Ο Νίκος Καραθάνος σκηνοθέτησε για το Εθνικό Θέατρο την «Οπερέττα» του Βίτολντ Γκομπρόβιτς. Αποτέλεσμα μια ντελιριακή παράσταση, εξαιτίας και της μουσικής που έγραψε ο Άγγελος Τριανταφύλλου. Όταν θα πάτε να τη δείτε θα την ακούσετε. Δυστυχώς, εδώ, μπορείτε μόνο να διαβάσετε τον ίδιο να μιλάει για τη διαδικασία δημιουργίας της.
«Μια παράσταση του Νίκου (σ.σ. Καραθάνου, σκηνοθέτης της παράστασης) είναι πάντοτε αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς. Έχουν λόγο η σκηνογράφος Έλλη Παπαγεωργακοπούλου, η χορογράφος Αμάλια Μπένετ, η βοηθός του Νίκου, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, αλλά και όλος ο θίασος και οι υπόλοιποι συντελεστές. Είμαστε συνδημιουργοί από το περιεχόμενο μέχρι τη δομή. Φυσικά πάντα η έμπνευση και η αφορμή έρχεται από τον Νίκο.
Κάθε συνεργασία έχει τις δικές της μικρές λεπτομέρειες. Δεν είναι το ίδιο να γράφω μουσική για μια παράσταση του Νίκου και το να γράφω μουσική για την παράσταση ενός άλλου σκηνοθέτη. Ο λόγος; Γνωριζόμαστε πάρα πολύ καλά και ξέρει ο ένας τις επιθυμίες του άλλου. Όχι ότι δεν υπήρξαν θερμά επεισόδια μεταξύ
μας κατά τη διάρκεια δημιουργίας των παραστάσεων. Αλλά κι αυτό το θεωρώ δημιουργικό. Κάθε έργο ξεκινάει με πολλές συζητήσεις που μερικές φορές δημιουργούν αδιέξοδα, τα οποία πρέπει να αρθούν. Μετά από αυτές τις συζητήσεις ο Νίκος αρχίζει και επικοινωνεί τα “θέλω” του στους συνεργάτες του. Αυτά τα “θέλω” αρχίζουν και γίνονται μουσικοί κώδικες στο μυαλό μου, που καταλήγουν σε μουσική στη διάρκεια των προβών.
Εδώ τα “θέλω” του ταυτίζονταν με τα “θέλω” του Γκομπρόβιτς, όπως ο ίδιος τα έχει αποτυπώσει και γραπτά. Ο Γκομπρόβιτς έγραψε την “Οπερέττα” έχοντας υπόψη του τη θεία βλακεία που διακατέχει αυτούς τους ήρωες, θέλοντας να δώσει και μια αλληγορία για το τέλος του κόσμου. Η θεία βλακεία και μια εσχατολογική-μεταφυσική διάσταση είναι οι δύο αφετηρίες. Σε αυτές δουλέψαμε βάσει της δικής μας ματιάς. Ο δαρβινικός εφιάλτης με τον οποίο έχει ποτίσει ο Νίκος το έργο δεν ήταν προαπαιτούμενο. Ήταν μια θέση/απόφαση δική του.
Ο τρόπος που δουλεύω μάλλον θυμίζει τον τρόπο που δουλεύουν οι συνθέτες στον κινηματογράφο. Οι πρόβες και οι σκηνές με οδηγούν στη δημιουργία. Τον πρώτο μήνα θα τον έλεγα μήνα αυτοσχεδιασμού. Τότε ξυπνούν οι νότες. Ακόμα και οι μουσικοί, που στην παράσταση βρίσκονται επί σκηνής, βοήθησαν με τους αυτοσχεδιασμούς τους στο αποτέλεσμα. Έχει τύχει, όπως εδώ, η μουσική να γεννηθεί πολύ γρήγορα από την πρώτη ανάγνωση ενώ ολοκληρώθηκε στην, επονομαζόμενη στη θεατρική διάλεκτο, “φάση τραπέζι” ― οι αναγνώσεις γίνονται με τους ηθοποιούς να κάθονται δουλεύοντας ηχητικά το κείμενο. Όταν η πρόβα σηκώθηκε, εκεί περί τα τέλη του Φλεβάρη, υπήρχε και η μουσική στην οποία πάτησε και η κίνηση.
Ως συνθέτης από τη μία έπρεπε να σκεφτώ πως έχω να κάνω με ένα ελαφρύ έργο, γιατί η οπερέτα από τη φύση της είναι ένα ελαφρύ είδος μουσικού θεάτρου, και από την άλλη έπρεπε να έχω στο μυαλό μου το τέλος του κόσμου. Αυτά τα δύο δουλεύτηκαν με τη λογική της ποσόστωσης, που όσο περνάει η ώρα, αυτή ανατρέπεται. Τη μουσική που δημιούργησα θα την ονόμαζα βαλκανικό μιούζικαλ, κι ας μην είναι δόκιμος ο όρος. Υπάρχουν mainstream τζαζ και μιούζικαλ στοιχεία αλλά μπολιασμένα από βαλκανικούς ήχους. Τελικά η μουσική δημιουργήθηκε για ένα διονυσιακό πάρτι που θα καταστρέψει τα πάντα.
Έχει κυκλοφορήσει η μουσική μου για τις “Τρεις αδελφές”, όπως μπορεί να γίνει CD η μουσική μου από τους “Όρνιθες” ή και την “Οπερέττα”. Όμως, με κάθε ειλικρίνεια, δεν με αφορά πολύ το αν κυκλοφορήσουν ή όχι. Ίσως, γιατί δουλεύοντας και ως ηθοποιός μου έχει γίνει συνείδηση πως δουλεύω σε κάτι θνησιγενές. Παίζεις σε μια παράσταση που στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να συνεχιστεί και δεύτερη χρονιά. Tο μόνο που θα απομείνει μετά, αν απομείνει, είναι ο απόηχός της. Οπότε δεν με πειράζει καθόλου αν και από τη μουσική μου μείνει μόνο ο απόηχος. Γιατί ευθύς εξαρχής την έχω γράψει μόνο για την παράσταση».
Το έργο της Μαρίας Ζαβάκου για τον ψηφιακό εκφοβισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου
12°
