι παρά ένα βλέμμα. Εμείς επιστρέφουμε στην ουσία του λόγου και αυτή είναι που μας ενδιαφέρει.

Υπάρχει ένας κίνδυνος παρεξήγησης πως αυτό που επιχειρούμε εδώ –ιδιαίτερα εγώ που ερμηνεύω τόσους ρόλους– αφορά περισσότερο την τεχνική. Τι είναι όμως τεχνική; Είναι ο τρόπος που σέβεσαι και πλησιάζεις ένα υλικό, είναι ο τρόπος που ερωτεύεσαι, ο τρόπος που επιλέγεις να πεις ένα άλφα κι ένα ωμέγα. Οπότε ο τρόπος της προσέγγισης είναι αυτός που τελικά παίζει ρόλο. Δεν ερχόμαστε εδώ ως άρπαγες ή ως κατακτητές, αλλά ως μαθητές έτοιμοι να πρωτοδούμε και να πρωτο-ακούσουμε. Με αυτό που κάνουμε θέλουμε ουσιαστικά να δώσουμε  μια πολύ απλή πρόσληψη του αρχαίου δράματος.

Για μένα είτε ερμηνεύω ένα ρόλο είτε, όπως εδώ, όλους τους ρόλους, δεν έχει διαφορά. Γιατί πάντοτε έπαιζα εξαρτώμενη και από τους άλλους. Αυτό έχει να κάνει με ένα σκηνικό ήθος που θεωρώ ότι φέρω στη σκηνή. Ο ερμηνευτής θα περάσει από τη φάση του εγωισμού, και τυφλά θα ασχοληθεί αρχικά μόνο με το ρόλο του. Σταδιακά όμως πιστεύω πως οφείλει να ανοίξει το βλέμμα του προς τα έξω και τους άλλους. 

Εδώ, μπαινοβγαίνοντας στα πρόσωπα, δεν προλαβαίνω να κάνω τίποτα το περιττό. Ταυτόχρονα έχω ανακαλύψει πως κανένα πρόσωπο δεν… φεύγει. Θυμάμαι τώρα το διαλογικό κομμάτι του Θησέα με το γιο του, Ιππόλυτο. Όταν τελειώνει ο Ιππόλυτος το μεγάλο μονόλογό του και πάω να γίνω πάλι Θησέας, συνειδητοποιώ  πόσο εύκολα τον βρίσκω, γιατί στην πραγματικότητα ποτέ δεν έχει φύγει από μέσα μου. Αυτό μου δείχνει πως στους μεγάλους συγγραφείς όλα τα πρόσωπα είναι ένα πρόσωπο ή οι πτυχές ενός ανθρώπου.

Επιλέξαμε το χώρο του Παρνασσού γιατί αυτό που θέλουμε είναι να διηγηθούμε μια ιστορία. Όταν πρωτοανοίξαμε τον “Ιππόλυτο” και διαβάσαμε τα πρώτα λόγια της Αφροδίτης, σε εμένα ήρθε αυτόματα η εικόνα μιας γιαγιάς που θέλει να μας διηγηθεί μια ιστορία. Επειδή λοιπόν η αφήγηση είναι μνήμη κι αυτός ο χώρος είναι φορτισμένος με τη μνήμη, αποφασίσαμε να τον χρησιμοποιήσουμε. 

Καταλήξαμε σε αυτή την τραγωδία του Ευριπίδη καταρχήν απορρίπτοντας τις τραγωδίες που αναφέρονται σε γυναίκα, Αντιγόνη, Μήδεια κ.ά., ώστε να μη δημιουργηθεί σύγχυση στο κοινό πως θα ερμηνεύσω τον ομώνυμο ρόλο. Στην επιλογή του έπαιξε ρόλο και η σχέση του μύθου με την πίστη. Γιατί είναι μια ανάγκη και μια ελπίδα να μπορείς να πιστέψεις σε κάτι, ειδικά την εποχή που ζούμε».

 Δημήτρης Καμαρωτός - Αμαλία Μουτούση

Info: (στα πλαίσια των εκδηλώσεων Μουσική & Θέατρο εκτός Στέγης), Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, 7-11/6 21.00, πληροφορίες: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 2109005800