«Μπαμπά χορεύεις;» Αφιερωμένο σε ένα πατέρα που δεν ήρθε ποτέ
«Το να μιλήσει κανείς για έναν κοινωνικό ρόλο όπως ο πατέρας είναι μία πολιτική διαπραγμάτευση». Ο Ακύλλας Καραζήσης μιλά για την παράσταση που σκηνοθετεί.
Κι εμείς σου κάναμε γιορτή, μπαμπά. Μιλήσαμε για σένα, χωρίς εσένα, μα σε περιμέναμε. «Ο πατέρας λείπει. Σε ταξίδι, στη δουλειά, στον πόλεμο, στην αιχμαλωσία, βγήκε για τσιγάρα και δεν γύρισε ή απλώς πέθανε». Κάτι από αυτά συμβαίνει και στην περίπτωσή μας, σημειώνει ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Ακύλλας Καραζήσης που «ρίχνεται» -εδώ ως σκηνοθέτης- σε μία θεατρική απόπειρα ερμηνείας της λέξης πατέρας. Στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά στήνεται μια γιορτή για έναν πατέρα που δεν θα εμφανιστεί ποτέ και η αυλαία ανοίγει, κλείνει κι εκείνος υπάρχει παντού, πουθενά όμως ως φυσική παρουσία. Ένα έργο ιδιαίτερης σύστασης με στοιχεία και στιγμιότυπα που συνθέτουν μία παράσταση που κινείται σε μια θάλασσα μουσικών, κειμένων και εικόνων.
Από τον Οιδίποδα του Παζολίνι και το φάντασμα του πατέρα του Άμλετ, που γοήτευσε ψυχανάλυση και λογοτεχνία, μέχρι αποσπάσματα από σενάρια ταινιών με τον Τζέημς Ντήν, όπως το «Επαναστάτης χωρίς αιτία» και το «Ανατολικά της Εδέμ», αλλά και ταινίες του Κασσαβέτη και τραγούδια του Καζαντζίδη για τον πατέρα, τα ερεθίσματα που «έχτισαν» αυτό το έργο συναντιούνται και διαπλέκονται επί σκηνής. Δίπλα στον εμβληματικό για την σχέση πάτερα-γιου «Erlkoenig» του Γκαίτε μελοποιημένο από τον Σούμπερτ, κομμάτια κι αποσπάσματα από βιντεοταινίες του 80 επιστρατεύονται για την περιγραφή μιας «τόσο αυτονόητης, τόσο περιπλοκής, τόσο μοιραίας για την ζωή όλων μας λέξης: Πατέρας».
Ο σκηνοθέτης Ακύλλας Καραζήσης μιλά για την παράσταση «Μπαμπά χορεύεις;» και εξηγεί γιατί δουλεύει πάντα στο θέατρο με έναν τρόπο πολιτικό.
«Το αρχικό θέμα είναι ο πατέρας και γύρω από αυτό κινείται το κείμενο. Με αφετηρία τον πατέρα, στη συνέχεια το έργο δομείται και χτίζεται με βάση τους χαρακτήρες. Η Μάρθα Φριτζήλα υποδύεται μια γυναίκα που είναι κατά κάποιον τρόπο η μαμά, ενώ υπάρχουν και τρεις νεαροί άνδρες που παραπέμπουν στους γιους, οι Θάνος Τοκάκης, Θανάσης Zερίτης και Kωνσταντίνος Πλεμμένος. Οι χαρακτήρες μιλάνε πολύ για τον πατέρα επ’ ευκαιρία της απουσίας του και λόγω αυτής γεννιούνται αυτόματα πολλά ερωτήματα. Δεν εντοπίζεται η γραμμική αφήγηση ενός κλασσικού έργου, πρόκειται περισσότερο για μία διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τέσσερα πρόσωπα μιλάνε για ένα πέμπτο, εν προκειμένω τον πατέρα, με διάφορους τρόπους. Με αγάπη, συμπάθεια, κριτική, αντιπάθεια, με τον τρόπο του τραγουδιού, του ποιήματος, του θεατρικού μονολόγου, του μυστηρίου, καθώς επίσης και με τα βασικά θέματα, όπως το οιδιπόδειο, που παραπέμπει τόσο στην τραγωδία, όσο και στην ψυχανάλυση. Όσο ο πατέρας δεν εμφανίζεται, οι υπόλοιποι αρχίζουν να εκφράζονται αρνητικά γι’ αυτόν σε κάτι που μοιάζει με δίκη, με την έννοια της τραγωδίας», εξηγεί ο Ακύλλας Καραζήσης.
Πώς αποφασίσατε να μιλήσετε για τον πατέρα σε μια εποχή που όλοι μιλάνε για τη γυναίκα, δεδομένης μίας στροφής στον φεμινισμό -λόγω πολιτικών εξελίξεων, όπως η εκλογή Τραμπ;
Το θέμα μου το πρότεινε ο Νίκος Διαμαντής, ο διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και το επέλεξα ανάμεσα σε άλλα, επειδή μου άρεσε πολύ. Τόσο η θέση της γυναίκας, όσο και οι οικογενειακές σχέσεις, η θέση του πατέρα ή της μάνας είναι θέματα πολιτικά, θέματα εξουσίας, θέματα πολύ κλασικά. Ο φεμινισμός, τα δικαιώματα της γυναίκας δηλαδή, είναι μια ανάγκη, δεν είναι μόδα. Με αυτή την έννοια δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μου κάποια πρόσφατη στροφή στον φεμινισμό, τον οποίο να αγνόησα και να αποφάσισα να μιλήσω για τον πατέρα. Η σχέση των παιδιών με τον πατέρα και συγκεκριμένα η χρήση του όρου «πατέρας» από την εξουσία υπήρχε ανέκαθεν, από τον Στάλιν που ήταν ο «πατερούλης των λαών» και άλλους. Πρόκειται για ζητήματα που αφορούν πάντα μεγάλο μέρος των θεατών.
Το πατριαρχικό είναι πολιτικό. Σε όλες μου τις δουλειές, τόσο εγώ, όσο και οι συνεργάτες μου, δουλεύουμε με έναν τρόπο πολιτικό. Δεν μπορώ να το δω αλλιώς. Ένας πατέρας που μεγαλώνει αυταρχικά τα παιδιά του, για μένα δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά καθαρά την οικογένειά του, αλλά ένα πολιτικό ζήτημα. Το να μιλήσει κανείς για έναν κοινωνικό ρόλο όπως ο πατέρας είναι μία πολιτική διαπραγμάτευση.
Ο καθένας βλέπει τα πάντα από μια δική του σκοπιά, ωστόσο στο θέατρο δεν με ενδιαφέρει μόνο η δική μου μικροϊστορία. Άλλωστε αυτή σχετίζεται και είναι δομικά ίδια με πάρα πολλές άλλες. Στην παράσταση προσπαθούμε να δούμε όλες αυτές τις ιστορίες, που έχουν κοινές αφετηρίες και χαρακτηριστικά, κι ελπίζουμε ο καθένας να δει τελικά πράγματα δικά του.
Περισσότερες πληροφορίες στο guide της Athens Voice εδώ.
Το έργο της Μαρίας Ζαβάκου για τον ψηφιακό εκφοβισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου
11°
